Republika Egipat (1953—1958)
Republika Egipat (arap. جمهورية مصر) naziv je za bivšu državu koja je postojala na teritoriji današnje Arapske Republike Egipta od 1953. do 1958. godine.
جمهورية مصر Republika Egipat | |||
|---|---|---|---|
.svg) Zastava
.svg) Grb
| |||
| Himna Es Salaam El Gamhoury El Misri[1] | |||
.svg) Teritorija Republike 1953. godine | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Afrika | ||
| Regija | Severna Afrika | ||
| Glavni grad | Kairo | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | Arapski | ||
| Religija | Sunizam, Kopti | ||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 1953 | ||
| — Ukidanje | 1958 | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | Egipatska funta | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Republike Egipta | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
.svg){kind=small}
| |||
Nastanak uredi
Nakon 1945. godine Egipat zapada u tešku ekonomsku krizu. Sve veći otpor egipatskog naroda primorao je Britance da 1946. godine povuče svoje trupe iz Kaira, Aleksandrije i iz delte Nila. Izraelsko-arapski rat izbio je 1948. godine. Egipat je učestvovao na strani arapske koalicije protiv Izraela. Egipatska vojska tučena je zbog zastarelog naoružanja i brojčane slabosti[2]. Sve to je izazivalo veliko nezadovoljstvo kod naroda. To je dovelo do stvaranja revolucionarnih trupa. Tokom ili uskoro nakon Drugog svetskog rata, formirano je društvo Slobodnih oficira. Činili su ga najvažniji protagonisti buduće istorije Egipta: Gamal Abdel Naser, Anvar el Sadat, Abdulhakim Amer i drugi. Društvo Slobodnih oficira je 23. jula 1952. godine izvršilo uspešan državni udar. Vladar je prinuđen na izgnanstvo iako je republika proglašena godinu dana kasnije. Za prvog predsednika Republike proglašen je Muhamed Nagib. Potpomognuti Nagibom, vojnici preuzimaju vlast. Republikanski Egipat je postao vodeća država u arapskom svetu.
Dolazak Nasera na vlast uredi
Suverena vlast u Egiptu nakon revolucije prešla je na Revolucionarni savet[3]. Oktobra iste godine formirana je Nacionalna garda, dobrovoljna organizacija egipatskih patriota. Primala je članove od 17. do 40. godine starosti. Njen zadatak bio je da vojno obuči što veći broj građana. Nagim je ubrzo počeo iskazivati nezadovoljstvo odlukama Saveta. To su nastojale iskoristiti partija Vafd i Muslimanska braća da preuzmu vlast. Marta 1954. godine organizovane su demonstracije u Kairu sa zahtevom zbacivanja Revolucionarnog saveta. Vojska i policija verne Naseru razbile su demonstracije. Savet je oduzeo vlast Nagibu. On je ostao samo simbolični šef države. Naser je postao predsednik vlade i Revolucionarnog saveta i postao vojni guverner Egipta. Godine 1954. poništen je ugovor sa Britancima iz 1936. godine, a britanska vojska napušta Egipat 1956. godine[4]. Potom je Nagib smenjen i zatočen. Naser je iskoristio neuspešan atentat izvršen na njegovom govoru u Kairu. Izvršili su ga članovi Muslimanske braće, ali je Naser optužio Nagiba za organizaciju. Organizacija Muslimanska braća ugašena je. Na Bandunškoj konferenciji u Indoneziji 1955. godine, Egipat se izjasnio kao neutralna strana u Hladnom ratu[5][6].
Suecka kriza uredi
Plan modernizacije i industrijalizacije Egipta zahtevao je izgradnju brane u Asuanu koja bi davala neiscrpne izvore energije. SAD i Britanija odbile su da finansiraju projekat zbog toga što je Naser odbio da pristupi Bagdadskom paktu i bio blizak prijatelj sa Titom i Nehruom. Sovjetski Savez prihvatio je da preduzme troškove izgradnje. U međuvremenu je Naseru uspelo da nacionalizuje Suecki kanal[7]. Egipat je sada potpuno vraćen Egipćanima. Poražena na političkom planu, Britanija stupa u savez sa Francuskom koja je bila neprijateljski nastrojena prema Naseru zbog njegovog pružanja pomoći alžirskim gerilcima u borbi za nezavisnost. Izbila je tzv. Suecka kriza. Vojska Francuske, Britanije i Izraela napala je Egipat koji nije bio u stanju da pruži ozbiljniji otpor. Pad Nasera sprečile su Ajzenhauerove Sjedinjene Države i Sovjetski Savez koje su naložile Britancima, Francuzima i Izraelcima da smesta napuste Egipat. Kratkotrajni rat slabljen je u Egiptu kao Naserov uspeh. Gamal Naser je postao vođa arapskog sveta formirajući novu ideologiju: arapski socijalizam ili naserizam[8].
Dana 1. februara 1958. godine Egipat se ujedinio sa Sirijom u jedinstvenu državu pod nazivom „Ujedinjena Arapska Republika“.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 06. 06. 2012. g. Pristupljeno 22. 02. 2015.
- ^ M. Kampanini , Istorija srednjeg istoka; Beograd 2011. godina; Clio; pp. 107–108
- ^ Vojna enciklopedija, tom 2, Beograd 1971. godina, 2. izdanje, rr. 626
- ^ Vojna enciklopedija, tom 2, Beograd 1971. godina, 2. izdanje, rr. 626.
- ^ Feature
- ^ Bandung Conference | Asia-Africa [1955] | Encyclopedia Britannica
- ^ M. Kampanini , Istorija srednjeg istoka; Beograd 2011. godina; Clio; pp. 123
- ^ M. Kampanini , Istorija srednjeg istoka; Beograd 2011. godina; Clio; pp. 123–4
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija, tom 2, Beograd 1971. godina, 2. izdanje
- Istorija srednjeg istoka, Masimo Kampanini, Klio, 2001. godina