Operacija Volkenbruh
Operacija Prolom oblaka (nem. Wolkenbruch, Volkenbruh) je bila vojna operacija nemačkog Vermahta protiv partizanske slobodne teritorije u Istri, Gorskom kotaru, Primorju i Sloveniji. Vođena je od 21. oktobra do 12. novembra 1943. godine.
| Operacija Volkenbruh | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||
 Mapa operacije Volkenbruh | |||||
| |||||
| Sukobljene strane | |||||
 NOVJ |
 Nacistička Nemačka | ||||
Cilj operacije bio je ponovo okupirati slobodnu teritoriju i ugušiti masovni ustanak u slovenačkom primorju, Istri, Hrvatskom primorju, Gorskom kotaru, Ljubljanskoj pokrajini i Žumberku, posednuti luke na severnim obalama Jadrana (sprečiti eventualni saveznički desant) te obezbediti komunikacije severne Italije sa Balkanom.[1]
U prvoj etapi operacije, Nemci su obuhvatili Slovenačko primorje, u drugoj Istru, u trećoj Kvarner i Gorski kotar i u četvrtoj etapi planiranoj u vremenu između 15. oktobra i 12. novembra trebalo je obuhvatiti Žumberak, Dolenjsku i Notranjsku.[2]
Operacija Volkenbruh je usledila neposredno nakon operacije Istra, pa su obe lokalno poznate pod nazivom Oktobarska ofanziva ili Romelova ofanziva.[3]
Pozadina
urediNakon iskrcavanja Saveznika u Italiji, Nemci su odlučili da jakim snagama preduzmu operacije u severozapadnom delu Jugoslavije kako bi ugušili ustanak u Slovenačkom primorju, uništili partizanske snage u Istri, Hrvatskom primorju i Gorskom kotaru, obezbedili komunikacije kroz Slovenačko primorje i tzv. Ljubljansku pokrajinu, poseli luke i gradove na severnim obalama Jadrana od Trsta do Crikvenice, i sprečili eventualni saveznički desant na severni Jadran.[4]
Italijanska kapitulacija iskorišćena je za razoružavanje italijanskih okupacionih snaga koje su delovale na teritoriji Slovenije. Narodnooslobodilačka vojska u Sloveniji je zaplenila velike količine naoružanja, opreme, municije i eksploziva. Italijanske jedinice, poput pešadijskih divizija "Izonco" i "Mačerata", bile su razoružane od strane slovenačkih partizana, a vojnici su dostojanstveno ispraćeni natrag u Italiju.[5] Ovaj čin ne samo da je doprineo vojnom jačanju partizana, već je predstavljao i moralni trijumf nad fašističkim okupatorom.[5]
Tokom ovog procesa, partizanski pokret u Sloveniji doživeo je skokovit rast. Slobodne teritorije, koje su partizani uspeli da oslobode, proširile su se na gotovo polovinu Slovenije. Ove teritorije su se povezale sa oslobođenim delovima Hrvatske, uključujući Istru i Gorski kotar, što je omogućilo koordinaciju između jedinica Narodnooslobodilačke vojske i Organa Osvobodilne fronte Slovenije.[5]
Tok operacije
urediOfanziva u Istri i slovenačkom primorju
urediIz Gorice, Tržiča i Trsta, ojačani nemački 2. SS oklopni korpus otpočeo je prvu fazu ove operacije kojom je, zahvatajući područje Krasa i Vipavske doline, trebalo uništiti jedinice Primorske operativne zone NOV i PO Slovenije.[6] U oštrim borbama do 30. septembra, jedinice Primorske operativne zone povukle su se glavninom na plato Trnovskog gozda, dok su nadmoćne nemačke snage uspostavile svoja uporišta u Vipavskoj dolini i na Krasu.[7]
Delovi 1. SS oklopne SS divizije Telesna garda Adolfa Hitlera, 44. i 71. pešadijske i oklopne divizije „Herman Gering“ krenuli su 2. oktobra u nastupanje pravcima: Trst—Poreč—Rovinj—Pula—Pazin, zatim Hrpelje—Buzet—Roč—Lupoglav i Trst—Rijeka, obuhvatajući Vodice, Mune i Zejane.
Ofanziva u Žumberku i Sloveniji
urediOvaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Ishod
urediTek formirane istarske jedinice, sastavljene isključivo od novomobilisanih boraca, nisu mogle zadržati elitne njemačke divizije. U sedmodnevnim borbama, početkom oktobra, istarske jedinice su rasturene i imale su preko 2.000 poginulih.[4]
Reference
uredi- ^ Todor Radošević: TRINAESTA PROLETERSKA BRIGADA "RADE KONČAR" (Događaji i borbe u Žumberku za vrijeme i poslijekapitulacije fašističke Italije)
- ^ http://www.znaci.org/00001/69_6.pdf
- ^ Operation Istrien
- ^ а б Петар Клеут: ЈЕДАНАЕСТИ КОРПУС НОВЈ
- ^ а б в Здравко Клањшчек, НАРОДНООСЛОБОДИЛАЧКИ РАТ У СЛОВЕНИЈИ 1941-1945.
- ^ http://www.znaci.org/00001/122_2.pdf
- ^ HRONOLOGIJA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA 1941-1945. pp. 561.
Literatura
uredi- Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987.