Markovo kale (Vranje)
Markovo kale je verovatno jedan od najstarijih spomenika istorije i kulture kraj Vranja.
| Markovo kale | |
|---|---|
.JPG) Ostaci tvrđave | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | kod Vranja |
| Opština | Vranje |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | tvrđava |
| Vreme nastanka | XIII vek |
| Tip kulturnog dobra | spomenik kulture od velikog značaja |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
| www | |
Istorijat
urediKale na turskom jeziku znači „tvrđava, grad, utvrđenje, utvrda”. Pored vojnog utvrđenja, Markovo kale je bilo i ljudsko stanište. Bio je to utvrđeni grad sa podgrađem na severnoj periferiji današnjeg Vranja, oko crkve Svetog Nikole i Belog mosta, gde se formiralo prvobitno naselje Vranja kao selo.[1]
Prvo predanje
urediPrema predanju, Marko Kraljević je nekada gospodario severnim prostorima iznad Vranja, a samim tim i ovom tvrđavom, pa je tako i dobila ime Markovo kale. Kada je morao da ustukne pred turskom premoći, on je sa svojim konjem Šarcem sa stene, u kojoj je ostao otisak njegovog kopita, preskočio na istočnu planinu. Tu je od jeda zaplakao pa planinu nazvaše Plačevica (danas Pljačkovica). Kada se sa ove prebacio na zapadnu planinu, kod crkve Svete Trojice se prekrstio i ostade ime planini Krstilovica. U potoku koji protiče podno Markovog grada nalazi se udubljenje gde se navodno kupao, a na obali potoka njegova ogromna furuna (peć).[2]
Kada su neimari ozidali tvrđavu — kazuje drugo predanje — morali su da ostanu zatvoreni u njoj bez hrane, pošto su zaboravili da ostave otvor za vrata. Kasnije su ih našli mrtve.Osmanski sultan Musa 1412. godine osvojio je Markovo kale i priredio krvav pir:preko leševa ubijenih branilaca tvrđave postavio je trpezu i ručao.Turci su koristili Markovo kale kao tvrđavu i u njoj imali posadu od tridesetak ljudi. Ulažu se napori da razvaline budu konzervirane i zaštićene od daljeg propadanja. Na sredokraći između Vranja i Markovog kaleta nalazi se, kraj puta, Markova ploča, za koju je, takođe, vezana legenda o Marku Kraljeviću.[3]
Drugo predanje
urediPrema drugom predanju se tvrdi da se grad neko vreme zvao Golubinje. Pominje se u 14. i 15. veku kao vlasništvo kaznaca Miroslava, tepčije Kuzme, kaznaca Baldovina, ćesara Uglješe i vojvode Nikole Skobaljića. Kasnije nestaje iz dokumenata.
Lokacija
urediMarkovo Kale je tvrđava — srednjovekovni istorijski spomenik, koji se nalazi 4,5 km severno od Vranja, na starom putu Vranje–Leskovac i sadašnjem putu Vranje–Vlase–Mijovce, u klisuri Gradske reke na nadmorskoj visini od oko 750 m. Leži na grebenu između planina Krstilovica i Pljačkovica. Između njih i grada probijaju se Devotinska i Mala reka, koje se ispod samoga grada ulivaju jedna u drugu. Tvrđava je izgrađena u 13. veku. Danas je u ruševinama.
Galerija
uredi-
pogled na tvrđavu sa severa -
temelji crkve u tvrđavi -
pogled na tvrđavu sa juga -
tvrđava 2016. godine
Reference
uredi- ^ Miodrag Pešić / Vranje. — Vranje, (1975). str. 104.
- ^ Ostojić, Emilija (2004). Vranje na raskršću. Vranje: Plutos. str. br. 20. ISBN 86-83823-15-6.
- ^ Kroz Srbiju i Crnu Goru/ priredio Slobodan Ristanović. — Beograd: KSE-NA, 2005 (Beograd : Kosmos). str. 451.
Literatura
uredi- Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji (na jeziku: srpski). Beograd: Prosveta. Pristupljeno 10. 10. 2023.
- Vojna enciklopedija, Beograd, 1973, knjiga peta. str. 291.
