Википедија

Мали детлић

Mali detlić (lat. Dryobates minor) vrsta je ptice iz porodice detlića. Naučni naziv ove vrste je sastavljen iz reči Dryobates koja je kombinacija dveju starogrčkih reči druos koja označava šumu i bates (od glagola baino — gaziti, hodati), pa bi se naziv roda mogao prevesti kao „onaj koji hoda po drveću”. Pridev minor potiče iz latinskog jezika i znači mali.[2]

Mali detlić
Mužjak malog detlića
Naučna klasifikacija
Carstvo:
Animalia
Tip:
Chordata
Klasa:
Aves
Red:
Piciformes
Porodica:
Picidae
Rod:
Dryobates
Vrsta:
D. minor
Binomno ime
Dryobates minor
Sinonimi
  • Picus minor Linnaeus,1758
  • Dendrocopos minor (Linnaeus,1758)

Opis uredi

 
Ženka malog detlića

Dužina tela od vrha kljuna do vrha repa je od 14 do 16 centimetara, a raspon krila je između 24 i 29 centimetara. Masa ptice varira od 16 do 26 grama u zavisnosti od podvrste, pa tako podvrsta hor­torum teži između 16 i 25 grama, podvrsta comminutus između 18 i 22 grama, a podvrsta minor između 19 i 26 grama.[3] Najmanji je evropski detlić sa kratkim, okruglastim telom, zaobljenom glavom i kratkim zašiljenim kljunom. Na leđima i krilima ima bele, horizontalne pruge kao i planinski detlić, ali se od njega razlikuje, ne samo po veličini, već i po nedostatku crvene obojenosti stomaka. Bokovi su obično nežno ispugani. Polni dimorfizam je prisutan. Mužjak ima crveno teme, dok je kod ženke teme potpuno crno. Leti pravolinijski, sa naizmeničnim uzdizanjem i poniranjem.[4]

Rasprostranjenost i stanište uredi

 
Areal rasprostranjenja

Areal rasprostranjenja obuhvata gotovo celu Evropu, Kavkaz, Malu Aziju, deo severne Afrike, južni Sibir, centralnu Aziju sve do Sahalina i Kamčatke.[5] Naseljava tople ili borealne listopadne šume u ravnici. Preferira otvorene šume mekih lišćara (vrba, topola itd.) obično u blizini jezera i reka. Takođe može biti prisutan na rubovima šuma, u parkovima, voćnjacima i vrtovima. U staništu koje naseljava zahteva prisutnost određenog broja suvih i trulih stabala u priobalnim šumama. U manjem broju je prisutan u šumama hrasta plutnjaka u severnoj Africi.[6]

Podvrste uredi

Na svetu postoji 11 podvrsta malog detilića i svaka ima drugačije rasprostranjenje[3]:

  • D. m. minor — naseljava severnu Evropu od Skandinavije do Urala
  • D. m. kamtschatkensis — naseljava predeo od Urala na istok do reke Anadir i Kamčatke
  • D. m. amurensis — naseljava donji tok reke Amur, Korejsko poluostrvo, Hokaido i severoistočnu Kinu
  • D. m. comminutus — naseljava južni deo Velike Britanije
  • D. m. hortorum — naseljava Francusku, Poljsku, Švajcarsku i severnu Rumuniju
  • D. m. buturlini — naseljava Pirinejsko poluostrvo, jug Francuske, Italiju, Rumuniju, Bugarsku i severnu Grčku
  • D. m. ledouci — naseljava severozapadnu Afriku
  • D. m. danfordi — naseljava Grčku i Tursku
  • D. m. colchicus — naseljava Kavkaz i Zakavkazje
  • D. m. quadrifasciatus — naseljava Lenkoranski rejon Azerbejdžana
  • D. m. morgani — naseljava severoistočni Irak, severozapadni Iran i planinski masiv Zagros

Biologija uredi

 
Mužjak sa hranom u kljunu namenjenom mladuncima

Udvaranje započinje u februaru, a polaganje jaja od aprila do maja (na severu areala i u junu). U leglu se nalazi od pet do šest jaja. Parovi su monogamni i ostaju upareni nekoliko godina. Oba pola dube gnezdeću duplju na odumirućem ili mrtvom stablu ili većoj grani mekog lišćara (vrba, topola, jasika itd.). Ishrana se uglavnom sastoji od malih insekata. Tokom leta se pretežno hrani gusenicama, biljnim vašima, mravima, odraslim i larvalnim stadijumima insekata iz reda Coleoptera i zglavkarima koje pronalazi ispod kore. Biljnom materijom se hrani uglavnom tokom zime. Stanarica je uz blaga pomeranja u periodu između avgusta i novembra. Procenjuje se da evropska populacija broji između 491 000 i 1 050 000 gnezdećih parova, a trend populacije je ocenjen kao stabilan.[6]

