Википедија

Korisnik:Pedja022/pesak

Skefel Pajk (/ˈskɔːfɛl paɪk/)[1] je planina u regionu Jezerskog okruga u Kambriji, Engleska. Ima nadmorsku visinu od 978 metara (3.209 stopa) iznad nivoa mora, što ga čini najvišom i najistaknutijom planinom u Engleskoj.[2][3] Planina je deo masiva Skefel,[4] neaktivnog vulkana,[5] i jedan je od Južnih planina.

Skefel Pajk
Skefel Pajk (centar) od Juberoua
Geografske karakteristike
Ndm. visina978m (3,,209ft) m
Koordinate42° 43′ 03″ S; 24° 55′ 00″ I / 42.7175° S; 24.916667° I / 42.7175; 24.916667
42° 43′ 03″ S; 24° 55′ 00″ I / 42.7175° S; 24.916667° I / 42.7175; 24.916667

Etimologija i istorija imena

uredi

Neki veruju da ime Skefel potiče od staronordijskog skeli fjal, što znači ili planina sa planinskim pašnjacima ili planina sa golim vrhom, a prvi put je zabeleženo 1578. godine u izmenjenom obliku Skalfild.[6] Alternativno izvođenje je iz staronordijskog "skagi", što znači odsečak obale, rt, ispupčenje ili poluostrvo, što daje etimologiju koja je u skladu sa Skav na Šetlandskim ostrvima.[7]

  1. Engleski skaw ..."rt".
    1. Islandski skagi ..."odsečak obale, rt, ispupčenje".
    2. Staronordijska skaga ..."isturiti se”.
  2. Engleski izraz fell ..."koji se odnosi na brdo ili planinu" — potiče od staronordijske reči fjall ..."planina”.
  3. Engleski izraz pike ..."koji se odnosi na brdo ili planinu, posebno onaj sa oštrim vrhom ili špicem".

Istorija imena

uredi

Ime se prvobitno odnosilo na Skefel, koji se nalazi u blizini Skefel Pajka.[8] Ono što se danas zove Skefel Pajk, Il Kreg i Broud Kreg zajedno su nazivani ili Pikovi (vrhovi) ili Pikovi Skefela (pogledaj dole u vezi sa pravopisom); iz uglova Skefel izgleda kao najviši vrh, pa su ostali smatrani sporednima u odnosu na njega. Ime Skefelski Pikovi usvojeno je „po opštem priznanju“, prema rečima Džonatana Otlijea, neposredno pre objavljivanja četvrtog izdanja njegovog vodiča 1830.[9] godine. Do tog trenutka, najviši vrh Engleske (njegov status kao takav nije bio poznat do ranih 1800-ih) nije imao svoje ime; na mapama Ordnanskih istraživanja u Kamberi u prvoj deceniji 19. veka označen je kao Ske-Fel Visoki Vrh.[10] Novo razvijeno ime koje je Otli prijavio prvi put se pojavio na objavljenoj Ordnanskoj istraživačkoj mapi 1865. godine.

Ranije se ime pisalo kao Skofel, što više podržava lokalnu govornu varijantu.[8][11][12][note 1] Ova ortografija je odbijena zbog upotrebe od strane Ordnanskih istraživanja reči Skefel na njihovoj mapi iz 1865. godine i nakon toga.

Topografija

uredi

Skefel Pajk je jedna od visokih planina u obliku potkovice, otvoren prema jugu, koji okružuje glavu Eskdejla, Kamberija. Nalazi se na zapadnoj strani uvale, sa Skefelom na jugu i Grejt Endom na severu. Ovaj greben čini sliv između Eskdejla i Vezdejla, koji leži na zapadu.[13]

Najuža definicija Skafel Pajka počinje na prolazu Mikldor 831,6 m (2,728 stopa) na jugu, obuhvata široku, kamenitu oblast vrha i završava se na sledećoj depresiji, Broud Kreg prolazu, oko 877,6 m (2879 stopa). Inkluzivniji pogled obuhvata još dva vrha: Broud Kreg, 935,3 m (3,069 stopa) i Il Kreg, 930,9 m (3,054 stopa), njih dvoje su odvojeni prolazom Il Kreg, 882,3 m (2,895 stopa). Ovo je stav većine vodiča.[14][13] Severno od Il Kregag-a je definisanija depresija Kalf Kov na 853,4 m (2.800 stopa), pre nego što se greben ponovo penje do Grejt Enda, 909.5 m (2.984 stopa).

Skefel Pajk takođe ima izdvojene granice sa obe strane grebena. Lingmel 807 m (2.648 stopa), severozapadno, obično se smatra zasebnim planinskim vrhom,[14][13] dok se Pen, 760 metara (2.490 stopa), oblikovan vrh iznad Eska, obično smatra satelitom Pajka. Midlbut Nots je još jedan vrh koji leži na padinama Vesdejla Broud Kreg-a, koji je naveden kao Natl.

