Mastocit
Mastociti (od nemačkog die Mast, što znači gojenje, tovljenje) ili Erlihove ćelije su krupne lutajuće ćelije vezivnog tkiva, koje se stvaraju u koštanoj srži i krvlju dospevaju do vezivnog tkiva. Glavna osobina su im krupne i brojne granule obavijene membranom. Mastociti su prisutni kod svih kičmenjaka, a njima analogne ćelije postoje i kod najprimitivnijih beskičmenjaka.
Podela uredi
Mastociti su heterogena grupa ćelija ne samo između specijesa, već i kod istog specijesa. Uobičajeno je da se ove ćelije grupišu na osnovu histohemijskih i biohemijskih karakteristika na vezivno-tkivne (u čijim se granulama nalazi heparin) i mukozne mastocite digestivnog i respiratornog trakta (koje u granulama sadrže histamin). Podela:
- Tipični vezivno-tkivni mastociti (CTMC) su locirani blizu malih krvnih sudova, veći su od 20 mikrometara, imaju histamin u količini koja je veća od 20pg po ćeliji. Supstance kao što su polimiksin, 48/80 i opiati dovode do degranulacije ovih ćelija.
- Mukozni mastociti (MMC) su brojni u mukozi gastrointestinalnog trakta mada se mogu videti u svim njegovim slojevima. Promer ovih ćelija je manji od 10 mikrometara, a količina histamina u njihovim granulama je manja od 2 pg po ćeliji. Pollimiksin, opiati i supstanca 48/80 ne prouzrokuju degranulaciju ovih ćelija.
Morfologija uredi
Mastociti su velike ovoidne ćelije sa centralno postavljenim nukleusom i brojnim bazofilnim granulama u citoplazmi koje se mogu identifikovati upotrebom specijalnih fiksativa. U granulama se nalaze brojne vazoaktivne i imunoreaktivne supstance:
- histamin koji povećava permeabilnost krvnih sudova i na taj način prouzrokuje edemu okolnom tkivu,
- antikoagulantni faktor heparin,
- eozinofilni hemotaktični faktor anafilakse (ECF-A),
- neutrofilni hemotaktični faktor (NCF-A), PAF,
- serotonin, triptaze, himaze itd.
Mastociti vode poreklo od ćelija kostne srži odakle putem cirkulacije dolaze do vezivnog tkiva i tu dovršavaju sazrevanje. I vezivno-tkivni i mukozni mastociti imaju brojne receptore u ćelijskoj membrani. Iako su po nekim svojim karakteristikama slični bazofilnim granulocitima krvi, mastociti su sasvim posebna vrsta ćelija.
Mastociti povećavaju imuni odgovor, a u nekim slučajevima može doći do neprikladnog imunog odgovora kada dolazi do reakcija preosetljivosti čiji je primer anafilaktički šok. Reakciju preosetljivosti izazivaju raličiti antigeni, označeni kao alergeni.
Literatura uredi
- Ćurčić, B: Razviće životinja, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Hale. W, G, Morgham, J, P: Školska enciklopedija biologije, Knjiga-komerc, Beograd.
- Kalezić, M: Osnovi morfologije kičmenjaka, ZUNS, beograd, 2001.
- Milin J. i saradnici: Embriologija, Univerzitet u Novom Sadu, 1997.
- Pantić, V:Biologija ćelije, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997.