Пистаћ
Pistać (lat. Pistacia vera) je drvo visoko do 10 metara kome je prirodno stanište jugozapadna Azija (Iran).
| Pistać | |
|---|---|
| |
| plod pistaća | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Kladus: | Rosids |
| Red: | Sapindales |
| Porodica: | Anacardiaceae |
| Rod: | Pistacia |
| Vrsta: | P. vera
|
| Binomno ime | |
| Pistacia vera | |
Istorija uredi
Drvo pistaća je porijeklom iz regiona centralne Azije, uključujući današnji Iran i Avganistan.[1][2][3][4]
Arheologija pokazuje da je seme pistaća bila svakodnevna hrana još 6750. godine pre nove ere.[5] Do sada, najraniji dokazi o konzumiranju pistaća datiraju iz srednje Azije bronzanog doba i potiču iz modernog Uzbekistana.[6][7]
Drveće pisaća su iz Azije u Evropu uneli Rimljani u 1. veku nove ere. Uzgajaju se širom južne Evrope i severne Afrike.[8]
Pojavljuje se u Dioskoridovim spisima kao pistakia (πιστακια), prepoznatljiva kao P. vera i po poređenju sa borovim orasima.[9]
Plinije Stariji da su pistaći „dobro poznata među nama“ kao i da su bili jedno od drveća jedinstvenih za Siriju, i da je seme u Italiju uneo rimski prokonzul u Siriji Lucije Vitelije Stariji (na funkciji 35 godine) i u isto vreme u Hispaniju od strane Cicerona.[10]
Navodi se da su Viseći vrtovi Vavilona sadržali stabla pistaća tokom vladavine kralja Merodah-Baladana oko 700. godine pre nove ere.[11]
U 19. veku, pistać se komercijalno gajio u delovima engleskog govornog područja, kao što je Australija i Novi Meksiko[12] i Kalifornija gde je uveden 1854. kao baštensko drvo.[13]
Reference uredi
- ^ Marks, Gil (17. 11. 2010). Encyclopedia of Jewish Food (na jeziku: engleski). HMH. ISBN 978-0-544-18631-6. „These pale green nuts covered with a papery skin grow on a small deciduous tree native to Persia, the area that still produces the best pistachios.”
- ^ „Pistacia vera L. | Plants of the World Online | Kew Science”. Plants of the World Online. Pristupljeno 24. 5. 2019.
- ^ „Pistachio | Description, Uses, & Nutrition”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 24. 5. 2019. „The pistachio tree is believed to be indigenous to Iran.”
- ^ V. Tavallali and M. Rahemi (2007). „Effects of Rootstock on Nutrient Acquisition by Leaf, Kernel and Quality of Pistachio (Pistacia vera L.)” (PDF). American-Eurasian J. Agric. & Environ. Sci., 2 (3): 240–246, 2007: 240. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 2. 2019. g. „Native P. vera forests are located in north eastern part of Iran particularly in Sarakhs region. This native P. vera is the origin of cultivated pistachio trees in Iran [1]. P. mutica is a wild species indigenous to Iran, growing with almond, oak and other forest trees common to most Alpine regions.”
- ^ „History and Agriculture of the Pistachio Nut”. IRECO. Arhivirano iz originala 8. 7. 2006. g. Pristupljeno 27. 2. 2012.
- ^ D. T. Potts (21. 5. 2012). A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Volume 1. str. 199. ISBN 9781405189880.
- ^ Harlan Walker (1996). Cooks and Other People. str. 84. ISBN 9780907325727.
- ^ Davidson (1999)Oxford Companion to food, Oxford University Press
- ^ James Strong, ed.
- ^ Pliny's Natural History, xiii.10.5, xv.22.
- ^ „History and Agriculture of the Pistachio Nut”. IRECO. Arhivirano iz originala 8. 7. 2006. g. Pristupljeno 27. 2. 2012.
- ^ Esteban Herrera (1997) Growing pistachios in New Mexico, New Mexico State University, Cooperative Extension Service, Circular 532
- ^ Introduction to Fruit Crops (Published Online), Mark Rieger, Rieger asserts that pistachios began to be commercially harvested in the 1970s. 2006
