Plivanje za Bogojavljenski krst
Plivanje za Bogojavljenski krst je tradicija koja se godinama održava 19. januara kada se obeležava praznik Bogojavljenje odnosno slavi se dan krštenja Isusa Hrista u reci Jordan. Plivanje za Bogojavljenski krst upisano je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije 14. januara 2024. godine.
| Plivanje za Bogojavljenski krst | |
|---|---|
 | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Srbija |
| Predlagač | Narodni muzej Čačak |
| Datum upisa | 14. januar 2024. godine |
| Veb sajt | Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije |
Bogojavljenje
urediBogojavljenje je jedan od većih i značajnijih praznika, koji pravoslavna crkva naziva praznikom Prosvećenja i duhovnog ozarenja, jer je Hristos svojim krštenjem prosvetlio i otkrio ogrehovljenu čovekovu dušu. Na ovaj dan vrši se osvećenje vode na izvoru ispred crkve, na reci ili jezeru, a takođe se i krst potapa u vodu i priziva Sveti duh.
Protojerej Boban Stojković, profesor Bogoslovije u Nišu i autor knjige „Crkveni praznici – osvećenje vremena“ ističe važnost čina krštenja i samog praznika: „Nazvan je Bogojavljenjem na osnovu biblijskog svedočenja koje je zapisao Sveti apostol Pavle – i zaista je velika tajna pobožnosti: Bog se javi u telu, opravdava se u Duhu, pokaza se anđelima, propovedi se mnogobošcima, verova se u svemu, vaznese se u slavi.“[1]
Bogojavljenje se obeležava 19. januara i to je fiksni praznik, odnosno ne menja se iz godine u godinu. Toga dana se završavaju "nekršteni dani", kada se ne vrši obred krštenja, jer ni Isus Hristos nije bio kršten.[2]
Plivanje za Bogojavljenski krst
urediMnogi hrabri i odvažni pravoslavni vernici Bogojavljenje obeležavaju tradicionalnim plivanjem za Časni krst u većini pravoslavnih zemalja. Veruje se da ulazak u vodu donosi dobro zdravlje i spira grehe, kao i da sva voda na Bogojavljenje postaje sveta. Neki veruju da ledena voda može da ima pozitivan uticaj na telo. Kod Srba je obnovljen običaj da se u reku baci Časni krst, a mladići se takmiče da do njega stignu i prvi ga uhvate. Krst, onom ko prvi dopliva do njega, donosi sreću tokom cele godine. Među njima najviše je pripadnika jačeg pola, mada je u proteklim godinama sve veći odziv i devojaka koje žele da se nadmeću, a neretko se dešava da neka od njih odnese i pobedu. Ovim činom vernici koji se nadmeću pokazuju svoj viteški podvig. Ovaj praznik simbolizuje sabornost, jedinstvo u veri i širenje mira i ljubavi koje je i Isus slao i otpočeo misiju uspostavljanja hrišćanstva, vere koja nas ujedinjuje. Uslovi za plivače su: da su postili Božićni post, da pristupe pravoslavnim duhom mere i ljubavi, a ne takmičarski i da su prošli lekarski pregled. Jedan od osnovnih ciljeva ovog događaja jeste da se povrati istinski duh i saborni značaj manifestacije koji se izgubio u nadmetanju plivača. Plivanje ne treba da ima takmičarski karakter, već treba da se ogleda u činu da svi ujedinjeni u veri simbolično iznesu krst iz vode.[3][4]
Upis u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije
urediPlivanje za Bogojavljenski krst upisano je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije 14. januara 2024. godine odlukom o upisu Nacionalnog komiteta na sastanku od 21. decembra 2023. godine, a na osnovu zaključaka Komisije za ocenu predloga za upis u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa, koja deluje u Etnografskom muzeju u Beogradu. Predlagač za upis bio je Narodni muzej Čačak.[5]
Plivanje za Bogojavljenski krst – običaj plivanja na otvorenim vodama, u rekama i jezerima, na praznik kojim se obeležava dan Hristovog krštenja, upisano je kao element „živog nasleđa“ iz domena društvenih običaja i praksi. Običajna praksa obuhvata plivanje u ranim jutranjim satima, najčešće u rekama, kako bi se doplivalo do krsta koji se nalazi u vodi. Krst se, po pravilu, postavlja na udaljenosti od 33 metra što simbolizuje godine Hristovog života. Verovalo se da će onaj ko se okupa u hladnoj reci biti zdrav i napredan tokom godine.[6]
Plivanje za Časni krst 2024. godine
urediPlivanje za Časni krst održano je na Sava promenadi, i još na najmanje još šest lokacija u Beogradu: Zemun, Ada Ciganlija, Bečmen, Zabrežje, Očaga i Grocka.[7]
Jubilarno 20 plivanje za časni Bogojavljenski krst u Čačku održano je na Zapadnoj Moravi. Tradicija plivanja za Bogojavljenski krst na Zapadnoj Moravi obnovljena je pre 20 godina. Na početku deonicu dugu 33 metra preplivala su samo dva takmičara. Svake godine broj učesnika se povećavao da bi dostigao cifru od 184.[8]
Kao i u mnogim krajevima Srbije, na Bogojavljenje, se plivalo u više reka i jezera Zlatiborskog okruga, kao i u Đetinji, u samom centru Užica.[9]
Bogojavljensko plivanje za Časni krst u Osečini po prvi put organizovano je 2024. godine, na bazenima Sportskog centra Osečina.[10]
Novosađani su za Časni krst plivali u Sremskoj Kamenici, a prva je do krsta doplivala Marija Stanić (20), drugu godinu zaredom.[11]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Iskrenović, Nevena. „Otac Boban otkriva značenje plivanja za Časni krst i osveštavanje vode”. niskevesti.rs. Pristupljeno 24. 5. 2024.
- ^ „Evo zašto se na Bogojavljenje pliva za časni krst”. atvbl.rs. Pristupljeno 24. 5. 2024.
- ^ „Zašto se na Bogojavljenje pliva za časni krst?”. ozon.rs. Pristupljeno 24. 5. 2024.
- ^ Aleksić, Nikolina. „Zašto se na Bogojavljenje pliva za časni krst?”. www.nezavisne.com. Pristupljeno 24. 5. 2024.
- ^ S. Pašajlić, N. Vuković, B. Brzaković. „Plivanje za Bogojavljenski krst i sarački zanat živo kulturno nasleđe”. rts.rs. Pristupljeno 26. 5. 2024.
- ^ „PLIVANjE ZA BOGOJAVLjENSKI KRST”. nkns.rs. Pristupljeno 24. 5. 2024.
- ^ „Ovo su lokacije u Beogradu gde će se plivati za Časni krst”. b92.net. Pristupljeno 26. 5. 2024.
- ^ „Pripreme za plivanje za Bogojavljenski krst na Zapadnoj Moravi”. infopress.rs. Pristupljeno 26. 5. 2024.
- ^ „I u ovom kraju će zaplivati za bogojavljenski krst: Za dva dana u Užicu prijavljeno 75 plivača”. telegraf.rs. Pristupljeno 26. 5. 2024.
- ^ Gligorić, Suzana. „Plivanje za Časni Bogojavljenski krst po prvi put zvanično u Osečini”. podgorac.info. Pristupljeno 26. 5. 2024.
- ^ „Marija (20) drugu godinu zaredom prva u Novom Sadu”. nova.rs. Pristupljeno 27. 5. 2024.