Krunski venac
Krunski venac je urbano naselje Beograda, glavnog grada Srbije. Nalazi se na beogradskoj opštini Vračar.
Krunski venac | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Grad | Beograd |
| Opština | Vračar |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 48′ 16″ S; 20° 28′ 17″ I / 44.804497° S; 20.471250° I |
  Krunski venac Krunski venac na karti Grada Beograda | |
Lokacija uredi
Krunski venac nalazi se duž Krunske ulice, po kojoj je kvart i dobio ime, u severnom delu Vračara i proteže se do naselja Kalenić.[1]
Istorija uredi
Jedna od najbolje očuvanih deonica „Starog Beograda“, Krunska ulica smatra se jednim od najuglednijih beogradskih prostora, pošto je Zakonom o građevinarstvu iz 1900. godine na području Krunskog venca omogućeno da se grade samo vile. Od 1900. do 1903. godine ulica je nosila ime po kraljici Dragi.[2]
Na uglu Ulice kneza Miloša i Bulevara Kralja Aleksandra 1880-ih godina, otvorena je poznata kafana Tri lista duvana. Nešto kasnije, na tom mestu bila je instalirana prva telefonska centrala u Beogradu.[3] Još kasnije, 2. decembra 1939, na Krunskom vencu je osvećena nova telefonska centrala.[4][5]
Ime Krunski venac, kao i ime obližnjeg Grantovca, kasnije je palo u zaborav i danas se ne koristi često. Trenutno je taj naziv jedino u službenoj upotrebi Telekoma Srbije.
U avgustu 2018. deo Krunskog venca je stavljen pod zaštitu.[6] Istovremeno, privatni investitori najavili su delimično rušenje istočnog dela naselja (oko ulica Topolske, Petrogradske i Vojvode Dragomira) i izgradnju nekoliko visokih zgrada u tom području. Stanovnici Vračara su se organizovali, protestujući protiv projekta i ističući neophodnost očuvanja tako rafinirane ambijentalne celine. Arhitekta Bojan Kovačević, predsednik Akademije arhitekture Srbije, rekao je da "Postoje delovi grada koji su pitome celine, koje teško odolevaju pritiscima investitora. U Topolskoj ulici neko pokušava da kapitalizuje finoću ambijenta gradeći zgrade koje istu tu finoću ubijaju.".[7] Zamenik gradonačelnika, Goran Vesić, rekao je da podržava predlog za očuvanje starog izgleda naselja.[6]
Ipak, rušenje je počelo. U septembru 2018. srušena je vila iz 1927. godine, koju je projektovao Milan Štangl. Smatran je jednim od najranijih predstavnika moderne u Beogradu. Srušena je kako bi se napravilo mesto za stambenu zgradu.[8] Tek nakon što je rušenje završeno, grad je odlučio da napravi detaljan regulacioni plan za istočni deo naselja koji predviđa da fasade novih zgrada moraju biti u skladu sa „ambijentalnom celinom“ naselja, a ne mogu da imaju moderne fasade, nalik na staklo, na primer.[9]
Karakteristike uredi
Muzej Nikole Tesle uredi
Muzej Nikole Tesle nalazi se u tom kraju. Teslina fontana otvorena je 12. jula 2007. godine na travnjaku ispred Muzeja, obeležavajući 115. godišnjicu Beogradskog vodovoda, zvanične gradske vodovodne i kanalizacione kompanije. Napravljen je po originalnom projektu Nikole Tesle, patentiranom 1913. godine, pomoću pumpe koja troši vrlo malo električne energije. Trebalo je 25 godina da istraživači u potpunosti razumeju Teslinu ideju i naprave ovakvu fontanu. U to vreme Tesla je na dizajniranju fontane sarađivao sa poznatim američkim umetnikom vitraža Luisom Komfortom Tifanijem.[10]
Studentska poliklinika uredi
Na uglu sa Ulicom braće Nedića, jedna od najelegantnijih beogradskih zgrada sagrađena je 1923. ili 1924. godine, sa ciljem da bude najveći i najmoderniji zdravstveni zavod u privatnom vlasništvu na Balkanu. Tokom bombardovanja Beograda od strane saveznika 16. aprila 1944. godine bolnica je pogođena i preko 50 ljudi je ubijeno, uključujući 22 majke i 22 novorođenčadi, nekoliko članova porodica i nekoliko medicinskih radnika. Od sredine 1950-ih u zgradi je smešten Zavod za zdravstvenu zaštitu studenata, koji je poznatiji kao Studentska poliklinika. Spomen-ploča posvećena događaju iz 1944. godine postavljena je 16. maja 2017.[11]
Reference uredi
- ^ „Kafana po glavi stanovnika”. politika.rs. Pristupljeno 2. 3. 2020.
- ^ „Bulevar kralja Aleksandra – moderna avenija sa šarmom prošlosti”. politika.rs. Pristupljeno 2. 3. 2020.
- ^ „Prva evropska kafana - u Beogradu”. Politika. 14. 9. 2018. str. 12.
- ^ "Politika", 3. dec. 1939
- ^ "Vreme", 3. dec. 1939
- ^ a b „Podržavam zahtev, sačuvati ambijentalne celine grada”. rs.n1info.com. Arhivirano iz originala 02. 03. 2020. g. Pristupljeno 2. 3. 2020.
- ^ „Pitomi delovi grada pod pritiskom investitora”. rs.n1info.com. Arhivirano iz originala 02. 03. 2020. g. Pristupljeno 2. 3. 2020.
- ^ „Počelo rušenje vile iz 1927. godine u Topolskoj”. rs.n1info.com/. Arhivirano iz originala 02. 03. 2020. g. Pristupljeno 2. 3. 2020.
- ^ „Prestonica dobija preduѕeće za metro”. Politika. 26. 9. 2018. str. 14.
- ^ Politika daily, July 13, 2007, page 44
- ^ „Devet i po decemija poliklinike u Krunskoj”, Politika, str. 17, 17. 5. 2017
