Milan Dimitrijević

Milan Dimitrijević
Milan Dimitrijević
Lični podaci
Datum rođenja	24. avgust 1947. (76 god.)
Mesto rođenja	Leskovac, FNR Jugoslavija

Milan S. Dimitrijević (Leskovac, 24. avgust 1947) srpski je astronom i bivši ministar za nauku, tehnologiju i razvoj Savezne Republike Jugoslavije.^[1]

Biografija uredi

Fiziku i astrofiziku je završio na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Beogradu 1972. i 1973. godine. Doktor je fizičkih nauka od 1978.^[1] Naučni je savetnik Astronomske opservatorije u Beogradu. Obavljao je funkciju direktora ove institucije u periodu od 1994. do 2002. godine.^[1] Dimitrijević je predsednik Društva astronoma Srbije.^[2] U periodu od 1984. do 2004. bio je glavni i odgovorni urednik Vasione.^[1] Bio je ministar za nauku, tehnologiju i razvoj Savezne Republike Jugoslavije 1993. i 1994. godine.^[1]

Oblasti njegovog užeg interesovanja su astronomska spektroskopija i Štarkov efekat.^[1]

Radio je: u Institutu za fiziku u Beogradu (1974-1978 i 1983-1984), u Institutu za primenjenu fiziku (1978-1983) i Astronomskoj opservatoriji (1984-2012). U penziji je od 2012. godine.

Bio je Savezni ministar za nauku, tehnologiju i razvoj (1993-1994) i direktor Astronomske opservatorije (1994-2002). Od 2009. godine, pridruženi je saradnik Pariske opservatorije u Laboratoire d'Etudes du Rayonnement et de la Matière en Astrophysique. Na Matematičkom fakultetu u Beogradu na postdiplomskim, odnosno doktorskim, studijama predavao je: "Astronomsku spektroskopiju" i "Uticaj sudara sa naelektrisanim česticama na spektre astrofizičke plazme". Na evropskim Astromundus master studijama iz Astronomije predavao je "Spectral Lineshapes in Astrophysics".

Njegovi naučni radovi su, prvenstveno, iz oblasti Astronomije, ali i iz određenih oblasti fizike, primenjene matematike, informatičkih tehnologija i istorije i filozofije prirodnih nauka. Kao novu naučnu oblast u srpskoj astronomiji, uveo je teorijsko proučavanje oblika linija u zvezdanim spektrima i, u saradnji sa A. A. Mihajlovim, istraživanje uticaja atomskih i molekularnih sudarnih procesa na optičke karakteristike zvezdanih atmosfera.

Najznačajnija naučna dostignuća Dimitrijević ima u oblasti spektroskopije zvezdane i laboratorijske plazme. U nekoliko radova, zajedno sa N. Konjevićem, V. Kršljaninom i L. Č. Popovićem, formulisao je i razradio modifikovani semiempirijski prilaz za proračun parametara spektralnih linija proširenih Štarkovim efektom. Ovaj prilaz je našao široku primenu u astronomiji i fizici.

Razradio je i testirao više različitih približnih prilaza za proračun i procenu parametara spektralnih linija, proširenih sudarima sa naelektrisanim česticama, pogodnih za različite situacije koje se sreću u zvezdanim atmosferama. Istraživanja profila linija višestruko naelektrisanih jona su često prva sistematska teorijska istraživanja ovakve vrste. Spajanjem i povezivanjem više kompjuterskih programa, zajedno sa N. Ben Nesibom iz Tunisa i S. Sahal-Brešo iz Pariza, ostvario je ab initio proračun parametara Štarkovog širenja, polazeći od kvantnih brojeva i atomske strukture. Zajedno sa S. Sahal-Brešo iz Pariza napravio međunarodnu bazu podataka o Štarkovom širenju spektralnih linija STARK-B, u koju su uključeni njihovi rezultati. Pokazao je da mehanizam Štarkovog širenja spektralnih linija može da bude značajan za analizu i sintezu zvezdanih spektara i modeliranje zvezdanih atmosfera i istražio pri kakvim uslovima i kod kojih klasa zvezda on najviše dolazi do izražaja.

Istražio je, zajedno sa A. A. Mihajlovim, uticaj jon-atomskih sudarnih procesa sa formiranjem kvazimolekularnog kompleksa, na emisiju, apsorpciju i rekombinaciju u atmosferama hladnih zvezda i kod belih patuljaka i pokazano da grupa, do ovih radova zanemarivanih, procesa mora biti uzeta u obzir kod modeliranja atmosfera helijumom bogatih belih patuljaka i nekih slojeva Sunčeve atmosfere.

Dao je značajan doprinos proučavanju istorije astronomije kod Srba, posebno analizirajući dela Milutina Milankovića i Đorđa Stanojevića, ali je, u saradnji sa Evstratijem Teodosijuom i Vasilijem Manimanisom iz Atine, istraživao i dela vizantijskog astronoma Nićifora Grigore, Vasilija Velikog, Rige od Fere, presokratovskih filozofa, pojam beskonačnog, razvoj heliocentričke ideje, od Orfičkih himni, preko pitagorejaca i Aristarha do cara Julijana, astronomsku tematiku u Ilijadi i Odiseji, zvezdu Sirijus u antičkoj literaturi, kao i kosmičke motive u srpskoj srednjovekovnoj numizmatici.