Neravna visoravan je oivičena liticama sa svih strana, sa Paks Stenom i Droping Stenom iznad Vesdejla i Rou Kregom na istoku. Ispod Rou Krega i Pen-a je još jedan nivo, nazvan Dov Kreg i Central Pilar na mapama Ordnanskih istražitelja, iako je među planinarima poznat kao Esk Batres.[15]

Prolaz Broud Kreg je izvor Litl Nerovkov Beka na istoku i Pirs Gila na zapadu. Izvor se kreće oko Lingmela do Vast Votera kroz spektakularnu klisuru, jednu od najimpresivnijih u Jezerskom okrugu. Opasan je po kiši i podmukao zimi, jer kada se smrzne stvara ledenu površinu, sa smrtonosnim posledicama ako se okliznete. Nekoliko nesreća i nekoliko smrtnih slučajeva dogodilo se u Pires Gilu.[16][17]

Brud Kreg je mali vrh sa glavnim pogledom ka zapadu i manjim Grin Kregom koji gleda dole na Litl Nerovkov. Od Broud Krega, greben nakratko skreće na istok preko Il Kreg Kola i na piramidalni vrh Il Krega. Il Kreg i njegove pripadajuće stene gledaju na Eskdejl. DODAJ 13

Skefel Pajk ima pravo na najviše stajaće vodeno telo u Engleskoj u Broud Kreg Tarnu, koje se (zbunjujuće) nalazi na samom Skefell Pajku, a ne na Broud Kregu. Leži na oko 820 m (2.690 stopa), četvrt milje (400 m) južno od vrha. Fokses Tarn na Skefelu je slične visine.[18]

Klasifikacija planina

uredi

Skefel Pajk je po definiciji Merlinov vrh što ga automatski čini HuMPom i TuMPom. Skefel Pajk je topološki neobičan jer Merilinova kvalifikaciona konturna linija (150 metara ispod vrha) prolazi oko Skefela koji je i sam HuMP.

Skefel Pajkova linija Makuačo takođe obuhvata tri druga vrha koja su TuMP, Broud Kreg, Il Kreg i Grejt End.

Vrh

uredi
 
Vrh Skefel Pajka, pogled sa susednog Broud Krega.

„Vrh je doniran Nacionalnom poverenju 1919. godine od strane lorda Lekonfilda 'u večno sećanje na muškarce Jezerskog okruga koji su pali za Boga i Kralja, za slobodu, mir i pravdu u Velikom ratu 1914–1918 ...'.[19] Postoji poznatiji spomenik ratu na Velikom Gejblu, koji komemoriše članove penjjačkog kluba Fel & Rok .[20][21]

Tačna visina Skefel Pajka je stvar definicije ili nagađanja. Najviša tačka je zakopana ispod masivnog vrha naslaganog kamenja visokog preko 3 metra i nije poznato koliko se visoko uzdiže tlo planine ispod naslaganog kamenja. Tradicionalno, visina je bila data kao veoma pamtljivih 3.210 stopa (978,4 m)[13]. Zaokružena metrička visina od 978 metara pretvara se u 3209 stopa ±1 stopa 8 inča.

Skefel Pajk je jedan od tri britanska vrha na koja se penje u okviru izazova Tri nacionalna vrha i najviši je teren sa preko 90 milja (145 km).

Lista vrhova Skefel Pajka
Ime Mrežna referenca Visina Status
Il Kreg NY223073 930.9 m (3,054 stopa) Hewitt, Nuttall
Broud Kreg NY218075 935.4 m (3,069 stopa) Hewitt, Nuttall
Midlbut Nots NY213080 702.9 m (2,306 stopa) Nuttall

Geologija

uredi

Ordovicijum i vulkanska aktivnost

uredi

Skefel Pajk se sastoji od magmatskih stena, uključujući breču, andezit i riolit, kao i geotermalni bigar,[22] koja potiče iz ordovicija; geološki je deo Borodejl vulkana i zajedno sa ostalim vrhovima Skefelsa, čini deo ugašenog vulkana koji je bio aktivan pre oko 400-450 miliona godina.[5]

Pleistocenska glacijalna aktivnost

uredi

Kameniti vrh Skefel Pajka oblikovan je glacijskom erozijom poslednjeg glacijalnog maksimuma (~20.000 p.n.e.), tokom kojeg je Jezerski okrug bio prekriven ledenim pokrivačem debljine nekoliko kilometara.[23]

