Piramidalni put

Piramidalni ili kortikospinalni put (lat. Tractus corticospinalis) je najvažniji motorni put, kojim se ostvaruje voljna kontrola funkcije skeletnih mišića.

Poreklo uredi

piramidalni put
Motor area of cortex-Motorno područje kore velikog mozga
Internal capsule-Unutrašnja kapsula (bela masa koja razdvaja koru od bazalnih ganglija)
Geniculate fibers-Kolenasta vlakna
Decussation of pyramids-Raskrsnica piramidalnih puteva
Anterior cerebrospinal fasciculus-Prednji piramidalni put (u kičmenoj moždini)
Lateral cerebrospinal fasciculus-Bočni piramidalni put (u kičmenoj moždini)
Anterior nerve roots-Prednji korenovi kičmenih živaca

Nervne ćelije čiji aksoni grade piramidalni put nalaze se u motornim oblastima kore velikog mozga. Oko 30% vlakana potiče iz primarne motorne kore, 30% iz premotornog i suplementarnog (dopunskog) motornog regiona moždane kore dok 40% vlakana potiče iz somatskog senzornog regiona. Najdeblja vlakna piramidalnog puta su aksoni velikih Becovih, piramidalnih ćelija, koje se nalaze samo u primarnom motornom korteksu. Becovi neuroni imaju oko 60 μm u prečniku, a aksoni su debeli oko 16μm. Ova vlakna provode impulse brzinom od oko 70 m/s. Pošto postoje dve hemisfere mozga, postoje i dva piramidalna puta. Svaki pojedinačno ima više od 1.000.000 nervnih vlakana, od kojih su oko 34.000 Betsovih (oko 3%).

Put uredi

Nervna vlakna piramidalnog puta napuštaju koru velikog mozga i prolaze kroz zadnji krak unutrašnje kapsule (lat. Capsula interna) između repatog jedra (lat. Nucleus caudatus) i putamena, i naniže u moždano stablo, gradeći piramide produžene moždine. U kaudalnom (donjem) delu produžene moždine se najveći broj vlakana piramidnog puta, oko 80% ukršta (prelazi na suprotnu stranu). Ovo mesto zove se piramidalna raskrsnica lat. decussatio pyramidalis i predstavlja granicu između kičmene i produžene moždine. Vlakna se dalje protežu bočnim (lateralnim) delom kičmene moždine kao lateralni piramidni put. Ovaj put se završava uglavnom na interneuronima (umetnuti neuroni) središnjeg (intermedijalnog) dela sive mase kičmene moždine. Neka vlakna se završavaju direktno na motornim neuronima u prednjim rogovima, a neka na senzornim neuronima zadnjih rogova kičmene moždine.

Manji deo vlakana, oko 20% se ne ukršta u produženoj moždini, već nastavlja da se pruža sa iste strane (ipsilateralno) u vidu prednjeg (ventralnog) kortikospinalnog puta. Međutim i ta vlakna se kasnije ukrštaju u kičmenoj moždini, najvećim delom u vratnom delu.

Funkcija uredi

Glavna funkcija je ostvarivanje voljne kontrole motorike, kao i ostvarivanje nekih finih pokreta. Mišići ruke, glave, jezika (mišiće govora) dobijaju najveći broj svih motornih vlakana, što ukazuje na bitnost ovih mišića i finoću pokreta koji izvode.

Poremećaji uredi

Oštećenje piramidalnog puta ili motorne kore velikog mozga npr, usled šloga, mehaničke povrede... dovodi do paralize suprotne strane tela (zbog ukrštanja vlakana). I u drugim bolestima npr. amiotrofna lateroskleroza... može doći do oštećenja prvog motornog neurona (piramidalnog puta).

Vidi još uredi

Literatura uredi

Arthur C. Guyton John E. Hall Medicinska fiziologija savremena administracija Beograd . 1999. ISBN 978-86-387-0599-3.