Municipijum

Municipijum (lat. municipium, množina. municipia) izraz je koji se u rimskoj državi koristio za tzv. drugu klasu gradova, čiji je status bio ispod kolonija (colonia). Municipijumi su imali vlastitu samoupravu, ali njihovi građani, za razliku od kolonija, nisu imali rimsko državljanstvo nego tek tzv. latinsko pravo (ius Latii). Municipijumi, za razliku od kolonija, obično nisu bili osnivani od Rimljana nego su nastajali tako što bi se već postojeće nerimsko naselje stavilo pod rimsku vlast.

Građani municipijuma su imali dužnosti rimskog državljana, koje su se ticale plaćanja poreza i vojne službe, ali nisu smjeli sudjelovati u političkom životu, tj. birati i biti birani na javne dužnosti. Izvršnu vlast u municipijuma su obično vršila četiri magistrata izabrana na godinu dana — dva duumvira i dva edila, dok su savjetodavnu vlast vršili dekurioni okupljeni u tijelo nalik na senat.

Municipijumi su izgubili svoje značenje kada je godine 212. car Karakala svim rimskim podanicima dao državljanstvo. Od tog izraza se, međutim, nastali izrazi za opštinu u romanskim i drugim evropskim jezicima.