Negotinsko čitalište
Negotinsko čitalište je osnovano 13. oktobra 1846. godine, u Negotinu, na Lučindan, iste godine kada su osnovana čitališta u Beogradu, Kragujevcu, Smederevu i Požarevcu.[1]
 Negotin, Trg kralja Petra, oko 1937. | |
| Osnivanje | 13. oktobar 1846. |
|---|---|
| Zatvaranje | posle 1880. |
| Lokacija | Negotin Srbija |
Istorijat uredi
Prilikom osnivanja ovo čitalište je sledilo način ogranizacije Beogradskog čitališta. Osim delatnosti koja je proizlazila iz ciljeva zapisanih u pravilima, pri svečanom otvaranju dato je obehanje da će Čitalište u Negotinu početkom 1847. godine otvoriti besplatnu nedeljnu i prazničnu školu za šegrte. Na zahtev građana, krajem 1847. godine javlja se ideja za otvaranjem i besplatne ženske škole što dovodi do neslaganja u upravi. Dovodi se u pitanje opstanak Čitališta i direktor Polugimnazije negotinske, Jovan Nikolić, pokušava da spase Čitalište od propasti. Čitalište je nastavilo sa radom, pa se 1850. godine javlja kao pretplatnik na srpske knjige.[2] Do 1857. godine ne raspolaže se podacima o njegovoj delatnosti. Okružni načelnik o6paća se Popečiteljstvu prosveštenija 9. marta 1857. godine i šalje y prilogu „vlaške novine Ves- titovol Romanesk koje želi Čitalište Negotinsko držati". Pored odobrenja odgovarajućih popečiteljstava i uverenja cenzora da se novine mogu nabavljati, ovaj naslov se više ne pojavljuje u dokumentima Čitališta negotinskog.[3]
Nije poznata godina prestanka rada Čitališta i ne spominje u izveštaju okružnog načelnika iz 1860. godine. Prvi sledeći trag o Čitalištu je iz 1866. godine, kada je Primiritelni sud u Negotinu odobrio predlog načelnika okružnog „da se stvari ostavite od postojavšega u Negotinu Čitališta prodadu i novci depozitiraju". Čitalište je obnovljeno početkom 1868. godine i pravila su potvrđena već 10. januara iste godine.[1]
Poslednji izveštaj okružnog načelnika potvrđuje da je Čitalište negotinsko stalno radilo od 1868. do 1881. godine, sa kratkotrajnim prekidima za vreme ratova (1876, 1877. i delimično, 1878. godine) . Prema ovom izveštaju, opština je pomagala Čitalište besplatnim smeštajem u zgradi Polugimnazije negotinske, a njenih 55 članova davali su za godišnji ylog po 10 dinara, od čega se podmiruju svi troškovi rada. Znatan prihod ostvaruje se i od godišnjih zabava koje uprava organizuje u korist Čitališta.[1]
Nakon 1880. godine Čitalište u Negotinu se ne spominje. U poslednjoj deceniji HIH veka, po ugledu na ranije čitalište osnovana je 1893. godine Radenička čitaonica, ali se ne zna ništa bliže o njenom radu.[1]
Periodika uredi
Prema izveštaju iz 1874. Čitalište je imalo 82 člana, koja su plaćala ulog od po 2 talira godišnje. Čitalište je bilo pretplaćeno na 24 naslova časopisa i novina, od kojih je jedan bio na nemačkom jeziku. Osim novina i časopisa, Čitalište je raspolagalo ca sto knjiga na srpskom i stranim jezicima i kompletima novina iz prošlih godina.[1]
U 1880. godini, Čitalište je nabavljalo 21 naslov novina i časopisa, od kojih su pet bili na stranim jezicima. Biblioteka Čitališta raspolagala je u to vreme sa „163 sveske beletrističke sadržine, dve mape Evrope i 28 uramljenih različitih likova.[1]
Domaći listovi uredi
- Srpske novine
- Zastava
- Budućnost
- Vidovdan
- Vreme
- Otadžbina
- Srbadija
- Beogradske novine
- Novo Doba
- Rad
- Glas javnosti
- Javor
- Graničar
- Letopis
- Glas Crnogorca
- Oslobođenje
- Hrišćanski vesnik
- Porota
- Marica
- Ratnik
- Zdravlje
- Starmali
- Videlo
Strani listovi uredi
- Pesther Lloyd
- Leipziger illustrierte Zeitung
- Revue des deux mondes
- Über Land und Meer
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Kovijanić, Gavrilo (1986). Tragom čitališta u Srbiji (1. izd.). Beograd: Narodna knjiga.COBISS.SR 41174028
- ^ Popović, Ljubodrag (1975). Biblioteke u Timočkoj krajini pre sto godina: 68-72. Zaječar: Razvitak.
- ^ Stamatović, Desanka (2011). Čitališta u Srbiji u XIX veku (2. dopunjeno izd.). Pančevo: Pančevo:Gradska biblioteka.COBISS.SR 182331660
Spoljašnje veze uredi
- Nastanak biblioteke u Negotinu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. mart 2020)