Palata Stafileo (Štafilić)
Palata Stafileo (Štafilić) je kompleks velelepnih zgrada porodice Stafileo poreklom sa ostrva Krita izgrađena u 15. veku na teritoriji današnje opštine Trogir u Hrvatskoj.
| Palata Stafileo (Štafilić) | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Trogir |
| Država |  Hrvatska |
| Vreme nastanka | 15. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
Istorijat graditelja palate
urediPripadnici porodice Štafilić (Stafileo) spominju se u Trogiru od 15. veka. Obućar Stjepan Stafilio spominje se 1436. godine kao Stefanus Perfsih diktus Stafilija. (u originalu Stephanus Perfsich dictus Stafilia). Članovi ove porodice vremenom su se orodili sa šibenskim i trogirskim plemićkim porodicama.[1]
Prema porodičnoj tradiciji Stjepan Stafileo (†1519) doselio se u Trogir sa Krita. Valjda zbog homofonije i navodnog kritskog porekla, ovaj građanski rod na svojoj kući istickao je grb na kome je prikazan grozd sa lišćem vinove loze (grozd je na grčkom staphile).
Ova zanatlijska porodica vremenom se veoma obogatila. Kao bogati građanin Trogira Stjepan Stafileo započeo je 1500. godine i gradnju svog kaštela oko kojeg se kasnije razvilo postojeće naselje Kaštel Štafilić.[2]
Iz ove porodice posebno se istakao njegov sin Ivan (1472 - 1528), doktor prava, arhiđakon trogirske Crkve, zatim lektor u Rimu i šibenski biskup od 1512. do 1528. godine.[3][4][5]
Položaj i izgled
urediPalata Stafileo, koju je činio kompleks zgrada, pružao se uz glavnu uzdužnu ulicu u smeru antičkog dekumana. Glavni volumen sa svojim južnim pročeljem okrenut je prema jugu, odnosno prema ulici. Kompleks zgrada se sučeljavao, s druge strane ulice perivojem koji je verovatno nekada pripadao palati.
Sa severne je strane prilaza, uz blok kuća, nalazi se i glavni ulaz u palatu. Na severnoj strani na kraju ovog prilaza nalazi se kuća sa dvorištem, takođe deo kompleksa palata Stafileo.
Na zapadnom i severnom krilu, na istom prilazu u blok kuća, sačuvana su vrata romaničkih stilskih karakteristika, iako je palata u drugoj polovini 15. veka radikalno promenila izgled i poprimila gotički izgled.
Prema ispravi iz 1472. godine utvrđeno je da je kamenorezac Andrija sa Korčule izradio za Stjepana Štafilića kamene delove za balkon i balaturu, i najverovatnije i okvire ostalih ukrašenih gotičkih prozora na palati.
Reprezentativni balkon palate krasi - balatura na spoljašnjem stepeništu na severnoj strani južnog krila bloka. Iznad balature nalazi se velika bifora gotičkih stilskih karakteristika.[6] Palati su pripadali i kameni ostaci gotičke kvadrifore sa grbovima porodice Stafileo, izloženi u lapidarijumu Muzeja grada Trogira.
Južno krilo palate najizrazitije je gotičko profano zdanje u Trogiru, sasvim dosledno preuređeno u gotičkom stilu, i podeljeno profilisanim vencima.
Prozori palate završavaju šiljastim lukovima, a ispod njih su uobičajeni parapeti a sa strane perforirane konzole, takozvana uva. Listoliki i cvetoliki ukrasi na prozorima, na balaturi na stepenicama, na bifori i kvadrifori izvedeni su pomalo rezuckavo i pločasto, tehnikom svojstvenom korčulanskim klesarima.
U unutrašnjosti južnog krila palate na prvom spratu, do danas je sačuvan drveni ukrašeni plafon gotičkih stilskih karakteristika. Na tom spratu nalazi se ukrašeni kameni okvir zidne niše u kojoj su se držale posude za vodu, oblikovani kao i pila - poput umivaonika u dubrovačkim kućama, kakve su u Trogiru i šire izrađivali korčulanski klesari.
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ ANDREIS, M. (2006) Trogirsko plemstvo do kraja prve austrijske uprave u Dalmaciji (1805). Trogir, 338-339
- ^ ANDREIS, P. (1977.-1978) Povijest grada Trogira I-II. Split.I, 332.
- ^ ANDREIS, P. (1977.-1978), Povijest grada Trogira I-II. Split.II, 167-168;
- ^ LUCIĆ, I. (1979) Povijesna svjedočanstva o Trogiru I-II. Split. II, 1.111-1.112
- ^ FARLATI, D. (2010) Trogirski biskupi. Split.
- ^ ARSLAN, W. (1977.a), 335
Literatura
uredi- Andreis Pavao, 1977. Povijest grada Trogira I, Split: Čakavski sabor
- Omašić Vjeko, 1983. Političke, društvene i gospodarske prilike na kaštelanskom području za vrijeme mletačke vlasti, doktorska disertacija, Split, Sveučilište u Splitu-Filozofski fakultet u Zadru
- Omašić Vjeko, 1986. Povijest Kaštela-od početka do kraja XVIII stoljeća, Split, Logos