Spomenik trećepozivcima u Beogradu
Spomenik trećepozivcima u Beogradu je spomenik vojnicima starijim od 45 godina, trećepozivcima, stradalim u Prvom svetskom ratu. Nalazi se u Karađorđevom parku, opština Vračar, a delo je vajara Stamenka Đurđevića.
| Spomenik trećepozivcima u Beogradu | |
|---|---|
 Spomenik trećepozivcima u Beogradu, Karađorđev park | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Vračar |
| Vreme nastanka | 1923 |
Istorija uredi
U danima kada su se velike sile redovno sukobljavale na srpskom tlu, regrutacija je bila obavezna i obavljala se u tri ciklusa. Prvi poziv je bio za redovnu vojsku. Čim je njihov broj smanjen ili se pojavila potreba za dodatnim braniocima, sledio je drugi poziv i mobilizacija svih muškaraca starosti do 45 godina. Trećepozivci su bili vojnici stariji od 45 godina, hrabri i jaki stariji ljudi koji su učestvovali u mnogim bitkama u burnoj istoriji Srbije.[1]
Podizanje spomenika uredi
Društvo za ulepšavanje Karađorđevog spomenika, parka i okoline je nakon Prvog svetskog rata, kada je austrijska vojska uništila Karađorđev spomenik na Kalemegdanu, pokrenulo inicijativu za podizanje novog spomenika voždu, koji je planiralo da postavi u spomen-parku. U to vreme park je promenio ime, umesto ranijeg naziva Voždovački park, počinje da se zove Karađorđev park. Do podizanja novog memorijala Karađorđu ipak nije došlo, pa je u park postavljen drugi nacionalni ratnički spomenik.
Reč je o Trećepozivcu, simbolu vojnika stradalih u Prvom svetskom ratu, kojeg su preživeli 7. pešadijskog puka iz Prvog svetskog rata i Ministarstvo vojske naručili od vajara Stamenka Đurđevića, u spomen na saborce pale u Kosmajsko-Varovničkoj borbi. Spomenik je izrađen 1915, u vreme austrougarske okupacije je odnesen u Beč, u jedan park,[2] odakle je vraćen 1919.[3] Osvećen je 29. jula 1923. godine. Time je izvorni memorijalni karakter prostora proširen u mesto memorisanja svih boraca za otadžbinu.[4] [5]
Karakteristike uredi
Spomenik trećepozivcima Sedmog puka „narodne vojske“ poginulim na Varovnici i prilikom odbrane Beograda izrađen je od kamena i visok je 4,7 m (visina figure 2,5m). Sastoji se od kamenog postolja i statue koja simboliše starog srpskog vojnika u šinjelu sa šajkačom i puškom kako stoji na straži. Na postolju se nalazi memorijalna ploča na kojoj piše: "Svojim hrabro izginulim drugovima, Varovnica-Beograd 1914-15", trećepozivci VII pešadijskog puka narodne vojske.[6] [7]
O autoru uredi
Stamenko Đurđević (1888, Krnjevo – april, 1941, Beograd) je po završenoj umetničkoj školi u Beogradu studirao vajarstvo u Pragu i Univerzitetu lepih umetnosti u Parizu. 1924. godine je priredio u Beogradu izložbu svojih radova, većinom portreta viđenih srpskih javnih radnika. Njegovi poznati radovi su biste kneginje Ljubice, Nikole Pašića, kralja Petra, spomenik Karađorđu, figure iznad ulaznih vrata zgrade Ministarstva pošta, itd.[8] [9]
Reference uredi
- ^ „Memorial to “Third-callers””. rentastan.com. Pristupljeno 13. 3. 2020.
- ^ "Politika", 29. jul 1923, str. 5
- ^ "Politika", 14. jul 1923, str. 5
- ^ „BEOGRADSKI PARKOVI 7 – KARAĐORĐEV PARK”. rentastan.com. Pristupljeno 13. 3. 2020.
- ^ „Spomenik trećepozivcima–Karađorđev park”. tob.rs. Pristupljeno 13. 3. 2020.
- ^ Lukić, Vladimir. „SPOMENIK TREĆEPOZIVCIMA U KARAĐORĐEVOM PARKU”. turistickiklub. Pristupljeno 13. 3. 2020.
- ^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić. str. 286.
- ^ „Stamenko Đurđević (1888―1941)”. riznicasrpska.net. Arhivirano iz originala 14. 08. 2020. g. Pristupljeno 13. 3. 2020.
- ^ „Beogradske fasade nekad i sad, Deo Drugi”. beogradska.blog.rs. Pristupljeno 13. 3. 2020.
Spoljašnje veze uredi
- "Ilustrovani list", br. 32, 9 - 16. avg. 1923 (fotografija sa otkrivanja)
