Port Morsbi
Port Morsbi (engl. Port Moresby) je glavni grad Papue Nove Gvineje sa 193.242 stanovnika (1990), 254.158 (2000). Nezvanična procena za 2020. godinu daje populaciju od 383.000.[1] Grad je smešten na Obali Papue na jugoistočnom delu ostrva Nova Gvineja. Gradsko područje predstavlja provinciju Glavnog grada (NCD - National Capital District).
| Port Morsbi Port Moresby | |
|---|---|
 Centar grada | |
 Zastava | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Papua-Nova Gvineja |
| Osnovan | 1873. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 307.643 |
| — gustina | 1.281,85 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 9° 30′ 00″ J; 147° 07′ 00″ I / 9.5° J; 147.116667° I |
| Aps. visina | 35 m |
| Površina | 240 km2 |
  Port Morsbi Port Morsbi na karti Papue-Nove Gvineje | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Poves Parkop |
| Poštanski broj | 111 |
Prostor na kom je grad osnovan otkrila je ekspedicija kapetana Džona Morsbija 1873. godine. Grad je dobio ime po njegovom ocu, admiralu, ser Ferfaksu Morsbiju. Pre dolaska Evropljana, ovu teritoriju su naseljavali srodni narodi Motu i Koitabu, koji pripadaju malajsko-polinezijskoj grupi naroda. Danas njihovi potomci čine samo oko 10% stanovništva usled velike imigracije sa drugih delova ostrva. Siromaštvo i velika stopa doseljavanja su uzrok visoke stope kriminala u gradu. Planine u zaleđu (Oven Stenli planine) zaklanjaju grad od kišnih oblaka, tako da je klima sušna u pojedinim periodima godine.
Geografija uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Klima uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Morsbi ima klimu tropske savane sa relativno konstantnim temperaturama tokom cele godine. Prosečna godišnja količina padavina u Port Morezbiju je nešto više od 1.000 milimetara, što ga čini najsuvljim mestom u Novoj Gvineji.
| Klima Port Moresby, Papua New Guinea | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 36,2 (97,2) |
36,1 (97) |
35,4 (95,7) |
34,2 (93,6) |
33,8 (92,8) |
33,9 (93) |
33,3 (91,9) |
33,8 (92,8) |
34,8 (94,6) |
35,5 (95,9) |
36,3 (97,3) |
36,3 (97,3) |
36,3 (97,3) |
| Maksimum, °C (°F) | 32,1 (89,8) |
31,6 (88,9) |
31,4 (88,5) |
31,3 (88,3) |
31,0 (87,8) |
30,3 (86,5) |
29,9 (85,8) |
30,3 (86,5) |
31,0 (87,8) |
32,0 (89,6) |
32,5 (90,5) |
32,4 (90,3) |
31,3 (88,3) |
| Prosek, °C (°F) | 27,4 (81,3) |
27,3 (81,1) |
27,1 (80,8) |
27,0 (80,6) |
26,9 (80,4) |
26,1 (79) |
25,7 (78,3) |
26,1 (79) |
26,5 (79,7) |
27,5 (81,5) |
27,6 (81,7) |
27,8 (82) |
26,9 (80,4) |
| Minimum, °C (°F) | 23,7 (74,7) |
23,5 (74,3) |
23,4 (74,1) |
23,5 (74,3) |
23,5 (74,3) |
23,1 (73,6) |
22,4 (72,3) |
22,6 (72,7) |
23,2 (73,8) |
23,5 (74,3) |
23,6 (74,5) |
23,7 (74,7) |
23,3 (73,9) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 20,4 (68,7) |
18,8 (65,8) |
18,3 (64,9) |
16,8 (62,2) |
14,5 (58,1) |
14,5 (58,1) |
10,4 (50,7) |
14,8 (58,6) |
14,4 (57,9) |
16,3 (61,3) |
16,0 (60,8) |
19,6 (67,3) |
10,4 (50,7) |
| Količina kiše, mm (in) | 192,2 (7,567) |
140,6 (5,535) |
189,8 (7,472) |
105,2 (4,142) |
56,2 (2,213) |
21,6 (0,85) |
13,8 (0,543) |
12,0 (0,472) |
14,4 (0,567) |
15,2 (0,598) |
40,0 (1,575) |
97,8 (3,85) |
898,8 (35,384) |
| Dani sa kišom (≥ 0.1 mm) | 18 | 16 | 18 | 11 | 9 | 6 | 4 | 4 | 5 | 5 | 6 | 12 | 114 |
| Relativna vlažnost, % | 79 | 81 | 81 | 82 | 81 | 79 | 77 | 76 | 76 | 76 | 75 | 77 | 78 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 182 | 158 | 184 | 200 | 211 | 200 | 203 | 222 | 213 | 231 | 243 | 216 | 2.463 |
