Sveštenomučenik Montan

Sveštenomučenik Montan i njegova supruga Maksima Beogradska su hrišćanski svetitelji iz 3. veka, koji su mučenički postradali 304. godine u Sirmijumu.

Sveštenomučenik Montan
Lični podaci
Datum smrti	304.

Oboje su rodom iz Singidunuma (danas Beograd). Kao verni hrišćani, odbili su da prinesu žrtvu idolima zbog čega su ubijeni i bačeni u reku Savu 304. godine u Sirmijumu.

Car Dioklecijan i njegov savladar i zet Galerije koji je stolovao u Sirmijumu (danas Sremska Mitrovica) sprovodili su u to vreme veliki progon hrišćana.

Žitije svetog Montana i njegove supruge Maksime nalazimo u ruskim i rumunskim izvorima, ali i u mnogobrojnim drevnim, pre svega, latinskim tekstovima stare crkve. U njima stoji da su Montan i Maksima živeli u Singidunumu krajem 3. i početkom 4. veka, gde ih je u februaru 304. godine zatekao početak progona. U gradu je progon sprovodio guverner Prob. Njegova svirepa „efikasnost“ u sprovođenju odluka edikta, po kome je samo mrtav hrišćanin bio dobar hrišćanin, je dovodila ondašnje hrišćane pred težak izbor da li da ostanu i da zasigurno budu pogubljeni, ili da beže i pokušaju tako da spasu živu glavu. Sveti Montan i sveta Maksima, sledeći Hristove reči: „Kad vas poteraju u jednom gradu vi bežite u drugi“ (Mt. 10, 23), otišli su u obližnji slavni hrišćanski grad Sirmijum, gde je u to vreme stolovao nadaleko poznati episkop Irinej.

Njih su na putu za Sirmijum zarobili Rimski vojnici i odveli guverneru Probu. Čim je ispitivanje počelo, sveti Montan je ispovedio svoju veru u Isusa Hrista i priznao je da je sveštenik. Nakon za to vreme uobičajenog procesa, Prob je zatražio od njega da prinese žrtve idolima što je Montan odbio. Na suđenju guverner se služio lepim rečima i smicalicama ne bi li ga preobratio. Međutim, Montan je ostao čvrst i nepokolebljiv u svojoj veri. Objašnjavao je sudiji da bi prinošenje žrtava idolima bilo ravno odricanju Isusa Hrista kao Gospoda i Gospodara neba i zemlje. Revoltiran i osujećen ovakvim beskompromisnim držanjem, a nameravajući da iskoristi slabosti „nežnijeg pola“, Prob je pozovao njegovu suprugu Maksimu i suočio je sa svetim Montanom. Oboje su izvedeni na glavni most na reci Savi u Sirmijumu gde se suđenje i nastavilo.

Pokušali su pretnjama privoleti Maksimu da se odrekne hrišćanske vere i da svog muža nagovori da i on učini isto. Maksima, je sve to odbila i zatražila od Proba da bude mučena zajedno sa svojim mužem sa željom da i ona postane Hristova mučenica. Njeno držanje izazvalo je oduševljenje okupljenog naroda. Plašeći se da bi mnogi mogli da pod uticajem Maksiminog držanja na suđenju prime hrišćanstvo, guverner je odlučio da prekine proces i da ih ubije.

Stradanje ovih hrabrih mučenika za veru se dogodila 26. marta 304. godine.

Nedaleko od mesta suđenja, rizikujući svoje živote, hrišćani su izvukli njihova tela i glave iz reke. Njihove mošti su naknadno prenete u Rim i sahranjene u grobnici svete Priskile, gde su i ostale 1500 godina. Godine 1804. nekoliko grobova je otvoreno i otkrivene su mnoge mošti koje su prikazane u Rimokatoličkoj crkvi. Među otkrivenim moštima nalazile su se i mošti svete Maksime koje su bile izuzetno očuvane. Papa Pije VII je ove netljene mošti predao uticajnoj rimskoj porodici Sinibaldi koja ih je čuvala preko 100 godina u svojoj privatnoj kapeli.

Godine 1927. mošti svete Maksime predate su na čuvanje katoličkom monaškom redu Pur Klares of San Lorenco u Rimu, odakle su kasnije prenete u Čikago gde ostaju 40 godina. A onda počinje seljenje moštiju iz jednog manastira u drugi, od jednog sveštenika do drugog. U jednom trenutku postojala je opasnost da završe na gradskoj deponiji. Tako bi se i dogodilo da nije bilo oca Džozefa Loura, katoličkog misionara, koji ih je uzeo kod sebe. Nakon njegove smrti, mošti su trajno date na čuvanje katoličkom manastiru u Ohaju, gde se i danas nalaze.

Pravoslavna crkva slavi svetog sveštenomučenika Montana i njegovu ženu Maksimu 13/26. marta.