Википедија

Рекултивација површинских копова и одлагалишта

Рекултивација површинских копова и одлагалишта, процес, техничка и биолошка

Rekultivacija površinskih kopova i odlagališta predstavlja niz rudarskih, inženjerskih i poljoprivrednih mera koje za cilj imaju obnavljanje terena, ekosistema narušenog površinskom eksploatacija. Predeo obuhvaćen rekultivacijom uklapa se u postojeći ekosistem ili se u celini ili delimično menja njegova namena za nove potrebe.[1]

Predmet istraživanja uredi

Površinska eksploatacija mineralnih sirovina je dugoročni projekat koji prouzrokuje velike promene životne sredine. Izmene se javljaju u gornjem delu litosfere, u celoj hidrosferi i u donjem delu atmosfere u neposrednom kontaktu sa aktivnostima površinske eksploatacije. Ugrožavanje voda, vazduha i plodnog zemljišta su negativne posledice prouzrokovane delovanjem rudarskih radova. Njihova neutralizacija zavisi od stepena aktivnosti zaštite prirode,prirodno-klimatskih i proizvodno-tehničkih uslova.[1]

 
Pre i posle rekultivacije

Procesi rekultivacije uredi

Procesi rekultivacije i revitalizacije se sastoje od predviđanja,planiranja i projektovanja,preko eksploatacionih radova,tehničke i biološke rekultivacije narušenih površina,pa do uspostavljanja novog ekosistema.[2] Tokom trajanja procesa rekultivacije uključen je niz ekonomskih ,tehničkih i prirodnih faktora. Među procese rekulivacije spadaju i pristup šumskih rekultivacija(pošumljavanje) i holistički pristup.[1]

 
Rudarstvo je oblikovalo ovaj kutak Aljaske još pre nego što je bio nacionalni park. Naučnici i izvođači radova sada rade na povraćaju i stabilizaciji mnogih starih i napuštenih rudnika

Procesna analiza rekultivacije površinskih kopova uredi

Period razvoja površinskog kopa uredi

Životni ciklus svakog površinskog kopa čine tri faze:

  1. pre eksploataciona faza;
  2. faza eksploatacije;
  3. posle eksploataciona faza;

U prvu fazu kopa spadaju geološka istraživanja (rezerve i kvalitet mineralne sirovine, geomehanika, hidrogeologija itd.), izrada tehničke dokumentacije, tehno ekonomske i ekološke analize. [1] Faza eksploatacije obuhvata period pripreme i otvaranja, period pune proizvodnje i period zatvaranja. U periodu zatvaranja prekida se sa otkopavanjem mineralne sirovine i izvode se završni radovi na rekultivaciji površinskog kopa. [3]

Poslovni procesi uredi

Poslovni procesi su niz logički povezanih aktivnosti koje koriste resurse kompanije.Svaki poslovni proces se sastoji od 5 elemenata:

  • Poslovni proces ima svoje kupce;
  • Poslovni proces predstavlja skup aktivnosti;
  • Aktivnosti procesa stvaraju vrednost kupcima;
  • Aktivnosti izvode ljudi i/ili oprema;
  • Poslovni proces često uključuje nekoliko organizacionih jedinica.

Osnovne karakteristike svakog poslovnog procesa su sledeće:

  • Svaki proces ima svoj cilj;
  • Svaki proces ima svog vlasnika;
  • Svaki proces ima svoj početak i završetak;
  • U proces ulaze inputi, a izlaze outputi;
  • Proces je sastavljen od sekvencijalno izvodljivih aktivnosti;
  • Posmatrajući ulaze i izlaze procesa lako se utvrđuje uspešnost

procesa;

  • Kako bi proces opstao treba da ima poznate interne i/ili eksterne

kupce i dobavljače;

  • Neizbežno kontinualno unapređenje procesa.[1]

Upravljanje rekultivacijom uredi

Proces rekultivacije kao poslovni sistem sastoji se iz niza procesa kao što su : tehnička rekultivacija, biološka rekultivacija, monitoringa radne i životne sredine.[1] Upravljanje rekultivacijom se realizuje kroz procese planiranja,organizovanja, praćene realizacije i kontrola realizacije poslovnih aktivnosti. Najznačajniji proces za efikasnu realizaciju rekultivacije jeste proces planiranja.[4]

Srbija uredi

U Srbiji je Zakonom o rudarstvu i geološkim istraživanjima predviđena obavezna rekultivacija nakon završetka eksploatacije.