Savremeno delovanje vremena

uredi

Visoravan vrha Sefel Pajka, kao i visoravni obližnjih vrhova, prekriven je razbijenim stenovitim otpadom koji predstavlja primer apsolutne visine visoravni sa stenovitim poljem u Engleskoj.[24] Smatra se da je polje stena delom uzrokovano vremenskim uslovima, poput dejstva mraza. Dodatni faktori se takođe smatraju važnim; međutim, mišljenja se razlikuju o tome šta bi to moglo biti. Džejms Klifton Vord je sugerisao da bi vremenske prilike sa zemljotresima kao sekundarnim agensom mogle biti odgovorne, dok su Džon Edvard Mar i Redžinald Aldvort Dejli verovali da su zemljotresi nepotrebni i sugerisali da je verovatnije dejstvo mraza sa drugim neodredjenim agensima.[25] Na severu vrha nalazi se nekoliko visokih potoka koji se ulivaju u potok Lingmel. Ovo su dobri primeri u Kambriji za ovu vrstu potoka i takođe su biološki važni zbog bogatstva svojih vrsta.[24]

Turizam

uredi

Skefel Pajk je popularna destinacija za šetače. Postoji otvoren pristup na Skefelu i okolnim planinama, sa mnogo ruta za šetnju i penjanje. Staze povezuju vrh sa Lingmel Kolom na severozapadu, Mikldor na jugozapadu i Esk Hauseom na severoistoku, a one se dalje povezuju sa brojnim drugim stazama, dajući pristup šetačima iz mnogih pravaca, uključujući Vezdejl Hed na zapadu, Setvajt na severu, Langdejl na istoku i Eskdejl na jugozapadu. Najkraća ruta je iz Vezdejl Heda, oko 80 metara nadmorske visine, gde se nalazi planinarski hotel Vezdejl Hed In, koji je postao popularan u viktorijanskom periodu zahvaljujući Ovenu Glinu Džonsu i drugima. Prema podacima Nacionalnog fonda za zaštitu prirode, od 2014. godine preko 100.000 ljudi godišnje se penje na Skefel Pajk iz Vezdejl Heda,[26] mnogi kao deo Nacionalnog izazova Tri vrha.

Tačka merenja

uredi

Skefel Pajk je 1826. godine korišćen kao stanica u Glavnoj triangulaciji Britanije od strane Ordnanskih istražitelja kada su utvrđivali relativne položaje Britanije i Irske. Uglovi između Slv Donrd u Severnoj Irskoj i Skefel Pajka su uzeti sa Snoudauna u Velsu, kao i uglovi između Snoudauna i Skefel Pajka sa Slv Donrda. S obzirom na potrebu za vedrim vremenom kako bi se postigla ova vrlo udaljena posmatranja (179 km do Slieve Donard-a), geodeti Ordnanskog istraživanja su proveli veći deo leta kampujući na vrhovima planina. Skefel Pajk nije korišćen kao stanica u ranijem delu Glavne triangulacije Britanije, iako je Ska-Fel činio jedan ugao Glavnog trougla.[note 2] Visokoprecizni teodolit Ordnanskih istražitelja nije donet na vrh sve do 1841. godine.[10][27][28]

Pogledi sa vrha

uredi

Summer

uredi
 
Panorama sa vrha Skefel Pajka, Avgust 2007

(Skroluj sa leva na desno)

Winter

uredi
 
Panorama luka od Helvelina do Sknjfela u snegu 2010. Južni vrh Skefel Pajka je u prvom planu.

Lista vidljivih vrhova

uredi

Kao najviši teren u Engleskoj, Skefel Pajk ima veoma širok pogled, u rasponu od planine Morne u Severnoj Irskoj do Snoudonije u Velsu. Po vedrom danu, sledeći istaknuti vrhovi planina (Merilinsi) mogu se videti sa vrha.[29]

Vidi još

uredi

Napomene

uredi
  1. ^ Ove reference o pravopisu „Scafell“/„Scawfell“ su primeri češće upotrebe tokom 19. veka i ranog dela 20. veka, što se lako može naći u mnogim savremenim vodičima i lokalnim i nacionalnim novinama. Koristan kontrast je razlika u Badelijevom vodiču (1. izdanje 1888. i mnoga kasnija izdanja) između teksta vodiča („Scafell“, prateći mape koje se koriste u ovom zajedničkom vodiču) i svih oglasa u njemu o hotelima, obilascima i pogledima , koje su postavila lokalna preduzeća („Scawfell“).
  2. ^ Odsustvo uglova uzetih iz jednog ugla nekih trouglova pripisano je teškoćama pristupa u predgovoru izveštaja Ordnanskih istražitelja iz 1811. godine.

