Пријатељи Едија Којла
Prijatelji Edija Kojla (eng. The Friends of Eddie Coyle) je debitantski roman američkog pisca i advokata Džordža V. Higinsa[a] objavljen 1970. godine. Prijatelji Edija Kojla začetnik je podžanra kriminalističke literature čiji je glavni fokus realistični prikaz američko-irskog organizovanog kriminala u Bostonu.
| Prijatelji Edija Kojla | |
|---|---|
 Korice izdanja Čarobne knjige iz 2022. godine, deo edicije Najbolji krimi-romani sveta | |
| Nastanak | |
| Orig. naslov | The Friends of Eddie Coyle |
| Autor | Džordž V. Higins |
| Zemlja | Sjedinjene Američke Države |
| Jezik | engleski |
| Sadržaj | |
| Žanr / vrsta dela | kriminalistički roman |
| Mesto i vreme radnje | Boston, Masačusets; 1970-e |
| Izdavanje | |
| Izdavač | Knopf (SAD) Čarobna knjiga (Srbija) |
| Datum | 1970. |
| Hronologija | |
| Naslednik | Digerova igra |
Radnja romana prati Edija Kojla, niskorangiranog kriminalca u svetu irskog organizovanog kriminala koji, pod pretnjom nove zatvorske kazne zbog koje bi njegova porodica morala da ode na socijalnu pomoć, postaje policijski doušnik sa namerom da otkuca prodavca vatrenog oružja. Likovi u romanu su delom bazirani na pravim figurama američkog podzemlja sedamdesetih. Edi Kojl bio je navodno baziran na Biliju O'Brajenu koji je 1967. godine bio ubijen od strane pripadnika irske mafije zbog sumnje da bi mogao da postane doušnik za FBI.
Knjiga je prvi put objavljena 1970. godine, dok je rad na njoj Higins započeo krajem prethodne decenije. Knjigu je objavila izdavačka kuća Alfred Knopf u okviru edicije džepnih knjiga "Borzoi".[1] Prijatelji Edija Kojla se smatra jednom od najboljih knjiga u žanru kriminalističke literature, kao i pionirom realistične krimi-fikcije. Američki novinar Kristofer Leman-Haupt je o knjizi rekao: "jedna od najboljih iz svog žanra koje sam čitao još od Hemingvejevih 'Ubica'"[2]
Film je adaptiran za ekran 1973. godine sa Robertom Mičamom u ulozi Edija Kojla. Film je bio kritički uspeh, ali komercijalni neuspeh i danas se smatra kultnim klasikom.
Kritika
urediOd njegovog objavljivanja, roman Prijatelji Edija Kojla je hvaljen od strane književnih kritičara kao pionir novog žanra kriminalističke literature, kao i kao jedan od najboljih romana u žanru kriminalističke fikcije. Higins se protivio ideji da je roman bio iznenadni uspeh (takozvani "uspeh preko noći" (eng. overnight success)) i o tome je napisao: "Uspeh (romana) Prijatelji Edija Kojla je proglašen "prekonoćnim" u nekim krajevima; to je bila jedna prokleto duga noć, trajala je sedamnaest godina..." Pre objavljivanja romana, Higins je napisao još četrnaest romana ali je od svakog odustao i uništio ih.[3] Kritičari su povukli paralele između ovog romana i romana Kum Marija Puza, zbog njihovog različitog pristupa prikazu organizovanog kriminala. Dok je Puzov Kum donekle bio idealizacija starog mafijaškog poretka, Higinsov prikaz mafije bio je mnogo realističniji i grublji.[4]
Roman je bio nominovan za nagradu Nacionalne fondacije knjiga Sjedinjenih Američkih Država (eng. National Book Foundation), ali je tu nagradu osvojio pisac Džon Bart za svoj roman Himera.[5]
Američki romanista i novinar Norman Mejler je o romanu rekao: "Kakav dijalog ... [Džordž V. Higins je] Američki pisac koji je najbliži Henriju Grinu. Ono preko čega ne mogu da pređem je da je tako dobar prvi roman napisao murkan."[6][7]
Za New York Times, novinar Džo Ginis je rekao o romanu: "Ravan, bez tonova i pozitivno smrdi na autentičnost. Higins govori priču o Ediju i njegovim prijateljima kroz dijalog: i on je kaže brzo i valjano. Karakterizacija je na minimumu. Svi Edijevi prijatelji - policajci, lopovi i barmen Dilon koji je podjednako lakoničan nebitno da li služi piće ili svom drugu raznosi mozak sa zadnjeg sedišta vozila u pokretu - se ne čine kao individualci već kao delovi jedne iste ličnosti. Ovo nije slabost, ja mislim da je ovo Higinsova cela poenta."[8]
Elmor Lenard je smatrao Prijatelji Edija Kojla za najbolji roman u žanru kriminalističke fikcije, i u predgovoru za trinaestu ediciju romana je rekao: "[Ovaj roman] Čini da Malteški soko izgleda kao Nensi Dru". Uprkos svom uspehu u žanru krimi-fikcije, Higins nije želeo da bude smatran piscem kriminalističke fikcije. Lenard je o ovome rekao: "On je video sebe kao Čarlsa Dikensa bostonskog zločina, a ne kao pisca krimića. On je razumeo ljudsko stanje i najjasnije ga je razumeo u rečima i delima bednika."[9]
Napomene
uredi- ^ Rođen kao Džordž Vinsent Higins drugi
Reference
uredi- ^ „Borzoi Pocket Books – A Series of Series” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-14.
- ^ Pace, Eric (1999-11-08). „George V. Higgins, 59, Author of Crime Novels”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2022-07-14.
- ^ „George V. Higgins”. Academic Dictionaries and Encyclopedias (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-20.
- ^ Ephron, Hallie (2010-05-30). „The fans of Eddie Coyle”. Boston.com. Pristupljeno 2022-07-21.
- ^ „The Friends of Eddie Coyle”. National Book Foundation (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-20.
- ^ Nast, Condé (2010-05-11). „Boston Crookspeak”. The New Yorker (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-20.
- ^ Džordž, Vinsent Higins (2010). The Friends of Eddie Coyle. Sjedinjene Američke Države: Picador. str. 5. ISBN 978-0-805-04152-4 Proverite vrednost parametra
|isbn=: checksum (pomoć). - ^ „Real Cops and Robbers”. archive.nytimes.com. Pristupljeno 2022-07-20.
- ^ „George Higgins: The Teller Of Boston's Stories”. www.wbur.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-07-21.