Lumpektomija
Lumpektomija (Lumpectomy — poznata i kao tilektomija, delimična mastektomija, segmentna resekcija dojke ili lokalna ekscizija dojke) je hirurška metoda uklanjanja manjeg dela ili „kvržice“ patološkog tkiva dojke. Obično se koristi u lečenju malignog tumora ili raka dojke.[1] Smatra se održivom terapijom za očuvanje dojki, jer je količina uklonjenog tkiva ograničena u poređenju sa mastektomijom kompletnih dojki. Stoga može imati fizičke i emocionalne prednosti u odnosu na lečenje mastektomijom koje dovodi do unakaženja tela.
| Lumpektomija | |
|---|---|
 Lumpektomija | |
| Sinonimi | Partial mastectomy; Segmental resection; Tylectomy |
| ICD-9-CM | 85.21 |
| MeSH | D015412 |
Ponekad se lumpektomija može koristiti i kao dijagnostička metoda koja može da potvrdi ili isključi da je rak zaista otkriven.
Lumpektomija se obično preporučuje pacijentima čiji je rak rano otkriven i koji nemaju uvećane tumore.
Iako se lumpektomija omogućava da veći deo dojke ostane netaknut, postupak može rezultovati smanjenjam osetljivosti, pojavom ožiljnog tkiva, bolom i mogućom deformacijom dojke ako je veličina izvađena kvržica značajna.[2]
Prema smernicama Nacionalne institucije za rak dojke (According to National Comprehensive Cancer Network guidelines), lumpektomija se može izvoditi kod duktalnog karcinoma in situ (DCIS), invazivnog duktalnog karcinoma, ali i kod drugih stanja.[3][4][5]
Opšte informacije
urediIndikacije
urediCilj lumpektomije je uklanjanje karcinoma ili drugog abnormalnog tkiva uz održavanje izgleda dojke. Studije pokazuju da je lumpektomija praćena zračenjem jednako efikasna u sprečavanju recidiva raka dojke kao i uklanjanje cele dojke (mastektomija) za rak dojke u ranoj fazi.[2]
Lekar može preporučiti lumpektomiju:[2]
- ako je biopsija pokazala da bolesnica ima rak i veruje da je rak mali i u ranoj fazi.
- za uklanjanje određenih nekanceroznih ili prekanceroznih abnormalnosti dojke.
Kontraindikacije
urediLekar neće preporučiti lumpektomiju kao metodu ta lečenje raka dojke ako:[2]
- U istoriji bolesti utvrdi kod bolesniice sklerodermiju - grupu bolesti koje otvrdnjava kožu i druga tkiva i otežava zarastanje tkiva nakon lumpektomije
- U istoriji bolesti utvrdi postojanje sistemskog eritemskog lupusa, - hroničnu inflamatornu bolest koja se može pogoršati ako se bolesnik podvrgne terapiji zračenjem
- Utvrdi da bolesnik ima dva ili više tumora u različitim kvadrantima dojke koji se ne mogu ukloniti jednim rezom, što bi moglo uticati na izgled dojke
- Ranije sprovedeno zračenje dojke, koje bi dalje lečenje učinilo previše rizičnim
- Bolesnik ima rak koji se proširio širom dojke i prekriven je kožom, jer lumpektomija verovatno neće potpuno ukloniti rak
- Bolesnik ima veliki tumor i male dojke, što može prouzrokovati loš kozmetički rezultat
- Bolesnik nema pristup zračnoj terapiji.
Procedura
urediLumpektomija je operacija uklanjanja tumora dojke zajedno sa „marginalnim delom“ normalnog tkiva dojke. Rub je zdravo, nekancerozno tkivo koje se nalazi pored tumora. Patolog analizira margini deo izrezanog tkiva lumpektomijom da bi otkrio eventualne moguće ćelije karcinoma. Kancerogena margina je „pozitivna“, dok je zdrava margina „čista“ ili „negativna“.
Ponovna ekscizijska lumpektomija se izvodi ako se utvrdi da je margina pozitivna ili ako su kancerogene ćelije vrlo blizu margine.[6]
Biopsija limfnog čvora ili disekcija aksilarnih limfnih čvorova mogu se koristiti da bi se utvrdilo da li je rak napredovao iz dojke u druge delove tela.[7] Biopsija limfnih čvorova je analiza nekoliko uklonjenih solitarnih čvorova na prisustvo ćelija karcinoma.
