Palata Tre sorele
Palata Tre sorele, zvanično Villa trium sororum,[1] je srednjovekovna palata u Boki kotorskoj. Nalazi se u Prčnju, primorskom gradiću udaljenom 10-ak kilometara od Kotora. Veruje se da je sagrađena u 15. veku i da je bila letnjikovac poznate kotorske vlastelinske i trgovačka porodice Buća.
| Palata Tre sorele | |
 | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija |  Crna Gora, Prčanj
|
| Koordinate | 42° 26′ 52″ S; 18° 45′ 07″ I / 42.447847° S; 18.752025° I |
| Status | letnjikovac |
| Sagrađena | 15. vek |
| Broj spratova | 3 |
Sama palata je skromno zdanje, ali je čuvena zbog legende o tri seste (ital. Tre sorelle) koja se oko nje stvorila. Ova romantična legenda prepričava se vekovima i uvrštena je u nacionalni registar Nematerijalnog kulturnog nasleđa Crne Gore.[2] Danas ova palata predstavlja jednu od glavnih turističkih atrakcija Crnogorskog primorja i preporučuje se turistima kao mesto koje se mora posetiti.[3]
Početkom 21. veka palata je delimično devastirana. Neki od vlasnika koji su je kupili posle raspada SFRJ otvorio je jedan od prozora. Tako se danas na palati vidi samo jedan zazidani prozor, što odudara od čuvene legende koja stoji iza ove palate.[4]
Ime palate
urediU kanonskim vizitacijama kotorskih biskupa palata je zabeležena kao Domus trium sororum. Mesto na kom se palata nalazi spominje se krajem 14. i početkom 15. veka kao Villa trium sororum,[5] što joj je i danas zvanično ime.[1]
Ime po kojem je poznatija je palata Tre sorele (doslovni prevod latinskog imena Villa trium sororum), prema legendi koja se isplela oko ove palate, a koja je neraskidivo vezana za ovu palatu. Predstavlja jednu od najpoznatijih legendi Boke, od desetine očuvanih.[6] Po palati je ime dobilo i celo naselje koje je nastalo oko njega.[7]
Legenda o Tre sorele
urediNa srednjem spratu palate postoje tri prozora, od kojih su dva dugo vremena bila zazidana. Oko tih prozora isplela se legenda o tri sestre, sve tri zaljubljene u istog pomorskog kapetana. Kako bi odlučio koju će izabrati, kapetan je isplovio na more, a sestre su ga čekale, svaka na svom prozoru. U tom čekanju prošle su godine. Kada je umrla najstarija sestra dve mlađe zazidale su njen prozor, kako bi kapetan, kada se vrati, odmah video koja ga sestra više ne čeka. Kada je umrla srednja, najmlađa sestra je zazidala i njen prozor, a kada je i ona umrla nije ostao niko ko će zazidati i njen prozor.[6]
Istorija
uredi
Ova palata neobičnog izgleda i skromnih dimenzija je najstarija građevina u Prčanju, a istovremeno i jedina u celini sačuvana gotička palata u Boki, izvan Kotora. Istorijski podaci o njenoj izgradnji veoma su oskudni. Veruje se da je sagrađena u 15. veku i bila letnjikovac čuvene kotorske plemićke porodice Buća, čiji se grbovi nalaze na nekoliko mesta na zgradi. U svojoj palati Buće su boravili samo povremeno, najčešće u letnjim mesecima. Poput brojnih kotorskih plemićkih porodica, Buće su imali svoje letnjikovce u Prčanju, Tivtu i drugim mestima na području Boke, kao i palatu u samom Kotoru.[8] Međutim, 2018. (ili 2019) godine u italijanskim arhivima je pronađena dokumentacija o izgradnji palate koja bi mogla promeniti uverenje da su Buće bili prvi vlasnici ove zgrade.[6]
Grbovi porodice Buća
urediNa pročelju zgrade, se sa obe strane bogato ukrašenih gotičkih prozora na prvom spratu, nalaze jednostavni grbovi urađeni kao kamena plastika. Osnove grbova čine turnirski štitovi, veoma popularni u vreme procvata gotike na ovim prostorima. Ono što je karakteristično za ove grbove je da su podeljeni „po vitlu“, to jest na tri dela, tako da linije podele čine trokraku zvezdu koja liči na obrnuto latinično slovo „Y“ (ipsilon). Oba grba na gornja dva polja nose po jedan krin. Jedan grb u donjem polju nosi osmokraku zvezdu dok je kod drugog donje polje prazno.