| Izvor #1: World Meteorological Organization[2] | |||||||||||||
| Izvor #2: Deutscher Wetterdienst (extremes, mean temperature, humidity and sun)[3][4][a] | |||||||||||||
Istorija uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Godine 1883, Kvinslend je pokušao da anektira jugoistočni ugao ostrva Nova Gvineja (kasnije poznatog kao Papua), strahujući da će Nemačka preuzeti kontrolu nad celom istočnom polovinom ostrva. Britanske vlasti su odbile da odobre aneksiju nakon nemačke aneksije Nove Gvineje 1884, ali je četiri godine kasnije uspostavila protektorat nad Papuom kao Britanska Nova Gvineja.
Godine 1905. federalna australijska vlada usvojila je Zakon o Papui koji je stupio na snagu 1906. Zakon je preneo Papuu, sa Port Morsbijem kao glavnim gradom, pod direktnu australijsku vlast. Od tada do 1941. Port Moresbi je polako rastao. Glavni rast je bio na poluostrvu, gde su lučki kapaciteti i druge usluge postepeno unapređivani. Prva mesara i bakalnica otvorene su 1909. godine,[5] struja je uvedena 1925. godine,[6] a vodovod je obezbeđen 1941. godine.[7]
Tokom Drugog svetskog rata, neki Papuanci su se prijavili u pešadijski bataljon Papue, a drugi kao nosači preko staza i grubih terena kao podrška savezničkoj i japanskoj armiji tokom dugih marševa kroz džunglu.[8] Istoričar Vilijam Mančester ističe u biografiji generala Daglasa Makartura da je obavljanje dužnosti nosača bilo na listi prihvatljivih dobrovoljnih aktivnosti domorodaca i da će one nestati bez velikih podsticaja.[9] Mnogi Papuanski stanovnici Port Moresbija ili su se vratili u svoja porodična sela ili su evakuisani u kampove kada je pretila japanska invazija. Do septembra 1942. grad je bio važan saveznički kompleks baza i hiljade vojnika je bilo stacionirano u tom području ili češće, prolazilo kroz njega, jer je to bio poslednji saveznički bastion na ostrvu[10][11] i, obrnuto, ključna polazna tačka kada su Saveznici sami počeli da vode ofanzivni rat, potiskujući japansko napredovanje.[12] General Makartur je nalazio svoj štab u Port Morsbiju od novembra 1942. do oktobra 1944. godine.
Godine 1945. formirana je Teritorija Papue i Nove Gvineje kada su Papua i bivša Nemačka Nova Gvineja, kojom je Australija upravljala od 1918, spojene pod jedinstvenom australijskom administracijom. Port Morsbi je dobio status grada 1972, sa Oala Oala - Rarua postaje prvi gradonačelnik.[13]
Septembra 1975. Papua Nova Gvineja je postala nezavisna država sa Port Morsbijem kao glavnim gradom. Princ Čarls, princ od Velsa, predstavljao je kraljicu Papue Nove Gvineje na proslavi.[14] Stanovništvo oblasti Port Morsbi brzo se proširilo nakon nezavisnosti. 1980. godine, popis je registrovao populaciju od 120.000; do 1990. ovaj broj se povećao na 195.000.[15]
Stanovništvo uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
| Godina |
|---|
| Stanovništvo |
Privreda uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Saobraćaj uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi uredi
Galerija uredi
-
Predgrađe Port Morsbija
Napomene uredi
- ^ Station ID for Port Moresby is 92035 Use this station ID to locate the sunshine duration
Reference uredi
- ^ „CIA World Factbook”. Nedostaje ili je prazan parametar
|url=(pomoć) - ^ „World Weather Information Service — Port Moresby”. World Meteorological Organization. Arhivirano iz originala 6. 2. 2016. g. Pristupljeno 29. 1. 2016.
