Krajputaš Milanu Kovačeviću u Drenovi
Krajputaš Milanu Kovačeviću u Drenovi (Opština Gornji Milanovac) nalazi se šumi u zaseoku Osećani, na potesu Mramor.[1] Podignut je u znak sećanja na Milana Kovačevića koji je izgubio život boreći se protiv Turaka u Javorskom ratu. Spomenik je podigao Milanov mlađi brat Josip Kovačević[2] 1881. godine.
| Krajputaš Milanu Kovačeviću u Drenovi | |
|---|---|
.jpg) Krajputaš na lokalitetu Mramor | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Drenova |
| Opština | Opština Gornji Milanovac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | krajputaš |
| Vreme nastanka | 19. vek |
Opis spomenika uredi
Krajputaš pripada retkom tipu „duplih” spomenika na kojima je pokojnik prikazan u dva vida – kao vojnik i kao civil. Stub je pri vrhu opervažen ornamentom u vidu gajtanskih „petljica”, motivom preuzetim sa narodne nošnje. Na severnoj strani uklesan je dekorativan zvezdasti krst, ispod koga je natpis. Na južnoj bočnoj strani prikazana je puška sa bajonetom, a kraj nje je čest spomenički motiv – saksija se dekorativnom lozicom, sa po šest grozdova i cvetova.
Spomenik je isklesan je od krupnozrnog branetićskog kamena grube teksture.[3] Visina stuba iznosi 180 cm, a širina stranica 40 i 30 cm. Kamen je prekriven lišajevima i sitnijim oštećenjima. U gornjem delu stuba, sa prednje strane odvaljeno je veliko parče kamena. Takođe, nedostaje i „kapa“ kojom je stub nekada bio prekriven, o čemu svedoči „glavica“ na temenu stuba. Na spomeniku su vidljivi tragovi polihromije.
Lik pokojnika na prikazan je na dva načina. Sa istočne strane pokojnik je predstavljen kao vojnik u stavu mirno, bez oružja, ruku prislonjenih uz telo. Tek noge vojnika, prikazane u profilu, nagoveštavaju pokret. Uniforma je prikazana plošno, u plitkim urezima. Na grudima su dva odlikovanja. Lice vojnika je bezizražajno. Oko glave, u formi oreola, uklesan je natpis oštećen u prvom delu..... KOVAČEVIĆ 1876.
Sa naspramne, zapadne strane, Milan Kovačević prikazan je kao civil. Odeven je u tradicionalnu nošnju – dugu košulju preko koje je fermen ukrašen gajtanima. Za pojasom mu je pripasan mali bodež. Na glavi nosi šešir, što je neuobičano za to vreme. Lik je oštećen u velikoj meri. I na ovoj strani, oko glave, uklesan je natpis: MILAN KOVAČEVIĆ 1876. Stav pokojnika, za razliku od strane gde je prikazan kao vojnik, ovde je mnogo intimniji – desna ruka mu je položena na srce u simboličnom gestu tuge.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Epitaf uredi
Tekst epitafa, uklesan je na severnoj strani u 19 redova, glasi:
- STANI PRO
- ČITAJ OVAJ
- SPOMENIK MI
- LANA KOVA
- ČEVIĆA IZ
- DRENOVE
- VOJNIKA I
- KLASE KOI
- JE POŽIVIO
- 30 G A PO
- GINUO NA ŠU
- MATOVCU
- 15 SEPTEM
- BRA 1876G
- SPOMEN OVAJ
- PODIŽE MU
- JOSIP BRAT
- NjEGOV 29.
- JULA 1881. G.[1]
Reference uredi
- ^ a b Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. str. 171. ISBN 978-86-519-0181-5.
- ^ Stolić, Ana (2007). Državni popis 1862/63. godine: Opština Gornji Milanovac. Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 157. ISBN 978-86-82877-03-5.
- ^ Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”. str. 51—52.
Literatura uredi
- Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. str. 171. ISBN 978-86-519-0181-5.
- Nikolić Radojko, Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije, „Litopapir” Čačak, 1998.
- Stolić Ana. Državni popis 1862/63. godine: Opština Gornji Milanovac, Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. 2007. ISBN 978-86-82877-03-5.
- Savović Saša. Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja, „Službeni glasnik” Beograd; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. 2009. ISBN 978-86-519-0181-5.. ISBN 978-86-82877-29-5.