Svetski okean

Svetski okean, svetsko more ili globalni okean međusobno je povezani sistem okeanskih voda Zemlje koji sastoji se od većeg dela hidrosfere i koji obuhvata 361.132.000 km² (139.434.000 sq mi) (70,8%) površine Zemlje, sa ukupnom zapreminom od 1.332.000.000 km³ (320.000.000 cu mi).

Slika prikazuje svetski okean sačinjen od 5 okeana: Pacifik, Atlantik, Indijski okean, Severni ledeni okean i Južni okean. Poslednja dva navedena okeana ponekad su ujedinjena sa prva tri okeana.

Podela

Atlantski okean

Tihi okean

Najveći površinu svetskog okeana zauzima Tihi okean (Pacifik ili veliki okean). On zahvata 50% ukupne površine svetskog okeana i nešto više od polovine njegove zapremine. Prostire se od istočnih obala Azije, Malajskog arhipelaga i Australije do zapadnih obala Amerika. Zbog kretanja litosfernih ploča, na dnu Tihog okeana javljaju se duboki rovovi ili brazde, posebno uz obale Azije. Ujedno je i najdublji okean svetskog mora.

Najveće dubine Tihog okeana izmerene su u dubokim rovovima, od kojih pet imaju dubinu veću od 10 000 m (Marijanski rov, Tonga, Kurilski, Japanski i Filipinski rov). Najveća dubina izmerena je u Marijanskom rovu i iznosi 11 034 m.

Atlantski okean

Između kontinenata Starog sveta, Evrope i Afrike na istoku i Novog sveta na zapadu, nalazi se drugi okean po površini, Atlantski okean, koji obuhvata 26% ukupne površine svetskog okeana. Pruža se pravcem sever-jug u obliku slova S. Duž središnje ose, na njegovom dnu, nalazi se podvodno uzvišenje, nastalo pomeranjem litosfernih ploča.

Indijski okean

Indijski okean obuhvata 20% površine svetskog okeana. Njegove granice su: Afrika na zapadu, Azija na severu (Indija), Malajski arhipelag i Australija na istoku i Antarktik na jugu.

Severni ledeni okean

Severni ledeni okean je najmanji okean po površini, zauzima prostor oko Severnog pola, odnosno 4% ukupne površine svetskog okeana. Ograničen je severnim obalama Evrope, Azije i Severne Amerike.

Južni okean

Prema nekim podelama izdvaja se i peti Južni okean, koji obuhvata najjužnije delove Tihog, Atlantskog i Indijskog okeana.

Literatura

• Chekin, L. 2002. The world ocean in medieval cartography. Moscow: S. I. Vavilov Institute of the History of Science and Technology of the Russian Academy of Sciences; thesis for Museum of the World Ocean
• Ocean. The Columbia Encyclopedia, 6th ed. 2003. New York: Columbia University Press
• Danabasoglu, Gokhan; McWilliams, James C; & Gent, Peter R. 1994. The role of mesoscale tracer transports in the global ocean circulation. Science: vol. 264. (no. 5162). str. 1123–1126.
• Levitus, Sydney; Antonov, John I; Boyer, Timothy P. and Stephens, Cathy. 2000. Warming of the world ocean: abstract, article. Science: vol. 287. (no. 5461). str. 2225–2229.
• Spilhaus, Athelstan F. 1942. Maps of the whole world ocean. Geographical Review: vol. 32 (no. 3). str. 431–5.
• UN Atlas of the Oceans:
  • Distribution of land and water on the planet, Origins of the oceans and continents