Napisao je i snimio za, TV Beograd i TV Novi Sad, desetak serija o astronomiji (tri serije su izdate kao video kasete namenjene nastavi).

Ostvario je izuzetno uspešnu međunarodnu saradnju. Rukovodio je međunarodnim projektima sa Pariskom opservatorijom, Univerzitetima u Londonu, Daremu i Atini, Institutom za teorijsku astronomiju u Moskvi i Institutom za astronomiju u Sofiji. Rukovodilac je srpskog dela velikog međunarodnog projekta za stvaranje evropskog Virtuelnog centra za atomske i molekularne podatke, prvenstveno za potrebe modeliranja zvezdanih atmosfera, inače prvog projekta Evropske unije u astronomiji u Srbiji.

Organizovao je više od 20 međunarodnih i nacionalnih naučnih konferencija, kao što su serije konferencija "Srpska konferencija o oblicima spektralnih linija u astrofizici" i niz zajedničkih konferencija sa bugarskim, rumunskim, mađarskim i beloruskim astronomima. Da bi unapredio istraživanja istorije astronomije, proučavanje kosmičko-astronomskih inspiracija, motiva i veza u arheologiji, filozofiji, poeziji, književnosti, muzici, slikarstvu, organizovao je seriju naučnih konferencija "Razvoj astronomije kod Srba" (Beograd) 1997, 2002, 2004, 2006, 2008, 2010, 2012, 2014), koje su okupile veliki broj naučnika, književnika i umetnika.)

Fotografija Dimitrijevića u Adligatu iz 2019.

Dobio je Nagradu za naučni rad Astronomske opservatorije 1996 i 2002, a Nacionalni savet za naučni i tehnološki razvoj dodelio mu je zvanje "Zaslužni naučnik", 2009. godine.

Od 2020. član je međunarodne Slovenske akademije.^[3]

Funkcije uredi

Predsednik Društva astronoma Srbije (2008-2014).

Predsednik Astronomskog društva "Ruđer Bošković" (1982-2005).

Predsednik Rotari kluba Beograd (2001-2002).

Glavni i odgovorni urednik "Serbian Astronomical Journal"

Glavni i odgovorni urednik serije "Publications of the Belgrade Astronomical Observatory" 1987-2002.

Glavni i odgovorni urednik časopisa "Vasiona" (1985-2004).

Kopredsednik Radne grupe za sudarne procese Međunarodne astronomske unije.

Član Uprave Evroazijskog astronomskog društva.

Član Saveta Evropskog astronomskog društva.

Član je Udruženja književnika Srbije.

Dela uredi

Knjige uredi

Srpski astronomi u indeksu naučnih citata u XX veku (2005)
Astronomska spektroskopija (1998)
Istraživanje oblika spektralnih linija u Jugoslaviji i Srbiji, I-V (1990-2001)
Beogradska astronomska opservatorija, u godinama od 1995 do 2000
Pesme (prevedene na bugarski)
Antologija "Kosmički cvet", Prosveta 2003.
Pred zvezdanim vratima (Savremena bugarska poezija), Prosveta 2015.

Ima veliki broj naučnih radova, od kojih je više od 200 objavljeno u vodećim međunarodnim naučnim časopisima.

Objavio je više od 250 naučnopopularnih članka iz astronomije i, sa A. Tomićem, udžbenik astronomije za gimnaziju (šest izdanja, a preveden je na albanski i makedonski jezik).

Radovi uredi

M.S. Dimitrijević, N. Konjević: Stark widths of doubly- and triply-ionized atom lines, Journal of Quantitative Spectroscopy and Radiative Transfer, 24, 451, 1980
M. S. Dimitrijević, N. Feautrier, S. Sahal-Bréchot, Comparison between quantum and semiclassical calculations of the electron impact broadening of the Li I resonance line, Journal of Physics B, 14, 2559, 1981
A. A. Mihajlov, M. S. Dimitrijević: Influence of ion-atom collisions on the absorption of radiation in white dwarfs, Astronomy and Astrophysics, 256, 305, 1992
M. S. Dimitrijević, L. Č. Popović: Modified semiermpirical method, Journal of Applied Spectroscopy, 68, 893, 2001
M. S. Dimitrijević, L. Č. Popović, J. Kovačević, M. Dačić, D. Ilić,: The flux ratio of the [OIII] λλ4959,5007 lines in AGN: Comparison with theoretical calculations, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 374, 1181, 2007
M. S. Dimitrijević: Problems of calendar reform and Easter date determination and a proposition to the Serbian Orthodox Church made by Djordje Stanojević, Transdisciplinary Studies, 1, 147, 2011
M. S. Dimitrijević, E. Th. Theodossiou, V. N. Manimanis, P. Z. Mantarakis: Astronomy and constellations in Iliad and Odissey, Journal of Astronomical History and Heritage, 14, 1, 22, 2011
M. S. Dimitrijević: 70 years of Astronomical society "Rudjer Bošković" - An interesting experience in astronomical education, popularization and organization of astronomer amateurs, in Teaching and Copmmunicating Astronomy, eds. A. Ortis-Gil, V. Martinez, European Astronomical Society Publications Series, 16, 35, 2005.