Обични граб
Grab (Carpinus betulus), naučni naziv roda Carpinus potiče od rimskog naziva, a epitet vrste betulus = brezin, dobio je zbog srodnosti sa njom. U narodu se još naziva i beli grab (za razliku od crnog graba (Ostrya carpinifolia Scop.)), belograbica, belograb, gabar, gaber, gabr...[1].
| Grab | |
|---|---|
| |
| Grab u drvoredu u Beču. | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | C. betulus
|
| Binomno ime | |
| Carpinus betulus L.
| |
| |
| Rasprostranjenost vrste | |
Opis vrste uredi
Grab je listopadno jednodomo drvo srednje veličine sa konusnom krunom koja u starosti postaje izrazito zasvođena i okrugla, često je sa krivudavim granama. Visina 10-20 (25) m, širina krune 7-12 (16/18) m, prsni prečnik do 70 cm. Deblo je često sa žlebovima, a kora glatka i svetlosiva. Mlade grančice mrke, sjajne, ponekad dlakave, vitke. Pupoljci vretenasti, zašiljeni, 5-8 mm dugi, sa brojnim, po obodu trepavičastim ljuspama crvenomrke boje, goli. Godišnji prirast 35 cm u vis i 25-30 cm u širinu. Koren se širi pretežno radijalno i horizontalno do dubine 1,4 m, veliki procenat žiličastih korenova je u površinskom sloju.
Listovi naizmenični, jajasti do izduženo jajasti, 5-10 cm dugi i 3-6 cm široki, zašiljeni, pri osnovi srcasti ili zaobljeni, sa 10-15 pari bočnih nerava, svetlozeleni. Lisna peteljka 8-15 mm duga, maljava. Jesenja boja blještavo žuta, listovi često ostaju na granama do narednog proleća.
Jednodoma biljka sa muškim i ženskim cvetovima u neupadljivim resama. Cvetovi se pojavljuju za vreme listanja. Muške rese 4-6 cm duge i 1 cm široke; ženske cilindrične, do 2 cm duge.
Plod je mala orašica sa trorežnjevitim priperkom u svetlozelenim visećim izduženim, gustim grozdovima do 15 cm dugim i do 6 cm širokim, u oktobru[2][3].
-
Deblo sa žlebovima, i glatka svetlosiva kora. -
Horizontalno širenje korena tipično za grab. -
Jesenji kolorit graba. -
Drvo. -
Topijarne forme od graba (Eyrignac Manor - Velika Britanija). -
List i plod.
Areal uredi
Visoko listopadno drvo zapadne i južne Evrope, jugozapadne Azije i Kavkaza. Kod nas je veoma rasprostranjena vrsta koja retko pravi čiste sastojine, ali ulazi kao edifikator u veći broj mezofilnih šumskih zajednica u nizinskom i brdskom pojasu[3].
Bioekološke karakteristike uredi
Podnosi i direktnu osunčanost i senku. Otporan je prema mrazu pa može da uspeva i na mrazištima. Raste na vlažnim, do umereno vlažnim, dubokim zemljištima od kiselih do alkalnih (izrazito kiselo zemljište mu ne odgovara); može da se razvija i na peskovitim i glinovitim zemljištima ako nisu preterano siromašna, toleriše visok nivo podzemnih voda, i kratka plavljenja, ali ne i zabarena zemljišta. Osetljiv na remećenje – presadnju. Tolerantan na vetar i pripeku, toploljubiv je, živi do 150 godina, u početku je sporog rasta.
Primena uredi
Svojim lišćem grab popravlja zemljište. Drvo graba je tvrdo i žilavo, teško se cepa. Ima raznovrsnu primenu u zanatstvu, a za ogrev je odlično. Grab ima jaku izdaničku snagu iz panja i žila.
Vrlo otporan na intenzivno orezivanje i brzo se vraća na prethodnu formu pa može uspešno da se upotrebljava za veoma efektne i dugotrajne žive ograde različite visine kao i topijarne forme. Pri izgradnji većih grupa i masiva u zelenim prostorima može da se koristi kao drvo drugog reda (podstojna vrsta).
Reference uredi
- ^ Simonović, D. (1959): Botanički rečnik, imena biljaka. Srpska akademija nauka - posebna izdanja, knjiga CCCXVIII
- ^ Jovanović, B. (1985): Dendrologija. IV izmenjeno izdanje. Univerzitet u Beogradu. Beograd
- ^ a b Vukićević E. (1996): Dekorativna dendrologija, Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd
Spoljašnje veze uredi
