Udušenja zapušenjem
Udušenja zapušenjem ili sufokativne asfiksije oblik su nasilnog mehaničkog udušenja koja mogu nastati kao posledica zapušenja nosa i usta (lat. occlusio nasi et oris), zapušenja grla i grkljana (lat. obturatio pharyngolaryngis), zapušenjem dušnika i dušnice (lat. obturatio tracheobronchiorum) i utopljenjem zapušenjem donjih i završnih disajnih puteva (lat. submersio).[1]
Epidemiologija uredi
Mučenje kao namerno ili namerno nanošenje teškog psihičkog ili fizičkog bola ili patnje, u potrazi za određenim ciljem, kao što je dobijanje informacija, kažnjavanje ili zastrašivanje, često se izvodi primenom različitih metoda udušenja zapušenjem. Ova vrsta torture na globalnom nivou, je sve učnjestalija jer ne ostavlja tragove, proizvodi iskustvo smrti sa gubitkom svesti, a oporavak je brz. Ovaj metod mučenja bio je toliko rasprostranjen u Latinskoj Americi da je njegov španski naziv submarino postao deo rečnika humanog prava.[2]
Utapanje uključuje nasilno uranjanje glave u vodu, često kontaminiranu urinom, izmetom, povraćanom masom ili drugim prljavim materijalom.
Teroristi, ali i antiterorističkog odeljenja španske policije. često za udušenje koriste plastične kese koje postavljaju žrtvi preko preko glave.[2]
Druge metode uključuju prisilno zatvaranje usta i nosa rukama, pritisak ligature oko vrata ili suspenziju ligaturom i prisilno udisanje prašine, cementa, ljutih papričica i drugih iritansa.[2]
Etiopatogenaza uredi
Ova vrsta nasilnog udušenja postiže se nasilnim mehaničkim začepljenjem (nasilnim ili ubilačkim sprečavanjem vazduha da dospe u krv kroz pluća) – zatvaranjem (lat. suffocatio) spoljašnjih otvora za disanje (nosa i usta) i drugih disajnih puteva (grla, grkljana, dušnika i dušnice) donjih disajnih puteva (alveola).[3]
U zavisnosti od nivo mehaničke prepreke, ova udušenja realiuju se začepljenjem nosa i usta, grla i grkljana, dušnika i dušnice, i konačno, začepljenjem završnih i donjih disajnih puteva utopljenjem.
Otpor koji stvara mehanička sila koja sprečava dotok vazduha u nosno-ždrelnu, usnu duplju , spolja, dovodi do gušenja. Kada se disanje zaustavi, povećava se sadržaj zagađivača u krvi (ugljen-dioksida). Kao rezultat povećanog stvaranja ugljen-dioksida, telo pokušava da otežano i ubrzano diše, što još više uvećava stvaranje ugljen.dioksida. Pojava će biti fatalna ako je mehanička opstrukcija potpuna i sredstvo za udušenje se ne ukloni u roku od 2-3 minuta. Delimična blokada disajnih puteva može se izdržati tokom dužeg vremenskog perioda u zavisnosti od nivoa otpora i snage osobe koja se guši.
Patofiziološki mehanizmi umiranja kod utopljenja objašnjavaju se na razliæite načine. Kao prvenstveni razlog umiranja kod udušenj utapanjem je nedostatak kiseonika u krvi (anoxhemija) uzrokovan ispunjenjem disajnih puteva tečnoščću. Pored ovog mehanizma, neki autori, kao vodeći mehanizam umiranja kod utopljenja, navode preopterećenje srca usled prodora tečnosti, odnosno vode, u opštu cirkulaciju. Bez obzira na navedena mišljenja, patofiziološki mehanizmi umiranja sigurno i pre svega zavise od vrste vode u kojoj se osoba utapa. Sigurno je da postoje razlike da li je do imerzije i sufokacije došlo u slatkoj, slanoj (salinitet oko 3%) ili u izotonoj tečnosti, što čini da i patofiziološki mehanizmi umiranja mogu biti suštinski različiti.
Vrste uredi
Udušnje zapušenjem nosa i usta uredi
Udušnje zapušenjem nosa i usta (lat. occlusio nasi et oris) oblik je akutnog nasilnog mehaničkog udušenja uzrokovanog istovremenim zatvaranjem otvora nosa i usta. Zatvaranje ovih otvora može se realizovati na tri načina:[4]
Rukama
Udušenje rukama, pritiskom i zatvaranjem nozdrva i usta šakom ( obično dlanom), od strane druge osobe, a to je nasilna smrt isključivo ubilačkog porekla. Žrtve su obično novorođenčad, mala deca, nemogućen ili prethodno onesposobljene invalidne ili druge osobe. Najčešće zbog nesrazmere u odnosu na moć učinioca i žrtve ili nemogućnosti pružanja otpora napadaču. Kod male dece, jedna ruka može da izvrši oba ova zadatka. Kod odojčadi i odrasli koji nisu u stanju da pruže nikakav efikasan otpor, obdukcija neće otkriti bilo kakve povrede usled ovog procesa. Kod odraslih, čak i onih koji mogu da se suprotstava to su samo minimalni znaci borbe, može doći do ogrebotina na nosu ili bradi od noktiju i nagnječenja usana od pritiska dlana.
