Područje naseljeno Lužičkim Srbima
„Područje naseljeno Lužičkim Srbima” (glsrp. Serbski sydlenski rum, dlsrp. Serbski sedleński rum, njem. Sorbisches Siedlungsgebiet) zvanično je priznata teritorija na području njemačkih država Saksonije i Brandenburga na kojoj su Lužički Srbi priznati kao autohtoni narod. Nalazi se na istoku Saksonije, a na jugu Brandenburga, dio je istorijske oblasti Lužica.
Istorija uredi
Termin „područje naseljeno Lužičkim Srbima” (Sorbisches Siedlungsgebiet) uveden je u zakonodavstvo Saksonije i Brandenburga 1990. godine. U Njemačkoj Demokratskoj Republici ovaj termin se nije koristio. Umesto njega korišćeni su termini „nemačko-lužičkosrpsko područje” (deutsch-sorbisches Gebiet) ili „dvojezično područje” (zweisprachigen Gebiet). U sastav „njemačko-lužičkosrpskog područja” su ulazile opštine, u kojima je procenat stanovnika, koji su govorili lužičkosrpski, bio više od 10% — prema istraživanju, koje je sproveo Institut za lužičkosrpski narodopis 1955. i 1956. godina. Na ovom području su postojale pravne norme o dvojezičnosti u komunikaciji sa državnim organima i o dvojezičnosti obilježavanja javnih objekata, ulica, trgova, saobraćajnih znakova.[1]
Pravni status uredi
Lužičkosrpska oblast ima federalni status „zemlje predaka” (njem. angestammte Siedlungsgebiet), što je određeno federalnim zakonima Njemačke. Granice Lužičkosrpske oblasti određene su u velikom mjeri prema statističkim radovima lužičkosrpskog naučnika i urednika „Statistika łužiskich Serbow” Arnošta Muke.
U Saksoniji Lužičkosrpska oblast je određena „Zakonom o pravima Lužičkih Srba u Saksoniji” (njem. Gesetz über die Rechte der Sorben im Freistaat Sachsen) koji je usvojen 31. marta 1999. godine.[2] Saksonski zakon iskazuje namjeru čuvanja i zaštite tradicionalne kulture Lužičkih Srba na tom području.
Za razliku od saksonskog zakona, brandenburški „Zakon za razvijanje prava Srba (Venda)” (njem. Gesetz zur Ausgestaltung der Rechte der Sorben (Wenden)) usvojen 11. februara 2014.[3] definiše autohtono stanovništvo teritorije kao „zajednicu, koja želi da pripada lužičkosrpskom stanovništvu i ima kontinuirani jezički i kulturni kontinuitet sa lužičkosrpskom tradicijom, koja je sačuvana do današnjeg vremena”. Ovakvu formulaciju zakona kritikovale su zaštitnici nacionalnih manjina i predstavnici Lužičkih Srba, koji kažu, da je nekim Lužičkim Srbima teško dokazati pripadnom lužičkosrpskom narodu zbog vijekovnog nacionalnog ugnjetavanja i asimilacije.
U skladu sa saksonskim i brandenburškim zakonima o pravima Lužičkih Srba lokalne opštine su odgovorne za očuvanje i razvoj lužičkosrpskog jezika i promociju lužičkosrpske kulture, postavljanje dvojezičnih zvaničnih natpisa na saobraćajnim znakovima, javnim i državnim institucijama.
-
Caobraćajni znak u Kenigsvarti (1970) -
Naziv železničke stanice Baucena -
Tablica na zgradi landtaga Brandenburga
Administrativno-teritorijalni sastav uredi
gornjolužičkosrpski (lijevo) — donjolužičkosrpski (desno)
Trenutno, većina Lužičkih Srba u Gornjoj Luživi živi na prostoru između gradova Baucen, Kamenc i Hojersverda i u pet katoličkih zajednica Geda, Nešvic, Pušvic i Vitihenau. Na ovoj teritoriji Lužički Srbi čine većinu i tu se gornjolužičkosrpski jezik koristi u različitim sferama. U Donjoj Lužici većina Lužičkih Srba živi u Pajcu i Šprevaldu.
