Partizanski pokret (Vlasotince) 1944

Partizanski pokret je u Vlasotinačkom kraju, jugoistočna Srbija, dejstvovao tokom celog Drugog svetskog rata. Ovaj članak se bavi aktivnostima iz ratne 1944. godine.

Hronologija partizanskih aktivnosti u Vlasotinačkom kraju je zbog svoje dužine podeljena po ratnim godinama. Ostali članci u ovoj grupi su:

Uvodni članak je Partizanski pokret u Vlasotinačkom kraju.

Ratna 1944. godina

Tokom 1944. godine narodnooslobodilačke snage su na desnoj obali južne Morave prerasle u krupne jedinice naroslobodilačke vojske Jugoslavije. Formirane su:

4. februara - 5. Južnomoravska NOP brigada,
8. marta - 6. Južnomoravska NOP brigada,
10. aprila - Prvi vranjski NOP odred,
25. aprila - Babički i pirotski NOP odredi,
10. maja - Deseta srpska brigada,
12. maja - Kosovska brigada,
19. maja - Drugi vranjski NOP odred,
22. maja - Dvanaesta srpska brigada,
29. maja - 22. srpska divizija,
30. maja - Caribrodski NOP odred,
21. avgusta - 20. Srpska brigada,
5. septembra - 25 srpska brigada,
12. septembra - Prva vlasotinačka i prva vranjanska brigada,
14. septembra - Prva surdurička brigada,
15. septembra - 26. Srpska brigada,
16. septembra - 27. Srpska brigada, i
20. septembra - 46. Srpska divizija.

Pored njih na desnoj obali Južne Morave formirane su i druge: bugarski partizanski odred „Hristo Botev“, prva i druga Sofijska brigada, komande mesta, područja i drugo.

Odzivajući se Nemačkoj, na ovom delu fronta Bugarska armija je angažovala 50 000 vojnika.

Za vreme majsko-junske bugarske ofanzive partizanske snage na području vlasotinačkog kraja su narastale formiranjem 10. Srpske brigade, Kosovske brigade, 12. brigade, 22. Srpske divizije i formiranjem prve i druge Sofijske brigade, angažovanih u borbi protiv Bugara i Nemaca u ovom području.

Početkom septembra 1944. godine Bugarska je izbačena iz savezništva sa fašističkom Nemačkom.

Na teritoriji vlasotinačkog sreza nalazile su se sledeće neprijateljske snage prema datim istorijskim izvorima:

U Vlasotincu: Nedićevski odred srpske državne poljske straže sa oko 150 žandara i štab odreda srpske drzavne granične straze sa oko 50 graničara. Granični vodovi sa 35-50 vojnika bili su locirani u Grdelici, Kozaru, Dadincu, Velikom Bonjincu i drugim mestima. Pored kvislinških snaga, u Vlasotincu je povremeno boravio bataljon bugarske okupatorske vojske. Tokom proleća i leta u Vlasotincu su snage nedićevaca bile povećane na oko 450 vojnika i ofićira:

U Svođu se nalazio štab 3. Bugarskog graničnog bataljona, a u Kruševici granična četa;

Na prostoru sela Lipovica, Rajno Polje i Konopnice, nalazio se štab Vlasinskog četničkog korpusa sa prvom brigadom u jačini oko 130-150 četnika. Komandant korpusa bio je poručnik bivše jugoslovenske vojske Živojin Mitić iz Surdulice;

U selu Velika Sejanica bila je locirana druga četnička brigada Vlasinskog korpusa sa oko 130 četnika. Komandant brigade bio je podnarednik bivše jugoslovenske vojske Cedomir Todorović-Ahil;

U selu Dadincu bila je locirana treća četnička brigada Vlasinskog korpusa sa oko 80-100 četnika. Komandant brigade bio je potporučnik bivše jugoslovenske vojske Scepan Cerović;

U školi na Lopuškim Mejanama bila je smeštena bugarska granična baza sa oko 100-120 vojnika;

Na karaulama Tumba (pl. Kruševica), Crna Bara, Begovo Branište, Manastirište, Brezovica, Morić, Vilje kolo, Dedina Bara, južni deo Grdelice, selo Oraovića, nalazile su se bugarske granične posade od 20 do 30 vojnika;

U Grdelici su bili četa iz 6. Bugarskog etapnog (posadnog) puka, nemačka komandna mesta, finansijska ispostava sa oko 40-50 finansa i vod Nedićeve srpske državne granične straže sa oko 50 graničara.

Početkom 1944. godine stvorena je slobodna teritorija na području Crne Trave i Krive Feje. Po oslobođenju Vlasotinca (8-10. oktobra 1944) i drugih mesta na jugu Srbije, borci iz vlasotinačkog kraja su nastavili borbu na Kosovu, Drini i Sremu i u drugim krajevima do konačnog oslobođenja od okupatora.