Marko Dragović

Marko Dragović (Velestovo, 22. avgust 1852 — Cetinje, 19. septembar 1918) bio je srpski istoričar i prosvjetni radnik iz Crne Gore.

Marko Dragović
Marko Dragović
Lični podaci
Datum rođenja	(1845-03-30)30. mart 1845.
Mesto rođenja	Velestovo, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	19. septembar 1918.(1918-09-19) (66 god.)
Mesto smrti	Cetinje, Kraljevina Crna Gora

Život

Njegova majka Krstinja je bila ćerka Jovana Jovovića iz Markovine, kome su braća od strica bili pop Milo i pop Luka Jovović. Brat Marka Dragovića je bio Živko Dragović, srpski pisac, profesor i političar. Ta familija je dala još poznatih i uticajnih ličnosti. Sa jedanaest godina dolazi na Cetinje. Nakon osnovne škole završio je Bogosloviju, 1869- 1872., kao prva genercija te Bogoslovije. Po završetku Cetinjske bogoslovije radio je kao učitelj u Njegušima i Brčelima (1871.-1876.). Bio je član društva Crnogorski borac i počeo sarađivati u listu Crnogorac 1872. U doba hercegovačkog ustanka (1875.) i crnogorsko-turskog rata (1876.-1878.) dopisnik je Miletićeve Zastave. Godine 1878. otišao je na školovanje u petrogradsku Duhovnu akademiju, koju završava 1882. godine. Nakon toga odlazi u Srbiju, ali je režim Obrenovića nerado gledao na njega, pa je iz Srbije protjeran. Iste 1882. godine se vratio u Crnu Goru i 1884. je postavljen za sekretara Ministarstva prosvjete i crkvenih poslova. Istovremeno je obavljao poslove glavnog nadzornika Knjaževskog pitomačkog zavoda. Bio je jedan od članova utemeljača Srpskog arheološkog društva 1883. godine. Za dopisnog člana Srpskog učenog društva izabran je 1885. Počasni član i dopisnik SKA postao je 1891. Godine 1892. prešao je u Ulcinj gdje je radio kao sekretar Okružnog suda. U Ulcinju je bio 1902. predsjednik ulcinjske Čitaonice. Od 1907. radio je kao profesor novoosnovane Gimnazije u Podgorici. Penzionisan je 1911. po sopstvenoj želji i od tada je živio na Cetinju. Uređivao je Opštinski glasnik (1914.) i nekoliko brojeva Vjesnika (1915.). Posljednje godine života je proveo u neimaštini. Zbog oponiranja kralju Nikoli četiri godine je robijao na ostrvu Grmožur.

Iako nije stekao formalno obrazovanje istoričara, Dragović se sa velikom predanošću posvetio izučavanju istorije i svojim radovima, koji su često imali pionirski karakter, znatno podigao nivo istorijskih saznanja o Crnoj Gori. Od posebnog je značaja njegov rad na izdavanju izvora koje je pretežno prikupio tokom svog školovanja u Moskvi i Petrogradu ili tokom istraživanja po Crnoj Gori i Boki kotorskoj. Arhivska građa koju je Dragović objavljivao, bilo samostalno bilo kao dodatak uz monografije i rasprave, nije lišena nedostataka koji su proistekli iz nedovoljnog poznavanja principa objavljivanja istorijskih izvora ili kriterijuma u odabiranju dokumenata. Ipak i pored tih nedostataka Dragovićeva izdanja i dalje predstavljaju važan oslonac za istraživače istorije Crne Gore, počev od doba Crnojevića pa sve do druge polovine 19. vijeka. Dragović je bio poklonik kritičkog sagledavanja prošlosti i napisao je nekoliko manjih priloga iz istorije Crne Gore. U svojim radovima on nije uspjeo da razriješi nijedno od krupnih pitanja istorije Crne Gore, ali je dao podsticaj bavljenju širokim opsegom tema, odnosno svim vidovima ljudske djelatnosti u prošlosti, zasnivajući svoja istraživanja ne samo na istorijskim izvorima već i na narodnom predanju. Svoje najvažnije radove objavio je u Glasniku Srpskog učenog društva, Spomeniku i Starinama JAZU ali je veliki dio njegovog naučnog opusa rasut u brojnim lokalnim crnogorskim časopisima i stoga su teško dostupni istraživačima.

Dragović je takođe i pionir organizovanog rada na sistematskom prikupljanju raznovrsne građe za upoznavanje istorije Crne Gore. Taj posao otpočeo je opisivanjem materijalnih ostataka i starih rukopisnih knjiga i izdavanjem Uputstva za sakupljanje materijala za povijest i zemljopis Crne Gore (1884). Jedan je i od prvih izdavača radova o Crnoj Gori ali je zbog nemogućnosti da radi u bogatim knjižničkim fondovima, uspjeo da objavi samo parcijalne popise dijela koja su se bavila Crnom Gorom, što je bio samo skroman pregled onoga što je o Crnoj Gori do tada napisano. Ostavio je veliku rukopisnu zaostavštinu iz koje su nakon njegove smrti objavljena samo dva rada.

Odabrana djela

• Materijali za istoriju Crne Gore vladike Petra I (1804.—1815), Glasnik SUD 55 (1884).
• Mitropolit Vasilije Petrović — Njegoš ili Istorija Crne Gore od 1750. do 1766. godine, Cetinje (1884).
• Krusovolj knjaza i gospodara crnogorskoga Ivana Crnojevića na Cetinje 1485,, Novi Sad (1886).
• Prilozi za istoriju Crne Gore iz vremena vladika iz raznih plemena, Starine JAZU, knj. 19. (1887).
• Borba Crnogoraca sa Turcima oko prevlasti nad Grahovom (1837.—1852), Starine JAZU 20 (1888).
• Rusija i Crna gora od 1780. do 1790., Glasnik SUD 72 (1891).
• Materijali za istoriju Crne Gore iz vremena vladike Petra II (1838.—1847), Glasnik SUD 73 (1892).
• Pokušaj za bibliografiju o Crnoj Gori, Cetinje (1892).
• Dokumenti o Šćepanu malome, Spomenik 22 (1893).
• Materijali za istoriju Crne Gore vremena mitropolita Danila, Save i Vasilija Petrovića, Spomenik 25 (1895).
• Prilozi za istoriju Crne Gore i Boke Kotorske početkom XIX stoljeća iz petrogradskogo državnoga arhiva (1800.—1816), Spomenik 31 (1898).
• Poturčenjaci u Crnoj Gori, Cetinje 1931.
• Istorija Crne Gore, prvi dio, Cetinje 1935.