Profesorska kolonija

Profesorska kolonija jedno je od beogradskih naselja koje se nalazi u okviru opštine Palilula. Osnovano je između 1926. i 1929. godine kada su profesori Beogradskog univerziteta počeli da naseljavaju ovu teritoriju. Tada su centar ovog kraja bile ulice Ljube Stojanovića, Stojana Novakovića i Jaše Prodanovića. Danas ovo naselje uokviruju ulice Cvijićeva, Bulevar Despota Stefana, Zdravka Čelara i Mitropolita Petra.

Istorija uredi

Po Generalnom planu iz 1923. god. stvoreni su uslovi da se istočno od sadašnje Cvijićeve ulice i južno od Knez Miletine (danas Bul. Despota Stefana), što je tada bilo pusto zemljište, izvedu stambeni objekti, prema idejama vrtnih gradova, tada novim u urbanom planiranju. Izvedena je povijena rejonska ulica, čime je stvorena pretpostavka za formiranje radijalnih saobraćajnica prema njoj. Na vrhu povijene rejonske ulice planirana su tri javna objekta, ali oni nisu nikada izgrađeni ^[1].

Da bi obezbedili smeštaj za sebe i svoje porodice, grupa profesora je uzela kredit od Državne hipotekarne banke, izabrala područje na kome će biti izgrađeno naselje i poverila zadatak Tehničkom birou. Na tom mestu su bili povrtnjaci koji su pripadali Zorki Selaković, a nešto dalje i ciglane. Postojao je problem sa nazivima novih ulica, pošto su profesori želeli da se imena ulica daju samo zaslužnim ljudima srpske nauke, a nazive je davala policija, koja nije mnogo marila za to. Placevi i izgradnja bili su skupi, pošto je trebalo za svaku kuću izdvojiti oko 500.000. tadašnjih dinara, što je bilo previše za skromne zarade univerzitetskih profesora, tako da su u mnogim objektima postojala dva stana. Jedan je bio za vlasnika, a drugi za izdavanje, kojim bi se otplaćivao dug Hipotekarnoj banci ^[1].

Svoje domove su ovde izgradili čuveni profesori poput Milutina Milankovića, Aleksandra Leka, Tadije Pejovića, Jevrema Nedeljkovića, Vladimira Petkovića, Jovana Tomića i mnogih drugih.

U ovom kraju preovlađuju prizemne i jednospratne kuće, većina ima uređene vrtove. Na prvi pogled se primećuje da postoji kulturno-istorijska vrednost ovih domova, od kojih su neki pod zaštitom države: kuća Milutina Milankovića (Ljube Stojanovića 9), Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića, vila Prendić (Osmana Đikića 20). Naselje je bogato zelenilom i ima nekoliko parkova ^[2]. Jula 2020. godine Profesorska kolonija je odlukom Vlade Srbije proglašena za prostornu kulturno-istorijsku celinu.^[3]