Pregled rekultivacije površinskih rudnika na teritoriji Republike Srbije
Rudnik Kolubara U periodu 1957-1969 godine, pošumljeno je 110 hektara. U periodu 1977-1996 godine, biološkom rekultivacijom zahvaćeno je 981hektara.
Rudnik Kostolac Degradirano je 2.500 hektara zemljišta. U periodu 1970-1993. godine, biološkom rekultivacijom obuhvaćeno je 546 hektara.
Kopovi: Bor, Veliki Krivelj, Cerovo, Majdanpek, Jama Bor Na jalovištima Bor i Veliki Krivelj izvodi se i tehnička i biološka rekultivacija. Na degradiranim površinama rudnika do sada je zasađeno 1.600.000 sadnica lišćara
Kopovi: kamena, Zorka nemetali Šabac Projektom je predviđena biološka rekultivacija,a 50% planirano je za poljoprivredne kulture
Kopovi: opekarske sirovine Potisje Kanjiža, Polet, Novi Bečej, Zorka nemetali Šabac, Toza Marković i dr. Na kopu Potisje Kanjiža izvedena rekultivacija za turističko-rekreativne svrhe sa vodenim površinama na depresijama. Na kopovima Majdan 1, Majdan 2, Polet, Novi Bečej u toku je izvođenje rekultivacije za turističko-rekreativne svrhe. Na kopu Zorka nemetali, Šabac projektom je predviđena biološka rekultivacija.
Kopovi: šljunka i peska, Šljunkara, Bela crkva, Vrnjačka Banja i dr. Na kopu Šljunkara, Bela Crkva 6 depresija je ispunjeno vodom, od čega je jedna rekultivisana u gradsko jezgro. Napuštena Šljunkara, Vrnjačka Vanja je primer spontanog prirodnog uspostavljanja biocenoze.

[4]

Rekultivacija deponija u Srbiji uredi

Projekat rekultivacije obrađuje potpuno novi metod u Srbiji, po kojem se iz deponovanog smeća izdvaja deponijski gas. Ovaj gas će nakon izgradnje odgovarajućih postrojenja, biti korišćen za proizvodnju električne energije, kao i za zagrevanje administrativnih prostorija tokom zimskih meseci.[1]

Odlagališta uredi

Odlagališta kao i nasipi narušavaju i ugrožavaju prirodnu sredinu pa se posebna pažnja posvećuje estetskom oblikovanju ovih prostora. Negativne izmene koje uzrokuju odlagališta su promena režima voda,promena stanja atmosfere, pojava prašine i promena vizuelnog prostora.[4]

  • Postoji nekoliko faza rekultivacije odlagališta:
  • Formiranje površine odlagališta;
  • Planiranje površina odlagališta;
  • Periodi sleganja odlagališta;

Tehničkom rekultivacijom obezbeđuje se zaštita plodnog sloja od erozije, vetra i vode. Sa efikasno poljoprivredno iskorišćenje površina odlagališta, one treba da imaju pravilnu formu i što veću površinu.[1]

Vidi još uredi


Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ e ž Pavlović, Vladimir. „Rekultivacija površinskih kopova i odlagališta.” Naučna monografija, Rudarsko-geološki fakultet Univerziteta u Beogradu, Jugoslovenski Komitet za površinsku eksploataciju, Beograd(2000). Pristupljeno 25. avgusta 2020.
  2. ^ Vujić S. Projektovanje rekultivacije i uređenje predela površinskih kopova, Naučna monografija, Rudarsko-geološki fakultet Univerziteta u Beogradu i Akademija inženjerskih nauka Srbije, Beograd(2009). Pristupljeno 25. avgusta 2020.
  3. ^ Filiz Torpak, Mine reclamation financial bonding and regulation, Master Thesis, Department of Mining of The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle east Technical University. Pristupljeno 25. avgusta 2020.
  4. ^ a b v Pavlović V., Sistemi površinske eksploatacije, Naučna monografija, Rudarsko-geološki fakultet Univerziteta u Beogradu, Jugoslovenski Komitet za površinskueksploataciju, Beograd, 1998. Pristupljeno 25. avgusta 2020.

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рекултивација_површинских_копова_и_одлагалишта&oldid=26988964”