Radioaktivna supstanca se koristi za bojenje limfnih čvorova radi lakše identifikacije i uklanjanja. [2] Ako se u limfnom čvoru otkrije rak, potrebno je dalje lečenje.
Disekcija aksilarnih čvorova uključuje eksciziju limfnih čvorova pazuha povezanih sa tumorom (aksila).
Zračenje se obično koristi zajedno sa lumpektomijom kako bi se sprečilo buduće ponavljanje tumora.[8] Lečenje zračenjem može trajati pet do sedam nedelja nakon lumpektomije. Iako lumpektomija sa zračenjem pomaže da se smanji rizik od vraćanja raka, radioterapija nije lek i rak se još uvek može vratiti.[9]
Komplikacije
urediNakon operativnog zahvata mogu se javiti sledeće komplikacije:
- Krvarenje
- Infekcija
- Loše zarastanje rana
- Sčani udar, moždani udar, iznenadna smrt
- Reakcije na lekove
- Rizici povezani sa opštom anestezijom
- Dojka se može promeniti nakon operacije: pojava udubljenja, ožiljaka ili razlike u obliku između dojki, ili gubitak osećaja u području oko reza dojke.
- Ponavljanje postupka iradi uklanjanje više tkiva dojke ako testovi pokažu da je rak preblizu ivici već uklonjenog tkiva.
Porognoza
urediPeriod oporavka je vrlo kratak kod jednostavne lumpektomije. Mnoge žene imaju lakše bolove, koji se mogu okupirati uzimanjem lekova protiv bolova, kao što je acetaminofen.
Koža bi trebalo da zaraste za oko mesec dana. uz obaveznu zaštitu područja hirurškog reza.
U slučaju pojave znakova infekcije (poput crvenila, otoka ili drenaže sekreta iz reza)., treba se javiti lekaru, jer će možda trebati da se nekoliko puta dnevno tokom 1 do 2 nedelje vrši drenaža rane.
Većina žena se može vratiti svojim uobičajenim aktivnostima za otprilike nedelju dana, uz izbegavanje dizanja teškog tereta, trčanje ili aktivnosti koje uzrokuju bol u hirurškom području u trajanju od jedne do dve nedelje.[2]
Izvori
uredi- ^ „Breast lump removal: MedlinePlus Medical Encyclopedia”. medlineplus.gov (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-14.
- ^ a b v g d đ „Lumpectomy - Mayo Clinic”. www.mayoclinic.org. Pristupljeno 2021-06-14.
- ^ Gladden AAH, Finlayson CA. Early breast cancer. In: McIntyre RC, Schulick RD, eds. Surgical Decision Making. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 101.
- ^ Henry NL, Shah PD, Haider I, Freer PE, Jagsi R, Sabel MS. Cancer of the breast. In: Niederhuber JE, Armitage JO, Kastan MB, Doroshow JH, Tepper JE, eds. Abeloff's Clinical Oncology. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 88.
- ^ Klimberg VS, Hunt KK. Diseases of the breast. In: Townsend CM Jr, Beauchamp RD, Evers BM, Mattox KL, eds. Sabiston Textbook of Surgery. 21st ed. St Louis, MO: Elsevier; 2022:chap 35.
- ^ „About 20% of Women Need More Surgery After Lumpectomy”. Breastcancer.org (na jeziku: engleski). 2015-02-05. Pristupljeno 2021-06-14.
- ^ „Breast Cancer Surgery | American Cancer Society”. www.cancer.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-14.
- ^ Fisher B, Anderson S, Bryant J, Margolese RG, Deutsch M, Fisher ER, Jeong JH, Wolmark N (October 2002). "Twenty-year follow-up of a randomized trial comparing total mastectomy, lumpectomy, and lumpectomy plus irradiation for the treatment of invasive breast cancer". The New England Journal of Medicine.347 (16): 1233–41
- ^ „Lumpectomy Plus Radiation”. Breastcancer.org (na jeziku: engleski). 2015-03-04. Pristupljeno 2021-06-14.
Spoljašnje veze
uredi | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