Ugroženost uredi

Uništavanje starih listopadnih šuma u dolinama reka, kao i sadnja četinara u listopadnim šumama ugroziti malog detlića. Zbog velike teritorije koju parovi zauzimaju, fragmentacija šuma koje naseljava, mogu uzrokovati pad brojnosti ove vrste.[6]

Mali detlić u Srbiji uredi

 
Mužjak prstenovan na kampu DZPPSa

Relativno malobrojna gnezdarica u svim regionima Srbije. U Vojvodini naseljava veće vodoplavne šume, peščare, Frušku goru i Vršačke planine. Uglavnom odsustvuje u planinskim mešovitim i četinarskim šumama. Najčešće se gnezdi u šumama uz reke u nizijama i pobrđu, dok je ređi u brdskim i planinskim listopadnim šumama. Stanarica je.[7]Ornitolozi procenjuju da se u Srbiji gnezdi između 4 000 i 5 000 gnezdećih parova, a trend populacije je ocenjen kao stabilan.[8]Na teritoriji Specijalnog rezervata prirode ,,Zasavica" je zabeleženo 64 teritorije ove vrste, od kojih ni jedna nije bila pronađena u naselju. Trećina evidentiranih teritorija malog detlića (21) je zabeleženo u prezrelim plantažama klonske topole. Po brojnosti je druga vrsta detlića u rezervatu.[9]

Reference uredi

  1. ^ BirdLife International (2018). „Dryobates minor”. The IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2018: e.T22681076A130037386. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22681076A130037386.en  . Pristupljeno 1. 4. 2019. 
  2. ^ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. ISBN 978-1-4081-2501-4. 
  3. ^ a b https://www.hbw.com/species/lesser-spotted-woodpecker-dryobates-minor
  4. ^ Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 978-0-00-726814-6. 
  5. ^ http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/lesser-spotted-woodpecker-dryobates-minor/distribution
  6. ^ a b v http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/lesser-spotted-woodpecker-dryobates-minor/text
  7. ^ Šćiban, M., Rajković, D., Radišić, D., Vasić, V. i Pantović, U. (2015):Ptice Srbije — kritički spisak vrsta. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode i Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije, Novi Sad.
  8. ^ Puzović, S., Radišić, D., Ružić, M., Rajković, D., Radaković, M., Pantović, U., Janković, M., Stojnić, N., Šćiban, M., Tucakov, M., Gergelj, J., Sekulić, G., Agošton, A., & Raković, M. 2015. Ptice Srbije: procena veličina populacija i trendova gnezdarica 2008-2013. Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije i Prirodno-matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju, Univerzitet u Novom Sadu, Novi Sad.
  9. ^ Šćiban, M. (2017): Atlas ptica gnezdarica Zasavice. Pokret gorana Sremske Mitrovice, Sremska Mitrovica

Literatura uredi

  • Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 978-0-00-726814-6. 
  • Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. str. 108, 170. ISBN 978-1-4081-2501-4. 
  • Šćiban, Marko; Rajković, Draženko; Radišić, Dimitrije; Vasić, Voislav; Pantović, Uroš (2015). Ptice Srbije - kritički spisak vrsta (prvo izd.). Novi Sad: Pokrajinski zavod za zaštitu prirode i Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije. str. 106. 
  • Puzović, Slobodan; Radišić, Dimitrije; Ružić, Milan; Rajković, Draženko; Radaković, Miloš; Pantović, Uroš; Janković, Marko; Stojnić, Nikola; Šćiban, Marko; Tucakov, Marko; Gergelj, Jožef; Sekulić, Goran; Agošton, Atila; Raković, Marko (2015). Ptice Srbije: procena veličina populacija i trendova gnezdarica 2008-2013 (prvo izd.). Novi Sad: Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije i Prirodno-matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju, Univerzitet u Novom Sadu. ISBN 978-86-80728-00-1. 
  • Šćiban, Marko (2017). Atlas ptica gnezdarica Zasavice (prvo izd.). Sremska Mitrovica: Pokret gorana Sremske Mitrovice. str. 89. ISBN 978-86-81024-02-7. 

Spoljašnje veze uredi

  Mediji vezani za članak Mali detlić na Vikimedijinoj ostavi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мали_детлић&oldid=27675936”