Reference

uredi
  1. ^ Jones, Daniel (2011). Roach, Peter; Setter, Jane; Esling, John, ur. Cambridge English Pronouncing Dictionary (18. izd.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-15255-6.  In isolation Scafell is /ˌskɔːˈfɛl/.
  2. ^ This reference is defined in a template or other generated block, and for now can only be edited in source mode.
  3. ^ „Marilyns of England”. www.peakbagger.com. Pristupljeno 23. 11. 2020. 
  4. ^ Gannon, Paul (april 2009). Rock Trails Lakeland - A Hillwalker's Guide to the Geology & Scenery. Pesda Press. ISBN 9781906095154. Pristupljeno 29. 4. 2021. 
  5. ^ a b Geology of England and Wales, pp118ff
  6. ^ Stuart Rae. „Fells”. 
  7. ^ Zoëga, G T (1922). Icelandic-English Dictionary. str. 444. 
  8. ^ a b Dorothy Wordsworth's ascent of Scafell Pike, 1818, http://www.pastpresented.ukart.com/eskdale/wordsworth1.htm
  9. ^ Otley, Jonathan (1830). A concise description of the English lakes, and adjacent mountains: with general directions to tourists; notices of the botany, mineralogy, and geology of the district; observations on meteorolgy; the floating island in Derwent lake; and black-lead mine in Borrowdale. (4th izd.). Keswick: author. str. 64. Pristupljeno 13. 6. 2017. 
  10. ^ a b Otley, Jonathan (1830). A concise description of the English lakes, and adjacent mountains: with general directions to tourists; notices of the botany, mineralogy, and geology of the district; observations on meteorolgy; the floating island in Derwent lake; and black-lead mine in Borrowdale. (4th izd.). Keswick: author. str. 64. Pristupljeno 13. 6. 2017. 
  11. ^ Martineau, Harriet (1855). A Complete Guide to the English Lakes. Windermere: John Garnett — preko Archive.org. 
  12. ^ Holland, CF (1924). Climbs on the Scawfell Group – A Climbers' Guide. (1st izd.). Fell & Rock Climbing Club. 
  13. ^ a b v g Wainwright, A. (1960). The Southern Fells. London: Francis Lincoln. ISBN 0-7112-2230-4. 
  14. ^ a b Richards, Mark: Mid-Western Fells: Collins (2004): ISBN 0-00-711368-4
  15. ^ British Mountain Maps: Lake District: Harvey (2006): ISBN 1-85137-467-1
  16. ^ „Piers Gill – Scafell Pike – Wasdale Mountain Rescue”. www.wmrt.org.uk. 
  17. ^ „Piers Gill – Wasdale Mountain Rescue”. www.wmrt.org.uk. 
  18. ^ Blair, Don: Exploring Lakeland Tarns: Lakeland Manor Press (2003): ISBN 0-9543904-1-5
  19. ^ Scafell Pike Summit, Cumbria – World War I Memorials and Monuments on. Waymarking.com. Retrieved on 2014-04--04-12.
  20. ^ Westaway, Jonathan. (1970-01-01) Mountains of Memory, Landscapes of Loss: Scafell Pike and Great Gable as War Memorials, 1919–1924 | Jonathan Westaway. Academia.edu. Retrieved on 2014-04-12.
  21. ^ „Mammoth mission to repair remarkable World War One memorial on Scafell Pike”. Whitehaven News. 15. 5. 2018. 
  22. ^ „About Scafell”. ClimbScafell. Pristupljeno 28. 4. 2021. 
  23. ^ Scoon, Roger N (8. 4. 2021). Geotraveller - Geology of Famous Geosites and Areas of Historical Interest. Springer. ISBN 978-3030546939. 
  24. ^ a b „Scafell Pikes SSSI citation sheet” (PDF). English Nature. Pristupljeno 2006-11-10. 
  25. ^ Hay, T (1942). „Physiographical Notes from Lakeland”. The Geographical Journal. The Geographical Journal, Vol. 100, No. 4. 100 (4): 165—173. JSTOR 1788974. doi:10.2307/1788974. 
  26. ^ „Three Peaks Partnership (formerly the Inter Mountain Working Group)” (PDF). www.thebmc.co.uk. Pristupljeno 16. 10. 2021. 
  27. ^ Seymour, W. A., ur. (1980). A History of the Ordnance Survey (PDF). Folkestone, Kent: Wm Dawson & Sons, Ltd. ISBN 0-7129-0979-6. 
  28. ^ „Carlisle Journal”. Col 8. 9. 10. 1841. str. 2. Pristupljeno 12. 6. 2017. 
  29. ^ Computer generated virtual panoramas North South Index

Spoljašnje veze

uredi

fell

pike

Kompjuterski generisana virtuelna panorama Sever Jug Indeks

Skefel pajk ima koordinate 54° 27′ 16″ S; 3° 12′ 37″ Z / 54.454435° S; 3.210168° Z / 54.454435; -3.210168

Sznčane slike Skefel Pajka sa zapada na Vezdejl Hedu i sa severa na Broudejlu od Kesvika[1]

Opis ruta za šetanje na Skefel Pajku

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Корисник:Pedja022/песак&oldid=27798905”