Rusko-švedski rat (1590—1595)
Rusko-švedski rat (1590—1595) je bio ratni sukob Ruskog carstva i Kraljevine Švedske krajem 16. veka. Završen je pobedom Rusije koja je Teusinskim mirom povratila teritorije izgubljene u prethodnom ratu.
| Rusko-švedski rat (1590-1595) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Rusko-švedski ratovi | |||||||
 Zamak Ivangorod | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Rusko carstvo | Švedska i Poljsko-litvanska unija | ||||||
Istorija uredi
Inicijator rata bio je Boris Godunov koji je nameravao osvojiti delove Estonije duž Finskog zaliva. Ove teritorije pripale su Švedskoj po završetku Livonskog rata. Nakon isteka mira iz Pljuska (početak 1590) velika ruska vojska predvođena Borisom Godunovim i njegovim bolešljivim zetom Fjodorom, marširala je iz Moskve ka Novgorodu. Reku Narvu prešli su 18. januara i započeli su sa opsadom zamka Narve koga je branio komandant Arvid Stalarm. Rusi 27. januara 1590. godine zauzimaju tvrđavu Jamburg. Istovremeno pustoše Estoniju sve do Talina i Finsku do Helsinkija. Švedski guverner Klas Henrikson Horn bio je primoran na primirje 25. februara. Švedska je morala predati sve teritorije osvojene u prethodnom ratu. Kralj Johan III je poslao flotu da zauzme tvrđavu Ivangorod, ali je pokušaj propao. Ruska posada odbila je napad. Zatišje koje je nastupilo potrajalo je do leta 1591. godine kada su Šveđani napali Gdov i zarobili lokalnog guvernera, Vladimira Dolgorukova. Rat se vodi i u Istočnoj Kareliji gde Šveđani pljačkaju grad Kolu i druga ruska naselja na granici Belog mora. Njima se pridružio i finski seljak Peka Vesainen koji je okupio malu vojsku. Zapalio je manastir Pečenga 25. decembra 1589. godine ubivši 50 monaha i 65 đakona. Potom se okrenuo ka Kolskom zalivu, ali je imao premali broj ljudi da zauzme tvrđavu Kola, pa je prišao Šveđanima. Godunov je poslao u Kareliju kneza Volkonskog da uvede red, a generale Bogdana Belskog, Fjodora Mstislaviča i kneza Trubetskog da poharaju Finsku. Rat se pretvorio u niz čarki. Primirje je zaključeno 20. januara 1593. godine. Potrajalo je do proleća 1594. godine kada Šveđani obnavljaju sukobe. Bezuspešno napadaju Novgorod i okolinu. Započeli su mirovni pregovori. Kod sela Tjavzino kod Ivangoroda je 18. maja 1595. godine zaključen Teusinski mir. Rusija je povratila teritorije izgubljene u Livonskom ratu sem Narve. Rusi su se odrekli pretenzija nad Estonijom (sa Narvom).
Izvori uredi
- Tjugofemårskriget (jezik: švedski)