Paniova (Timiš)
Paniova (rum. Paniova) ili Panjova (po srpskom) naselje je u Rumuniji u okrugu Timiš u opštini Gizela.[2][3] Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 126 m.
| Paniova rum. Paniova | |
|---|---|
| Naselje | |
 | |
  Paniova Lokacija u Rumuniji | |
| Koordinate: 45° 50′ 41″ N 21° 47′ 39″ E / 45.84472° S; 21.79417° I | |
| Zemlja |  Rumunija |
| Okrug | Timiš |
| Opština | Gizela |
| Nadmorska visina | 126 m (413 ft) |
| Stanovništvo (2002)[1] | |
| • Ukupno | 314 |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) |
| Geokod | 671386 |
Istorija uredi
Po "Rumunskoj enciklopediji" mesto se prvi put pominje 1690. godine kao "Panova". Kolonizacija Nemaca izvedena je 1896. godine.
Panjova (Panjeva) se javlja od 1690. godine, a broj domova 1717. godine iznosio je 20. Nakon proterivanja Turaka to mesto se 1717. godine javlja pod imenom "Bangeva". Na Mersilijevoj mapi Banata 1723-1725. godine ono je ucrtano i obeleženo sa drugačijim nazivom - "Baniunioba". Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da se "Panjova" nalazi u Lungškom okrugu, Lugoškog distrikta. Stanovništvo je bilo pretežno vlaško.[4] Kada je 1797. godine popisivan pravoslavni klir, u mestu je samo jedan sveštenik. Paroh, pop Mihail Gavrilović, rukopoložen 1787. godine znao je samo rumunski jezik.[5]
U drugoj polovini 18. veku to naselje se zove "Panjova", i spahijski je posed. Pominje se 1796. godine i drži ga do 1848. godine srpska plemićka porodica Demelić "ot Panjove". Te 1796. godine dobili su ugarsko plemstvo - pominju se od tada kao plemići Demelići u Panjovi: Sava, Teodor i Pavle - i njihova deca. Todor ili Teodor (Fedor) oženjen Anom Prendić, se trgujući obogatio, pomagao je srpske ustanike pod Karađorđem. Sava oženjen Sofijom Georgijević, se istakao tokom austrijsko-turskog rata 1788. godine, kao zapovednik - komandir druge čete srpskog banatskog frajkora. U rat je ušao kao "fenrih" a zbog znatnih vojničkih zasluga izašao kao "kapetan". Savin mladi sin Atanasije "ot Demelić", je sahranjen 1801. godine u porti saborne crkve u Temišvaru.[6]
Početkom 19. veka selo ima oko 50 kuća. Starosedeoci mesta su bili Srbi i Rumuni. Udaljeno je od Temišvara oko 50 km severozapadno. Godine 1900. broj Nemaca je dostigao 40% stanovnštva. Pravoslavna rumunska crkva je građena 1932. godine.
Plemići Demelići uredi
Selo je 1812. godine vlasništvo (kao i okolina) srpske porodice Demelić, od tada ova nosi predikat "ot Panjove". Plemići Demelići su česti pretplatnici knjiga i novina srpskih. Svake godine nabavljaju bar po jedan naslov. Vlasnici - domaćini - "gospodari Panjevski" su u prvoj polovini 19. veka braća, stariji Vasilije (1818[7]-1829) i mlađi Petar Demelić (1824-). Petar je bio 1824. godine kandidat za zeta knjaza Miloša Obrenovića, koji je sa još nekoliko bogatih mladih Srba, mogao da oženi Petriju Obrenović. Vuk Karadžić je bio posrednik, radeći za svog "peštanskog" prijatelja. Govorilo se tada "Petar i Petrija" - da su dobar par.[8] Marija Tirka (rođ. Demelić) i njena majka Anka Demelić su "izmolile još 2000 f." od Teodora Tirke izdavača, da bi Vuk Karadžić odštampao svoj Srbski rječnik. Njih dve su obezbedile ukupno 5000 f. za Vukov vredni Rječnik.
Petar Demelić (rođ. 1798) se bavio prevođenjem; prevodio je tako Homera, Larošfukoa, Bajrona. Bio je jedno vreme i potpredsednik Matice srpske u Pešti, a 1840. godine on je njen počasni član. Sa njim je u prijateljstvu bio slavni Vuk Karadžić. Godine 1822. uputila se cela porodica Karadžić iz Beča u Ponjovu, Demeliću u goste. Demelići su imali svoj vlastelinski dvor u tom mestu. Krenuli su na dugi put Vuk, supruga Ana, sin Sava i njihova sluškinja. Petar se javlja 1833. godine kao "asesor" Slavnog Temišvarskog komitata.[9]
Jovan Demelić je oficir kojeg srećemo u Beču (lajtant i gardista 1818-1828), zatim u Orlovatu (kapetan 1836), Vukovaru (ritmajstor=konjički kapetan 1846)[10] , Temišvaru (major 1847)[11]... Kao prenumeranti jedne srpske knjige javljaju se članovi te porodice 1828. godine u Panjovi. Domaćin je Petar, njegova supruga Sara rođena Cenović, njena kći Sosana, i njena sestra Marija Cenović.[12] Posle smrti muža udovica je sa sinom Fedorom Demelićem napustila imanje 1848. godine. Otišli su u Beč, da bi mladi plemić sticao visoko obrazovanje. Fedor Demelić Panjevački (rođ. 1832) je bio pravnik i austrijski diplomata - dvorski savetnik, i takođe se bavio pisanjem. Opisao je život kompozitora Kornelija Stanovića, za Letopis Matice srpske 1866. godine. Ostao je nezavršen njegov rukopis obimnog spisa o Meternihovoj austrijskoj politici.[13]
Kaže se 1858. godine u "Geografskom leksikonu Ugarske", da je Panjova "rumunsko selo", u okrugu Lipa (Lipova). Tu živi 1180 pravoslavaca (Rumuna i Srba), 20 rimokatolika i pet Jevreja. Jedan Srbin putnik je prolazeći kroz to naselje sa zabata kuća čitao prezimena vlasnika: Živković, Nedeljković, Jocić, Tošić...Ali ovi su se već bili odrodili - porumunili.
Godine 1905. u Panjovi je bilo samo sedam Srba.
Stanovništvo uredi
Prema podacima iz 2002. godine u naselju je živelo 314 stanovnika.[1]
Popis 2002. uredi
Reference uredi
- ^ a b v „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08.
- ^ „The GeoNames geographical database”. 2012.
- ^ „Communes of Romania”. Statoids. Gwillim Law. 2010-07-27. Pristupljeno 4. 7. 2015.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ "Temišvarski zbornik", Novi Sad 70/2017.
- ^ Dušan Popović: "Srbi u Vojvodini", Beograd 1990. godine
- ^ Vuk St. Karadžić: "Rečnik srbsko-nemački", Beč 1818. godine
- ^ "Danica", kalendar, Beč 1826. godine
- ^ Luka Milovanov: "Opit nastavljenja k Srbskoj sličnorečnosti i slogomjerju ili prosodiji", Beč 1833. godine
- ^ Vuk St. Karadžić: "Srpske narodne pesme", treća knjiga, Beč 1846.
- ^ Šiler: "Vilhelm Tel", prevod, Beč 1847. godine
- ^ Vuk St. Karadžić: "Miloš Obrenović knjaz Serbiji...", Budim 1828. godine
- ^ "Matica", Novi Sad 1867. godine
