Svetislav Kasapinović
Svetislav Kasapinović (Pančevo, 21. decembar 1839 — Pančevo, 10. septembar 1922) bio je srpski advokat i političar.
| Svetislav Kasapinović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. decembar 1839. |
| Mesto rođenja | Pančevo, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 10. septembar 1922. (82 god.) |
| Mesto smrti | Pančevo, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca |
| Profesija | advokat |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Srpska narodna slobodoumna stranka |
Biografija uredi
Rodio se od oca Georgija sapundžije i arendatora erarskog i majke Sofije, rođ. Popović. Rodna kuća je bila vlasništvo dva brata zanatlije; Georgija i Venijamina, kolara. Kasapinovići su vodili poreklo iz Hercegovine, odakle su prešli u Banat, u Pančevo. Svetislavov mlađi brat Jovan, je bio izučeni činovnik trgovačko-bankarske struke. Nakon rada u Pančevu i Budimpešti, završio je u Bugarskoj, gde je i umro (1892). Kada je otac Georgije umro, Svetislav je bio dete od pet godina. Majka udovica - "Sosana" (Lepa Sosa) se tek posle deset godina preudala za pančevačkog trgovca i žitara Đorđa D. Kokoa. Sa njim je izrodila još sina Dimitrija, bankarskog činovnika.[1]
Obrazovanje uredi
Osnovnu srpsku veroispovednu školu završio je Svetislav u rodnom mestu, a gimnaziju pohađao u Sremskim Karlovcima (dva razreda), Temišvaru (u Pijarističkoj, treći i četvrti razred) i Beču. U carskoj prestonici je privatno završio peti razred, a tri najviša rareda na Terezijanskoj akademiji. Oduvek je želeo da bude "jurist" (pravnik) i to je u najlepšem stilu ostvario, sa odličnim uspehom. Pravo studirao u Beču (1859—1863) i Gracu, gde je i stekao zvanje doktora pravnih nauka - promovisan 11. decembra 1865. godine. Nije se po doktoriranju vratio odmah kući, već se pridružio Svetozaru Miletiću i Aleksandru Sandiću, koji su tu radili na pokretanju političkog lista "Zastava".
Bio je Svetislav kao mlad član Ujedinjene omladine srpske[2] od njenog osnivanja 1866. godine i kao student bio aktivan član i saradnik - govornik predavač u bečkom omladinskom časopisu "Zori".
Politička karijera uredi
Bio posvećeni i istrajni borac za očuvanje i jačanje srpske narodno-crkvene autonomije u Monarhiji. Od studentskih dana podržavao politiku Svetozara Miletića i Srpske narodne slobodoumne stranke (SNSS). Objavljivao u Zastavi i Pančevcu. Poznat kao odličan govornik. Kod prvih izbora u Pančevu nakon ukidanja banatske Vojne granice, nije mogao da se kandiduje jer nije znao mađarski jezik. Ustupio je zato kandidaturu Mihajlu Polit-Desančiću i tokom nekoliko izbora mu sa prijateljima zdušno pomagao da pobedi.
U više navrata bio poslanik Srpskog narodno-crkvenog sabora (1869, 1874, 1885, 1895) a izabran je i za saborskog beležnika. Bio član Saborskog odbora i Mitropolijskog školskog saveta. Hapšen 1876. i 1877. godine pod optužbom za veleizdaju, ali je oba puta oslobođen. Igrao važnu ulogu u vreme Budimpeštanske i Velikokikindske konferencije 1884. godine. Sa Nikolom Maksimovićem predvodio konzervativno krilo SNSS, poznate pod imenom notabiliteti. Oni su odbacili Velikobečkerečki program i usvojili Velikokikindski program 1884. godine,[3] kojim je prihvaćena Nagodba iz 1867. a akcenat je trebalo da bude na jačanju crkveno-narodne autonomije i poboljšanju ekonomskog položaja Srba. Osim političkih napada, doživeo je ismejavanje, od strane Zmaja i Abukazema u humorističkom časopisu "Starmali". Pošto je program odbačen i od srpskih političara u Vojvodini i od mađarske vlade Kasapinović se, razočaran, povukao iz politike.[2]
Društveni i kulturno-prosvetni rad uredi
Odlučno se suprotstavljao germanizaciji i mađarizaciji u Banatu. Iako je bio vrlo obrazovan i inteligentan nije napisao ni jedan novinski članak, niti ikakav pisani rad. Ali kupovao je (podržavao) i čitao sve srpske listove i časopise. Kasapinović je vrlo blizak sa Antonijem Hadžićem i Lazom Kostićem. Jedan od brojnih mlađih prijatelja bio je slikar Uroš Predić.[4] Među Pančevcima uz njega su bili prota Vasa Živković, braća Jovanovići, Velizar Boboron, Milan Gađanski i drugi predstavnici gradske elite. Kada bi ponekad letovao u banji Rogatac, sretao se sa biskupom Štosmajerom i Jovanom Ristićem iz Srbije.
Bio je godinama istaknuti član pančevačke pravoslavne Crkvene opštine. Još kao vrlo mlad on je 1866. godine bio izabran za počanog člana Odbora te crkvene opštine. Zahvaljujući njegovom ugledu, mnogi plemeniti Pančevci su zaveštali svoja imanja pravoslavnoj crkvi u Pančevu. A 1870. godine biran je za varoškog predstavnika, gde je pokazao veliku aktivnost. Kao potpredsednik Pančevačkog srpskog crkvenog pevačkog društva organizovao je besede, koncerte i pozorišne predstave. Osnovao je Društvo za rasprostiranje korisnih knjiga (1867) i Društvo za potpomaganje siromašnih đaka u srpskim osnovnim školama (1868). Zahvaljujući njegovom zalaganju u Pančevu je 1874. godine osnovana Srpska viša devojačka škola, čiji je bio dugogodišnji predsednik patronata.[3] Takođe je doprineo osnivanju crkveno-opštinske biblioteke i Srpske štedionice u Pančevu.[2]
Uspešno se bavio i advokaturom u Pančevu i bio je cenjen po stručnosti i ličnom poštenju. Zbog svoje obrazovanosti, prefinjenosti, elegancije, te plemenitog i nesebičnog karaktera zvali su ga Pančevci doktor svih vrlina. Njegov vinograd na Jabučkom putu, bio je godinama stecište pančevačke društvene i kulturne elite, kojoj je on bio uzoran domaćin. Dobro je govorio pored maternjeg srpskog i nemački i francuski jezik. Član Matice srpske bio je od 1870. godine.
Nije se tokom života ženio, mada je bio izuzetna pojava - lep i kulturan čovek. Bio je platonski zaljubljen u Sofiju, kćerku pančevačkog prote Vase Živkovića, koja se međutim udala za beogradskog inžinjera i arhitektu Marka Živkovića. Živeo je u istoj kući i brinuo se o majci sa najvećom pažnjom, do njene smrti 1910. godine.[5] Umro je u dubokoj starosti, kao zaslužni ugledni građanin 1922. godine u rodnom Pančevu.
Počast mu je ukazana 2. juna 1940, kada je na njegovu kuću postavljena spomen-ploča, a u parku otkriven spomenik.[6]
Reference uredi
- ^ Mihovil Tomandl: "Svetislav Kasapinović", biografija, Pančevo 1940.
- ^ a b v Srpski biografski rečnik. Tom 4, I-Ka. Novi Sad: Matica srpska. 2009. str. 885—886.
- ^ a b "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1933.
- ^ Radoje Drašković: "Čika Uroš", Orlovat 2013.
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1936.
- ^ „Politika”, 3. jun 1940