Mesto na kome se nalaze ovi grbovi heraldički govori da pripadaju rodu Buća i da potiču najkasnije iz XV veka, što se vidi iz podataka o objektu na kome se nalaze. Kako se radi o dva različita grba može se pretpostaviti da se radi o grbovima rođene braće, a da osmokraka zvezda u donjem polju jednog grba služi kao (pomalo neobičan) znak razlikovanja. Međutim, ovi grbovi razlikuju se od ostalih sačuvanih grbova porodice Buća iz tog vremena – na svim ostalim objektima je novi grb sa krinom nad gredom. Prema rečima heraldičara Leonida Kampea,[a] može se pretpostaviti da je ovaj letnjikovac pripadao naslednicima Trifuna Buće i da su na grbovima krinovi koje je Trifunu dodelio francuski kralj Karl od Valoa.[7]
Lokacija i izgled
uredi
Palata Tre sorele nalazi se u jugoistočnom delu Prčanja, neposredno uz put koji se proteže duž celog zaliva.
Sastoji se iz tri skoro identična dela, međusobo spojena ali sa posebnim krovovima. Dva bočna krila su nastala istovremeno. Na njima su tipični gotički prozori sa prelomljenim lukom. Ta dva dela nekada su bila spojena terasom sa centralnim odbrambenim balkonom. Nad terasom je kasnije dograđen treći, središnji deo građevine. U palatu se ulazilo spoljašnjim stepenicama na prvi sprat. Uz severnu stranu podignuta je kapela posvećena Svetom Jeronimu.[1]
Dugo je ova palata bila prepoznatljiva po dva zazidana i jednom otvorenom prozoru. Međutim, kako je vremenom menjala vlasnike tako su je oni preuređivali po svom ukusu. Tako se danas na palati vidi samo jedan zazidani prozor, što odudara od čuvene legende koja stoji iza ove palate.[4]
-
Gotički prozor sa prelomljenim lukom -
Ulaz u palatu -
Jedan od otvorenih prozora -
Preostali zazidani prozor
Napomene
uredi- ^ Leonid Kampe je diplomirani inženjer računskih mašina (informatičar), nekada oficir, danas predsednik Nacionalnog saveta ruske nacionalne manjine u Srbiji. Iz hobija se bavi heraldikom i istorijom, uglavnom ruske „bele” emigracije. Radovi su mu objavljivani u više domaćih i inostranih publikacija.[9]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v „Palata Tre Sorelle (tri sestre)”. Crna Gora Media d.o.o. Arhivirano iz originala 01. 10. 2021. g. Pristupljeno 1. 10. 2021.
- ^ „Kulturna dobra još u škrinji”. Caffe Montenegro. 27. 1. 2021. Pristupljeno 23. 9. 2021.
- ^ Vukčević, Nikoleta (30. 10. 2019). „Tre Sorele - legenda o kući u Kotoru kojoj su vlasti okrenule leđa”. Mondo. Pristupljeno 1. 10. 2021.
- ^ a b „Legenda o palati Tre sorelle”. Vijesti. 19. 8. 2019. Pristupljeno 1. 10. 2021.
- ^ Miranović 2016, str. 91-94
- ^ a b v Dautović, Edita. „Legenda o “Tri Sorele”: Sestre koje su svu ljubav dale istom čovjeku”. preduzetnica.me. Arhivirano iz originala 01. 10. 2021. g. Pristupljeno 1. 10. 2021.
- ^ a b Kampe, Leonid. „Heraldička forenzika – Prvi grb Nikole Petrova Buća”. "Miloš Obilić" Društvo srpskih grbonosaca. Pristupljeno 3. 10. 2021.
- ^ Komnenović, Ž. (25. 5. 2008). „Zaboravljene palate plemića”. Politika. Pristupljeno 3. 10. 2021.
- ^ Dragana, Kostić; Ljubomir, Kostić (avgust 2019). „BGLeonid Kampe,predsednik Nacionalnog saveta ruske nacionalne manjine u Srbiji:Rusi u Srbiji su nacionalna manjina, a ne dijaspora”. Novosti dana. Pristupljeno 3. 10. 2021.
Literatura
uredi- Miranović, Anastazija (2016). „Legenda o tri sestre – Tre sorelle”. Starine Crne Gore (Godišnjak Uprave za zaštitu kulturnih dobara). knjiga VII. Pristupljeno 2. 10. 2021.
Spoljašnje veze
uredi- Vasic, Voki (20. 12. 1919). „Tri sestrice pred Vratima Balkana”. Putovanja, sasvim lično. Pristupljeno 2. 10. 2021.