Википедија

Pamćenje sveta

Pamćenje sveta (engl. Memory of the World — MoW) je program koji je Unesko je pokrenuo 1997. godine da bi se sačuvala i promovisala svetska kulturna dokumentaciona baština od univerzalne vrednosti. Svetski registar kulturne dokumentacione baštine pandan je svetskom registru kulturne baštine za nepokretne spomenike kulture. Stav je da svetska dokumentaciona baština pripada svima, treba da bude u potpunosti očuvana i zaštićena za sve i uz dužno uvažavanje kulturnih običaja i praksi, treba da bude trajno i nesmetano dostupna svima.

Logo (stari) programa „Pamćenje sveta”

U ovaj svetski registar uključeno je više od 50 zemalja sveta, a zaključno sa upisima u 2023. godini u registru je bilo 496 upisa.[1] U registar su, između ostalog, upisani: francuska Deklaracija o pravima čoveka i građanina iz 1789. godine, kolekcija Šubertovih i Šopenovih dela, Geteovi rukopisi, Betovenova Deveta simfonija, Gutenbergova Biblija, rukopisi Nikole Kopernika...[2] Zaključno sa upisima 2023. na predlog Srbije upisano je 4 elementa.

Ciljevi

uredi
  1. Da se olakša očuvanje svetske dokumentarne baštine, posebno u oblastima pogođenim sukobima ili prirodnim katastrofama
  2. Da se omogući univerzalni pristup dokumentarnoj baštini širom sveta
  3. Da se poveća svest o značaju dokumentacione baštine za širu javnosti

Srbija

uredi
 
Iz Arhiva Nikole Tesle
 
Miroslavljevo jevanđelje
 
Telegram objave rata Austrougarske Srbiji
 
Prva konferencija Pokreta nesvrstanih (Beograd, 1961)

Narodna biblioteka Srbije je godinama depozitna biblioteka za sva dokumenta Uneska i bila je aktivno uključena u izradu nominacija za Srbiju. Prvi predlog za nominaciju za program „Pamćenje sveta” dao je 2002. godine tadašnji upravnik NBS Sreten Ugričić, kao član Komisije Srbije za saradnju sa Uneskom. Prvi predlog bio je Arhiv Nikole Tesle,[2] a zajedno sa nominacijom Arhiva nominovano je i Miroslavljevo jevanđelje. Do 2023. godine u registru se našlo 4 upisa koja je nominovala Srbija.

Arhiv Nikole Tesle (2003)

uredi

Arhiv Nikole Tesle se sastoji od jedinstvene zbirke rukopisa, fotografija, naučne i patentne dokumentacije koja je neophodna u proučavanju istorije elektrifikacije celog sveta. Zbirka dokumentuje najznačajniju eru istorije razvoja savremenog sveta, koja je zahvaljujući Teslinom sistemu omogućila laku proizvodnju i distribuciju električne energije.[3] Arhiv je nominovan 2002. godine, a nominacija je prihvaćena 2003. Arhiv Nikole Tesle čuva se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu i predstavlja izuzetno vrednu kolekciju rukopisa, fotografija, naučne i patentne dokumentacije, prepiske, ličnih dokumenata, ukupno oko 160.000 stranica dokumenata i preko 1000 fotografija Teslinih eksperimenata i izuma. Celokupan materijal donet je posle smrti naučnika 1943. godine iz Njujorka.[2]

Miroslavljevo jevanđelje (2005)

uredi

Miroslavljevo jevanđelje, rukopis nastao oko 1180. godine, sa minijaturama izuzetne lepote, predstavlja grupu iluminiranih rukopisa specifičnog stila i ikonografije, nastalih spajanjem elemenata Zapada i Istoka. Ovo srpski rukopis, koji koncept dekoracije knjiga deli sa ostalim pravoslavnim Slovenima i stil sa minijaturama poreklom iz srednjeitalijanskih skriptorija, zapravo je jedno od najvažnijih svedočanstava međusobnog umetničkog uticaja Zapada i Istoka. Miroslavljevo jevanđelje dokumentuje liturgijsku strukturu jevanđeliste i važnu etapu razvoja raškog pravopisa, čiji značaj prevazilazi granice srednjovekovne Srbije.

