Spomenik prirode Fikus — Čačak
Spomenik prirode Fikus — Čačak (Ficus elastica ’Decora’) je spomenik prirode botaničkog karaktera. Nalazi se u Domu kulture Čačak i smatra se najvećim fikusom u našoj zemlji, pa i na Balkanu. Predstavlja jedinstveno stablo fikusa po dimenzijama i starosti, s obzirom na uslove u kojima se razvijalo. Retki su kod nas primerci ove vrste egzota koji su se razvili do tih dimenzija i opstali. Svrstan je u III (treću) kategoriju zaštite, kao značajno prirodno dobro.[1]Reprezentativni primerak ove tropske biljke zasađen je 1971. godine, a visina biljke u vreme sadnje bila je 1,5 m.[2] Fikus je zakonom zaštićen 2004. godine.[3]
| Spomenik prirode Fikus — Čačak | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Čačak |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 43° 53′ 31″ S; 20° 20′ 56″ I / 43.891864° S; 20.348991° I |
| Vrsta spomenika | botanički |
| Godina zaštite | 2004. |
| Stepen zaštite | III |
| Staratelj | Dom kulture Čačak |
| [[1] Zvanični veb-sajt] | |
Položaj uredi
Stablo fikusa se nalazi u centru Čačka - na Trgu narodnog ustanka br. 2, u objektu Doma kulture. Stablo je locirano u užem smislu u zatvorenom prostoru, u holu Doma kulture, u prizemlju. Visinom doseže do prvog sprata, a krošnja se proteže duž staklene površine. „Stablo” čine zapravo dva primerka fikusa posađena u prizemlju čije su krošnje u višim delovima potpuno isprepletene, pa se identifikuju kao jedna krošnja.
Kategorija zaštite i međunarodni status uredi
„Spomenik prirode Fikus — Čačak” je zaštićen u III kategoriji, kao značajno prirodno dobro. Međunarodni status: IUCN Category III (Natural monument/Natural landmark) – prirodni spomenici. Prema „Okviru za klasifikaciju kopnenih i morskih područja” - IUCN, 1990.
Prirodne karakteristike uredi
Ficus elastica var. Decora Roxb. je zimzeleno drvo koje može da naraste i do 30 m visine, u domovini. Poreklom je iz vlažnih šuma tropske Azije (Indo-himalajska oblast). Pripada rodu Ficus koji ima oko 600 vrsta. Ovom rodu pripada i smokva.
Najčešći varijetet Indijskog fikusa je F. elastica ’Decora’. Kod nas se gaji kao dekorativna, saksijska biljka sa širokim, kožastim, eliptičnim, tamnozelenim listovima spiralno raspoređenim, sa lica sjajnim, do 30 cm dugim. Biljka spada u brzorastuće. Vremenom prirodno odbacuje donje listove formirajući deblo.
Samo odrasli srari primerci svetaju i daju plodove kao smokve. Za normalni rast su joj potrebni uslovi kao što su svetlost, čiji nedostatak ograničava rast, kao i odgovarajuća vlažnost i temperatura. Zimi je optimalno 15 °C, a leti dobro podnosi i do 29 °C.
Fikus se razmnožava reznicama. Iz mlečnog soka stabla dobija se kaučuk - sirovina za proizvodnju gume, pa se naziva još kaučukovo drvo.
Antropogene karakteristike uredi
Fikus je zasađen u prizemlju Doma kulture u centru Čačka, tako da raste iz zemlje koja je nabijena u temelje ovog objekta ispod prve ploče. Oba stabla fikusa nalaze se u prostorijama Kancelarije za mlade Čačak.
Ovaj deo Doma kulture je zastakljen u celini, tako da je vidljiv praktično sa celog centralnog gradskog trga.
Osnovne karakteristike zaštićenog prirodnog dobra uredi
Fikus čine dva stabla čije se krošnje u gornjim delovima prepliću, pri čemu obrazuju jednu bujnu krošnju, prepunu zelene lisne mase. Vođena je duž staklene površine i plafona sprata, dostižući znatnu dužinu. Karaktriše ga specifičan habitus, uslovljen prostorom u kome raste.
Reprezentativni primerak ove tropske biljke star je preko 30 godina. Sadnja je izvršena 1971. godine, sa primercima visokim 1,5 m. Izuzetnim ga čine i sledeće dendometrijske vrednosti:
- visina stabla do krošnje oko 8 m
- obim (jednog) debla 37,30 m
- obim (drugog) debla 31,50 m
- dužina krošnje do 30,00 m
- prečnik (najširi) krošnje 5,6m
Galerija uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Spomenik prirode "Fikus Čačak", Elaborat. Beograd: Zavod za zaštitu prirode Srbije. 2003.
- ^ „O Domu kulture”. zvanična prezentacija. Dom kulture Čačak. Arhivirano iz originala 19. 05. 2018. g. Pristupljeno 19. 5. 2018.
- ^ „Fikus od 33 metra spomenik prirode”. Glas javnosti (arhiva). 13. 4. 2004. Pristupljeno 19. 5. 2018.
Literatura uredi
- Spomenik prirode "Fikus Čačak", Elaborat. Beograd: Zavod za zaštitu prirode Srbije. 2003.
- Flora Srbije II (1970), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd
- Longmen, D. (1996): Nega sobnog sveća, Mladinska knjiga, Ljubljana
