Spomenik Revoluciji (Belčišta)

Spomenik „Revoluciji“ je monumentalni spomenik u blizini sela Belčišta, Severna Makedonija, podignut u srcu oblasti Debarca koja je tokom Drugog svetskog rata bila jedno od najsnažnijih žarišta Narodnooslobodilačke borbe u Makedoniji.^[1] Spomenik je građen od 1956. do 1958. godine, a njegov autor je vajar Jordan Grabuloski.

Istorijska pozadina

Debarca je oblast u ohridskom srezu, koja obuhvata 22 sela. Ovo je bilo jedno od najsnažnijih žarišta Narodnooslobodilačke borbe u Makedoniji 1943. godine. Intenzivniji razvoj borbe u ovoj oblasti započeo je tek krajem 1942. godine, a u proleće 1943. u Debarcu je boravilo rukovodstvo Narodnooslobodilačkog pokreta Makedonije. Tu je na planini Slavej 18. avgusta 1943. bila obrazovana prva regularna jedinica Narodnooslobodilačke vojske Makedonije, Prvi bataljon Druge operativne zone NOV i POM „Mirče Acev“. NOP se u ovoj oblasti posebno razbuktao nakon kapitulacije Italije u septembru 1943. godine. Tada se krenulo s izgradnjom narodne vlasti, osnivane nove partizanske vojne jedinice i ostalo. U selu Slivovu je 11. novembra osnovana prva brigada NOVM, Prva makedonsko-kosovska udarna brigada. Od decembra 1943. do aprila 1944. godine, Debarcu su okupirale nemačke snage potpomognute albanskim kvislinzima, koja je tokom toga razdoblja bila izložena stalnim represalijama i teroru. Uprkos svemu, ova oblast je do kraja rata ostala jedna od glavnih baza Narodnooslobodilačkog pokreta u Makedoniji.

Opis spomenika

Izgradnja spomenika je pokrenuta 1956. i bila završena do 1958. godine, kada je upriličeno otvorenje povodom 25. godišnjice slobodne teritorije Debarca. Spomenik se sastoji od dve betonske vertikale, od kojih se na onoj nižoj nalazi reljefna kompozicija s motivima iz Narodnooslobodilačke borbe.^[1] Podno spomenika je položena spomen-ploča sa tekstom: „Na partizanskite odredi i Narodnoosloboditelnata vojska na Makedonijašto so krv, srce i bratstvo na jugoslovenskite narodi se borea za izgrevot na našiot golem den.“

Spomenik je simbol učešća stanovništva Debarca u Narodnooslobodilačkoj borbi 1941–1945.^[1]

Na spomenik je 1967. godine dodana spomen-ploča u znak sećanja na veliki čas istorije koji je održan kod spomenika 4. jula 1967. godine u kojem su učestvovali veterani koji su se borili u Debarcu 1941–1945. i učesnici 7. omladinskog marša.

Reference

Ovaj članak je deo članka o Spomenicima posvećenim Narodnooslobodilačkoj borbi 1941—1945.

^ ^a ^b ^v Đorđi Trajkovski. Pregled na spomenicite i spomen-obeležjata vo SR Makedonija. „Republički zavod za zaštita na spomenicite na kulturata“, Skoplje 1986. godina, 41. str.

[NOB-1] v Đorđi Trajkovski. Pregled na spomenicite i spomen-obeležjata vo SR Makedonija. „Republički zavod za zaštita na spomenicite na kulturata“, Skoplje 1986. godina, 41. str.

[1]