Plućni volumeni i kapaciteti
Plućni volumeni i kapaciteti su parametri koji se koriste u spirometriji radi lakšeg opisivanja plućne ventilacije. U fiziologiji disanja vazduh u plućima podeljen je na četiri volumena i četiri kapaciteta, kojima su određene prosečne vrednosti disajnih funkcija za mladog odraslog muškarca.[1] Svi plućni volumeni i kapaciteti su u odnosu na prosečne vrednosti; za oko 20 do 25% manji kod žena u odnosu na muškarace i veći kod osoba visokog rasta i sportista u odnosu na osobe nižeg rasta i astenične konstitucije.[2] Starenjem takođe dolazi do smanjenja statičkih i dinamičkih plućnih volumena i kapaciteta. Učinak starenja znatno se pojačava pušenjem i izloženošću štetnim agensima iz životne sredine.
Plućni volumeni uredi
Volumene pluća čine; disajni volumen, inspiratorni rezervni volumen, enspiratorni rezervni volumenčin i rezidualni volumen. Zbir vrednosti plućnih volumena pluća čini maksimalni volumen ili zapreminu na kojoj se mogu proširiti pluća neke osobe.[2]
- 1. Disajni volumen (TV)
TV je volumen vazduha koja se udahne ili izdahne iz pluća pri mirnom disanju. On iznosi oko 500 ml u odraslog muškarca. Od ovih 500 ml, samo 350 ml dolazi do alveola. Ostatak od 150 ml se zadržava u delovima pluća u kojima nema razmene gasova, a to je mrtvi prostor.
- 2. Inspiratorni rezervni volumen (IRV)
IRV je dodatni volumen vazduha koji se maksimalno može udahnuti u pluća iznad normalnog disajnog volumena kada osoba udahne punom snagom nakon inspiracije pri mirnom disanju. Obično iznosi 3.000 ml (oko 3.500 ml kod muškaraca i oko 2.000 ml kod žena).
- 3. Ekspiratorni rezervni volumen (ERV)
ERV je volumen vazduha koji se iz pluća može izdahnuti maksimalnom izdisajem (ekspiracijom) nakon mirnog izdisaja. Inosi oko 1.100 ml kod muškaraca i oko 700 ml kod žena.
- 4. Rezidualni volumen (RV)
RV je volumen vazduha koji ostaje u plućima nakon maksimalnog izdisaja (ekspirijuma) Iznosi u proseku oko 1.200 ml. kod muškaraca i nešto manje kod žena. Meri se posebnim metodama.
| Volumen | Vrednost (ml) | |
|---|---|---|
| Muškarci | Žene | |
| Disajni (tidal) volumen | 500 | 500 |
| Inspiratorni rezervni volumen | 3.100 | 1.900 |
| Ekspiratorni rezervni volumen | 1.200 | 700 |
| Rezidualni volumen | 1.200 | 1.100 |
Plućni kapaciteti uredi
Plućni kapaciteti su zbir dva ili više plućnih volumena. Samo neki od njih se mogu izmeriti spirometrijski.[2]
- Vitalni kapacitet (VC)
VC je najveći volumen vazduha koji se može izdahnuti posle maksimalne inspiracije. Sastoji se iz respiratornog, inspiratornog rezervnog i ekspiratornog rezervnog volumena. Prosečna vrednost je 4.600 ml.
- Inspiratorni kapacitet (IC)
IC je maksimalni volumen vazduha koji se može udahnuti posle izdisaja u mirovanju. Jednak je zbiru respiratornog i rezervnog inspiratornog volumena. Iznosi približno 3.500 ml.
- Funkcionalni rezidualni kapacitet (FRC)
FRC je volumen vazduha koji ostaje u plućima nakon mirnog izdisaja (ekspirijuma). Jednak je zbiru ekspiratornog rezervnog volumena i rezidualnog volumena. Iznosi približno 2.300 ml.
- Totalni kapacitet (TC)
TC je volumen vazduha koji se nalazi u plućima posle maksimalnog inspirijuma. Sastoji se od sva četiri plućna volumena. Iznosi oko 5.800 ml.
| Volumen | Prosečna vrednost (ml) | Vrednost | |
|---|---|---|---|
| Muškarci | Žene | ||
| Vitalni kapacitet | 4.600 | 3.100 | IRV + TV + ERV |
| Inspiratorni kapacitet | 3.500 | 2.400 | IRV + TV |
| Funkcionalni rezidualni kapacitet | 2.300 | 1.800 | ERV + RV |
| Totalni kapacitet | 5.800 | 4.200 | IRV + TV + ERV + RV |
Skraćenice i simboli koji se koriste za označavanje plućnih funkcija uredi
Spirometrija je samo jedan od mnogih postupaka merenja plućnih funkcija koje se svakodnevno koriste u lekarskoj praksi. Mnoge procedure merenja u velikoj meri zavise od matematički proračuni. Da bi se pojednostavio način izračunavanja i prikazale vrednosti pojedin plućnih funkcija postoji veliki broj podataka, i veliki broj skraćenica i simboli koji su u svakodnevnoj praksi postali standardizovani.[2]
Koristeći ove simbole, možemo prikazati nekoliko jednostavnih načina za matematičko izračunavanje plućnih volumena i kapaciteta:
- VC = IRV + VT + ERV
- VC = IC + ERV
- TLC = VC + RV
- TLC = IC + FRC
- FRC = ERV + RV
Izvori uredi
- ^ West JB: Respiratory Physiology. New York: Oxford University Press, 1996.
- ^ a b v g Guyton, Arthur C.; John Edward Hall (2006). Pulmonary Ventilation, Chapter 37, Textbook of Medical Physiology Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. avgust 2016) pp. 475-478.
- ^ a b Ganong, William. „Fig. 35-7”. Review of Medical Physiology (21st izd.).
Literatura uredi
- Ganong, William. „Fig. 35-7”. Review of Medical Physiology (21st izd.).
- Guyton, Arthur C.; John Edward Hall (2006). Medicinska fiziologija: udžbenik. Medicinska naklada. ISBN 978-953-176-318-9.
- Stefanović S. (1979). Interna medicina. Beograd-Zagreb: Medicinska knjiga.
- V. M. Varagić, M. Stevanović (1990). Farmakoterapija u pulmologiji. Beograd-Zagreb: Medicinska knjiga.
Spoljašnje veze uredi
- (jezik: engleski) Mrtvi prostor
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