Po svom stilu koji je mešavina uticaja sa Zapada i Istoka, Miroslavljevo jevanđelje je jedinstveni rukopis te vrste u regionu, ali i u svetu. Svojom lepotom i posebnošću uticaće na kasnije rukopise ovog regiona, ali i srednjovekovne Evrope. Ovaj rukopis predstavlja najdragoceniji i najznačajniji dokument kulturnog nasleđa u Srbiji.[4] Čuva se u Narodnom muzeju u Beogradu.

Miroslavljevo jevanđelje nominovano je 2002. godine, istovremeno kada i Arhiv Nikole Tesle. Ova nominacija nije prihvaćena u prvom pokušaju. Narodni muzej u Beogradu, nezadovoljan takvom odlukom, prosledio je u sedište Uneska u Parizu žalbu na odluku o neprihvatanju nominacije. Na sastanku članova Komisije Srbije za saradnju sa Uneskom, održanom u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti u februaru 2004. godine, doneta je odluka da se Miroslavljevo jevanđelje ponovo nominuje za registar „Pamćenje sveta”. Dopunjena nominacija podneta je u junu 2004. godine, a odluka o upisu u svetski registar dokumentacione baštine bila je pozitivna i doneta je u junu 2005. godine.[2]

Telegram objave rata Austrougarske Srbiji (2015)

uredi

Telegram Austrougarske objave rata Srbiji 28. jula 1914. označio je početak Prvog svetskog rata. Telegram je jedinstveno svedočanstvo svetske diplomatije i međunarodno važan dokument.[5] Objava rata Austrougarske Srbiji sastoji se od nekoliko redova napisanih na francuskom jeziku, a čuva se u Arhivu Srbije u Beogradu.[6] Dokument je nominovao Državni arhiv Srbije 2014. godine,[7] a nominacija je prihvaćena 2015.

Dokumentarna zbirka Prve konferencije Pokreta nesvrstanih u Beogradu (2023)

uredi

Zbirka se sastoji od 76 tekstualnih dokumenata, 242 fotografije, 1 audio zapisa i 15 filmova. Dokumentuje svrhu razmene ideja o međunarodnim problemima u cilju efikasnijeg doprinosa miru u svetu, bezbednosti i mirnoj saradnji među ljudima, slobodi, jednakosti i socijalnoj pravdi za unapređenje prosperiteta i sužavanje antagonizma blokova. Prva konferencija Pokreta nesvrstanih održana je u Beogradu (tadašnja SFRJ), na inicijativu Gane, Indije, Indonezije, Ujedinjene Arapske Republike i Jugoslavije. Konferencija je označila aktivnu ulogu zemalja Trećeg sveta u smanjenju svetskih tenzija, pozivom na okončanje kolonijalizma, imperijalizma i rasizma, kao i promociju mirne koegzistencije i svetskog mira. Tokom 60 godina postojanja Pokret je okupio 120 zemalja, 17 posmatrača, 10 međunarodnih organizacija – što je oko 4,3 milijarde ljudi, odnosno 57% svetske populacije i 54,53 miliona km2 područja sveta.[8] Nominacija je podneta 2023. i iste godine je prihvaćena. Zajednički su je podneli Srbija, Indonezija, Indija, Egipat i Alžir.[9]

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ „Memory of the World”. UNESCO. Pristupljeno 2024-06-19. 
  2. ^ a b v g „UNESKO”. Narodna biblioteka Srbije. Pristupljeno 2024-06-19. 
  3. ^ „Nikola Tesla's Archive”. UNESCO. Pristupljeno 2024-06-19. 
  4. ^ „Miroslav Gospel – Manuscript from 1180”. UNESCO. Pristupljeno 2024-06-19. 
  5. ^ „Telegram of Austria-Hungary`s declaration of war on Serbia on 28th July 1914”. UNESCO. Pristupljeno 2024-06-19. 
  6. ^ „Pamćenje sveta”. www.serbia.travel. Pristupljeno 2024-06-19. 
  7. ^ „Nomination form - International Memory of the World Register - Telegram of Austria-Hungary`s declaration of war on Serbia on 28th July 1914” (PDF). UNESCO. 2014. Pristupljeno 2024-06-19. 
  8. ^ „First Summit Meeting of the Non-Aligned Movement Archives”. UNESCO. Pristupljeno 2024-06-19. 
  9. ^ Tanjug (2023-05-25). „Zbirka Nesvrstanih iz Beograda upisana u registar Uneska "Pamćenje sveta"”. Euronews.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-06-19. 

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Памћење_света&oldid=27869579”