Područje trenutno obuhvata sljedeće gradove i opštine:
Saksonija:
- Okrug Baucen (28 od 59 opština): Baucen, Burkau (samo naselja Nojhof), Krostvic, Doberšau-Gausig (osim naselja Kosern i Naundorf), Elsterhajde, Elstra (samo naselje Krepitc), Geda, Grosdubrau, Grospostvic (osim naselja Ojlovic), Hohkirh (osim naselja Brajtendorf), Hojersverda, Kamenc (Dojčbazelic, Jesau, Kamenc, Tonberg, Visa), Kenigsvarta, Kubšic, Loza, Malšvic, Nebelšic, Nešvic, Obergurig, Osling (samo naselje Milstrih), Panšvic-Kukau, Pušvic, Rekelvic, Radibor, Ralbic-Rozental, Špretal, Vajsenberg i Vitihenau.
- Okrug Gerlic (14 od 53 opštine): Bad Muskau, Boksberg, Gablenc, Gros Diben, Hoendubrau (osim naselja Gros Radiš, Jerhvic, Trena), Kraušvic, Kreba-Nojdorf, Mika, Kvicdorf am Ze (samo naselja Horša i Petershajn), Ričen, Šlajfe, Trebendorf, Vajskajsel i Vajsvaser.[4]
Brandenburg:[5]
- Grad Kotbus
- Okrug Špreja-Nisa (21 od 29 opština): Burg, Brizen, Disen-Štrizov, Drahauzen, Drebkau, Drenov, Feliksze, Forst (samo četvrt Horno), Gurov, Hajnersbrik, Jenšvalde, Kolkvic, Nojhauzen, Pajc, Šmogrov-Ferov, Špremberg, Tauer, Tajhland, Turnov-Prajlak, Velco, Verben i Vizengrund.[6]
- Okrug Dame-Šprevald (9 od 37 opština): Alt Cauhe-Vusverk, Bilegure-Bilen, Liben, Merkiše Hajde, Noj Cauhe, Šlepcig, Švilohze, Šprevaldhajde i Štraupic.
- Okrug Oberšprevald-Lauzic (4 od 25 opština): Kalau, Libenau, Nojpetershajn i Fečau.[7][8]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Franz Schön, Dietrich Scholze, Susanne Hose, Maria Mirtschin, Anja Pohontsch (2014). Sorbisches Kulturlexikon. Bautzen: Domowina-Verlag. str. 361—362.
- ^ „Sächsisches Sorbengesetz”. sachsen.de. Pristupljeno 21. 3. 2017.
- ^ „Gesetz über die Ausgestaltung der Rechte der Sorben/Wenden im Land Brandenburg”. brandenburg.de. Pristupljeno 21. 3. 2017.
- ^ vgl. Anhang zum Gesetz in: Sächsisches Gesetz- und Verordnungsblatt, Nr. 7/1999
- ^ „Gesetz über die Ausgestaltung der Rechte der Sorben/Wenden im Land Brandenburg”. Landesregierung Brandenburg. Pristupljeno 2015-01-21. siehe § 14 SWG – „Verkündung“
- ^ Pressemitteilung Land Brandenburg (2015-12-09). „Wiesengrund gehört zum Siedlungsgebiet der Sorben”. Arhivirano iz originala 09. 11. 2017. g. Pristupljeno 2015-12-11. „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 09. 11. 2017. g. Pristupljeno 21. 03. 2017.
- ^ Amtsblatt für Brandenburg, 19. Jahrgang, Nummer 19 vom 14. Mai 2008, S. 1234–1236 (PDF; 1,1 MB)
- ^ MWFK: Acht weitere Gemeinden gehören zu Siedlungsgebiet der Sorben. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2016) Abgerufen am 7. Dezember 2016.