- ^ „Klimatafel von Port Moresby (Flugh.) / Papua-Neuguinea” (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (na jeziku: nemački). Deutscher Wetterdienst. Arhivirano (PDF) iz originala 17. 8. 2019. g. Pristupljeno 29. 1. 2016.
- ^ „Station 92035 Port Moresby W.O.”. Global station data 1961–1990—Sunshine Duration. Deutscher Wetterdienst. Arhivirano iz originala 2017-10-17. g. Pristupljeno 29. 1. 2016.
- ^ „March of Civilisation”. The Argus. The Argus Office, Melbourne Victoria. 7. 9. 1909. str. 5. Arhivirano iz originala 04. 08. 2018. g. Pristupljeno 29. 11. 2009.
- ^ „Progress in Papua”. The Argus. The Argus Office, Melbourne Victoria. 5. 9. 1925. str. 12. Arhivirano iz originala 04. 08. 2018. g. Pristupljeno 29. 11. 2009.
- ^ „Department of the Interior: Tenders”. The Argus. The Argus Office, Melbourne Victoria. 25. 1. 1941. str. 18. Arhivirano iz originala 04. 08. 2018. g. Pristupljeno 29. 11. 2009.
- ^ „Australian War Memorial - AJRP Essays”. Ajrp.awm.gov.au. Arhivirano iz originala 04. 08. 2018. g. Pristupljeno 2010-04-25.
- ^ American Caesar, William Manchester, Little Brown Company, 793 pages. . 1978. str. 306. ISBN 0-316-54498-1. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć): "On and about Jul-Sep 1942 and MacArthur's troops stop the Japanese in the difficult jungles of New Guinea and General Kenney gifts Port Moresby to the SAC by moving the bomber line 1.800 mi [2.900 km] to five new air bases." - ^ Salak, Kira (2004). Amazon.com listing for the "Four Corners: A Journey into the Heart of Papua New Guinea". National Geographic. ISBN 0792274172.
- ^ Salak, Kira. „Nonfiction book about Papua New Guinea,"Four Corners"”. Arhivirano iz originala 2008-11-20. g. Pristupljeno 2008-11-01.
- ^ American Caesar, William Manchester, Little Brown Company,793 pages. . 1978. str. 290—307. ISBN 0-316-54498-1. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć): "On and about Feb-Dec 1942 and MacArthur's reorganization of troops, lack of theater priority, his support for Guadalcanal and his daring offensive gamble in going to meet the Japanese in the difficult jungles of New Guinea as a way of conducting a forward defense of Australia, rather than risk a war of maneuver when he had insufficient forces to move around." - ^ Our first city Papua New Guinea Post-Courier, 14 April 1972
- ^ „Prince of Wales and Duchess of Cornwall to make Australian visit”, The Telegraph, 19. 9. 2012, Arhivirano iz originala 21. 9. 2012. g., Pristupljeno 21. 9. 2012
- ^ „pcabii.org” (PDF). Arhivirano (PDF) iz originala 2017-08-03. g. Pristupljeno 2017-08-02.
Literatura uredi
- Salak, Kira (2004). Amazon.com listing for the "Four Corners: A Journey into the Heart of Papua New Guinea". National Geographic. ISBN 0792274172.
Spoljašnje veze uredi
- Vreme u Port Porsbiju (jezik: engleski)
- Turističke informacije (jezik: engleski)
- Zvanični veb-sajt
