Pevač

Pevač ili pevačica je muzičar koji koristi svoj glas kao primarni instrument za izvođenje muzike. Pevanje najčešće podrazumeva stvaranje melodijskih linija i izvođenje pesama sa tekstom, mada pojam vokalista može obuhvatiti i šire vokalne tehnike, uključujući nemelodične zvukove, recitovanje, repovanje ili skret pevanje. Pevač je ključna figura u mnogim muzičkim žanrovima, od opere i klasične muzike do narodne, popularne, džez i rok muzike.

Tejlor Svift, jedna od najistaknutijih svetskih pop pevačica današnjice

Definicija i uloga

Uloga pevača je da svojim glasom interpretira muzičko delo, prenoseći kako melodiju i tekst, tako i emocionalni i estetski sadržaj kompozicije. Pevači mogu nastupati kao solisti, u duetima, trijima, kvartetima, horovima ili kao vodeći vokali u muzičkim sastavima (bendovima). Pored tehničke veštine vladanja glasom, od pevača se očekuje i umetnička interpretacija, scenski nastup i sposobnost komunikacije sa publikom.

Klasifikacija pevačkih glasova

Lučano Pavaroti, jedan od najpoznatijih tenora XX veka

Pevački glasovi se klasifikuju na osnovu vokalnog raspona (ambitusa), boje glasa (tembra), pokretljivosti i drugih karakteristika. Osnovna podela je na muške i ženske glasove:

• Ženski glasovi (od najvišeg ka najnižem):
  • Sopran
  • Mecosopran
  • Alt (ili kontralt)
• Muški glasovi (od najvišeg ka najnižem):
  • Kontratenor (ili muški alt/sopran, koristi tehniku falseta ili specifičnu glasovnu postavku)
  • Tenor
  • Bariton
  • Bas

Unutar svake od ovih kategorija postoje i uže specijalizacije (npr. koloraturni sopran, lirski tenor, bas profundo).

Pevačke tehnike i stilovi

Postoje brojne pevačke tehnike i stilovi, koji zavise od žanra muzike, kulturne tradicije i individualnih karakteristika pevača:

• Bel kanto (bel canto – lepo pevanje): Tehnika razvijena u italijanskoj operi XVIII i početka XIX veka, koja naglašava lepotu tona, vokalnu agilnost i izražajnost.
• Vibrato: Blago talasanje tona koje doprinosi punoći i ekspresivnosti glasa.
• Falset: Tehnika pevanja u visokom registru, iznad uobičajenog opsega glasa.
• Skret pevanje (scat singing): Improvizaciono pevanje besmislenih slogova, karakteristično za džez.
• Jodlovanje: Specifična tehnika pevanja sa brzim promenama između grudnog i glavnog registra.
• Tehnike ekstremnih vokala u rok i metal muzici: Kao što su grol (growl), skrim (scream).
• Govor-pevanje (Sprechgesang): Tehnika na granici između govora i pevanja, korišćena u klasičnoj muzici XX veka.
• Narodne pevačke tehnike: Razlikuju se od regiona do regiona i često uključuju specifične ornamente, načine disanja i postavke glasa (npr. ojkanje, ganga, pevanje iz vika na Balkanu).

Osnovne komponente pevačke tehnike uključuju pravilno disanje (korišćenje dijafragme), postavku glasa, artikulaciju, intonaciju i rezonancu.

Pevanje u različitim muzičkim žanrovima

Umetnička (klasična) muzika

Marija Kalas, jedna od najvećih operskih diva XX veka

• Opera: Pevači tumače uloge i pevaju uz pratnju orkestra. Zahteva veliki vokalni raspon, snagu, izdržljivost i glumačke sposobnosti.
• Solo pesma (Lied, art song): Kompozicija za glas i klavir (ili drugi instrument/ansambl), gde pevač interpretira poetski tekst.
• Oratorijum i kantata: Vokalno-instrumentalna dela sa solistima, horom i orkestrom, često religiozne tematike.
• Horsko pevanje: Pevanje u horu, gde više pevača izvodi istu ili različite deonice.

Narodna muzika

Narodno pevanje je izuzetno raznoliko i odražava kulturne specifičnosti različitih naroda i regiona. Karakterišu ga usmeno prenošenje, specifične lestvice, ritmovi, ornamentika i načini izvođenja. Srpska tradicionalna muzika obuhvata širok spektar vokalnih oblika, od epskih pesama uz gusle, preko lirskih pesama, do grupnog pevanja (npr. "na bas").

Popularna muzika

Popularno pevanje obuhvata veliki broj žanrova i stilova:

• Pop: Naglasak na melodičnosti, jasnoj strukturi pesme i često na emotivnoj interpretaciji.
• Rok: Može uključivati širok raspon vokalnih stilova, od melodičnog pevanja do energičnijeg i rapavijeg izraza.
• Džez: Karakteriše ga improvizacija, skret pevanje, specifična fraziranja i ekspresivnost.
• Bluz i Soul: Izrazito emotivno pevanje, često sa upotrebom melizama i specifičnih vokalnih boja.
• R&B (R&B).
• Hip hop: Dominantno je repovanje (ritmičko recitovanje teksta), ali često uključuje i pevane refrene.

U popularnoj muzici, upotreba mikrofona i studijskih tehnika značajno utiče na način pevanja i produkciju vokala.

Duhovna muzika

• Crkveno pojanje: Liturgijsko pevanje u različitim verskim tradicijama (npr. gregorijansko, vizantijsko, pravoslavno pojanje).
• Gospel: Žanr duhovne muzike afroameričke tradicije, karakterističan po snažnim vokalima, horskom pevanju i improvizaciji.

Obrazovanje pevača

Iako neki pevači razvijaju svoj talenat samostalno (autodidakti), formalno obrazovanje i vokalni trening su često ključni za razvoj tehnike, proširenje raspona i očuvanje zdravlja glasa. Obrazovanje pevača se stiče u:

• Muzičkim školama (osnovnim i srednjim).
• Konzervatorijumima i muzičkim akademijama (npr. Fakultet muzičke umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu).
• Privatnim časovima kod vokalnih pedagoga.

Obuka uključuje tehniku disanja, vokalizaciju, dikciju, intonaciju, rad na repertoaru, scenski nastup i teoriju muzike.

Istorijski osvrt na ulogu pevača

Uloga pevača u društvu menjala se kroz istoriju. U drevnim kulturama, pevači su često bili i sveštenici, iscelitelji ili pripovedači, a pesma je imala magijsku ili ritualnu funkciju. U antičkoj Grčkoj, aedi i rapsodi su pevali epske pesme. Srednjovekovni trubaduri i minestreli bili su putujući pevači i zabavljači. Sa razvojem opere u baroku, pevači (posebno kastrati, a kasnije primadone i tenori) postaju velike zvezde. U XX i XXI veku, sa razvojem muzičke industrije i medija, pevači u popularnoj muzici dostižu globalnu slavu i postaju ikone pop kulture.

Vidi još

• Pevanje
• Glas
• Muzika
• Muzička takmičenja

Spoljašnje veze

• Singing - Britannica (jezik: engleski)
• Vocapedia - Resurs o vokalnoj pedagogiji (jezik: engleski)