Park muzej Bor

Park muzej Bor rudarske, metalurške i mašinske opreme u Boru formiran je 1997. godine na inicijativu Muzeja rudarstva i metalurgije iz Bora. Cilj formiranja izložbe na otvorenom bila je zaštita i prezentacija nasleđa tehničke kuture velikih dimenzija, koja zbog svojih dimenzija nisu bila obuhvaćena sistemom zaštite. Projekat je realizovan povodom obeležavanja 100 godina istražnih rudarskih radova i 50 godina od proglašenja Bora gradom, a učesnici su, uz muzej, bili: opština Bor, Rudarsko topioničarski basen Bor, Institut za rudarstvo Bor i Direkcija za izgradnju Bora.

Za muzej na otvorenom opredeljen je gradski park u centru grada površine 4,5 hektara, koji se jugoistočnom stranom oslanja o zgradu muzeja. Blizina lokacije muzeja na otvorenom i muzeja u enterijeru omogućava efikasnu organizaciju stručnog vođenja kroz postavku. Muzejska postavka koncipirana je kao otvorena za dopunu tehnologijama koje zastarevaju u radu rudnika. Predmeti prate tehnološki proces i hronologiju nastanka i rada, pa postoje prostori za istražne radove, jamsku i površinsku eksploataciju, flotaciju, livnicu, topionicu, elektrolizu i iz Fabrike opreme i delova, nastale iz radionice za popravku rudarske i mašinske opreme.

U muzej se ulazi kroz rekonstruisanu jamsku drvenu podgradu i ulazi u zonu jamske eksploatacije, koja je zastupljena jamskom bušilicom, utovarivačem i vagonetom tipa vajfert, koja su se kretala po šinama, a izložen je i utovarivač novije generacije, tipa kavo, koji je ima pneumatike. Posebnu celinu čine jamska lokomotiva sa vagonom za prevoz ljudi do radnog mesta u jami. Rad na površinskom kopu ilustrovan je parnom lokomotivom i kamionom za transport rude damper, nosivosti 170 tona, koji je postavljen 2008. godine. Flotacija je zastupljena flotacionom mašinom. Rad topionice predstavlja rekonstruisana vater žaketna peć (postavljena 1998), više vrsta vagoneta za prevoz topitelja i prašine, šljake i tečnog materijala, a posebno je uočljiv lonac zapremine 10.000 tona tečnog bakra. Elektroliza je zastupljena sa dva eksponata, od kojih je jedan nosač polaznih katoda. Izložene su i tri mašine, koje su služile za popravku ili izradu rudarske, metalurške i mašinske opreme. Početak i kraj rudarstva predstavljaju rudarski istražni radovi, zastupljeni bogatom sulfidnom rudom i istražnim tornjem za bušenja do 600 metara.

Na ulazu u Park muzej nalazi se uvodna legenda sa značajnim datumima iz istorije Rudarsko topioničarskog basena Bor od otkrivanja rudišta 1902. godine. Svaki eksponat ima pojedinačnu legendu na srpskom i engleskom.

Muzejske eksponate je Rudarsko topioničarski basen počeo da dislocira duž zelenog ostrva na Zelenom bulevaru krajem 2009. godine, a nakon tri godine, uvidevši značaj tehničke kulturne baštine, postavlja i druge predmete, koji nisu obuhvaćeni muzejskom zaštitom, poređani su bez nekih kriterijuma i muzejskih legendi, a moguće ih je posmatrati iz vozila ili sa trotoara.