Nekim za vazduh nepropusnim materijalom i/ili predmetom
Udušenje nekim za vazduh nepropusnim materijalom i/ili predmetom je uzrokovano mehaničkom opstrukcijom ili okluzijom spoljašnjih disajnih puteva, odnosno nosa i usta. Smrt kod ove vrste udušenja obično je posledica ubistvo ili samoubistvo, veoma retko nesrećnog slučaja Najčešći oblik ove vrste samoubilačkog udušenja je stavljanje plastične vreća preko glave žrtve. Ako je teška plastika, ona može biti osiguran (fiksirana na vratu). Češće, samoubice koriste tanku, prijanjajuču plastiku ili vreća koje se koriste za hemijsko čišćenje, jer kod njih nema potrebe za pričvršćivanjem na vratu, jer se folija lepi za lice, začepljujući disajne puteve. Plastične kese takođe čine retke slučajne smrti udušenjem kada se ove kese koriste za pokrivanje dušeka ili jastuka u krevetiću malog deteta. Dete se uplete u vreću i uguši se. U svim smrtima koje su bile posledica udušenja plastičnim kesama stavljenim preko glave, nije bilo konkretnih obdukcionih nalaza. Petehije na licu, sklera i konjunktiva praktično su uvek bile odsutne. Petehije epikarda ili pleuralne površine pluća su ponekad bile prisutne, ali to je tako nespecifično da im mnogi obducenti ne pridaju nikakvu težinu. Ako pojedinac izvrši samoubistvo upotrebom plastične kese i kesa se ukloni pre obaveštenje nadležnih organa, lekarski veštak ne može da utvrdi uzrok smrti na obdukciji.
Odupiranjem otvora usta i nosa o podlogu
Povremeno se mrtava alkoholičar može naći sa licem nadole na jastuku Uočeno je bledilo usne šupljine i nosa po obodu, a smrt se pripisuje udušenju. Ovo bledilo, međutim, može biti uzrokovano post mortem pasivnim pritiskom glave na jastuk. Kod neispravnih krevetića može doći do slučajnog gušenja. Ovde je dete zarobljeno ili između premalog dušeka i okvira krevetića, ili između neispravnog kreveta i dušeka, sa licem prikovanim uz dušek Dete ne može da se kreće i guši se.
Udušenje zapušenjem ždrela i grkljana uredi
Zapušenja ždrela i grkljana (lat. obturatio pharyngolaryngis) oblik je akutnog nasilnog mehaničkog udušenja uzrokovanog istovremenim pritiskom i zatvaranjem ždrela i grkljana nekim stranim telom, obično pojedinačnim, mekšim ili ili čvrstim predmetom. Po poreklu, ova vrsta udušenja uglavnom su slučajna. Postoje podaci da se bebe guše u svojim krevetićima zbog teških ćebadi ili posteljine postavljene preko njih.
Čepovi kojima začepljuju nos i usta mogu uzrokovati smrt udušenjem. Takve smrti, iako nenamerne, ipak su ubistva ako žrtve umru tokom izvršenja zločina. Obično se oko lica stavlja marama koja zaklanja usta i nos. Žrtve su obično starije osobe koje ili nisu u stanju da se dovoljno bore da pomere maramu ili su neobično podložne anoksiji zbog prirodne bolesti.
Sluz i tečnost se mogu akumulirati u nosnim šupljinama i disajnim putevima, doprinoseći udušenju. Kod starijih osoba može doći do zagušenja lica strani predmetima koji dovode do nepotpunog ili potpunog zatvaranja ždrela (usnog i grkljanskog dela). Kod ovog udušenja dominiraju opšti znaci dok se lokalno nalazi strani predmet koji je izazvao ometanje funkcije navedenih delova respiratornog trakta.
Udušenje zapušenjem dušnika i dušnice uredi
Zapušenja dušnika i dušnice (lat. obturatio tracheobronchiorum) oblik je akutnog nasilnog mehaničkog udušenja uzrokovanog zapušenjem i zatvaranjem dušnika i dušnice nekim čvrstim pojedinačnim ili višebrojnim predmetima (zrno pasulja, koštica voća, pesak, pleva, zemlja, zrna žitarica itd.), kašastim (povračani sadržaj zeludca) ili polutečnim sadržajem (krv, mulj, sadržaj septičke jame). Dubina prodiranja sadržaja u grane traheje zavisi od veličine i konzistencije samog sadržaja, ali u načelu ne prodire u donje i krajnji delove disajnih puteva, kao npr kod slučajeva utopljenja.
Kod ove vrste udušenja prirodna smrt je primećeno kod osoba sa akutnim fulminirajućim epiglotitisom, gde postoji opstrukcija disajnih puteva zapaljenim epiglotisom i susednim mekim tkivom. Takvi pojedinci predstavljaju hitne medicinske slučajeve i mogu bukvalno umrijeti ispred lekara. Osoba razvija bol u grlu, promuklost, respiratorne teškoće, nemogućnost govora, a zatim iznenada kolabiraju nako što disajni putevi postanu potpuno začepljeni.
Udisanje pare može izazvati sličnu kliničku sliku udušenja, sa izrazito edematoznom, muko-crvenom sluzokožom u grknjanu i znacima opstrukcije.
Udušenje utopljenjem uredi
Utopljenje (lat. submersio) nasilno je mehaničko udušenje uzrokovano udisanjem i prodora tečnosti u disajne puteve sa posledičnim zapušavanjem njihovih donjih i završnih delova. Može biti primarno utopljenje (submerzija), i sekundarno utopljenje (hidrokucija) u kojem je primarna sinkopa, pa se još naziva i „sinkopalno”. Submerzija, odnosno pravo ili primarno utopljenje pogađa prvenstveno neplivače, ali i plivače koji precenivši svoje snage, ili našavši se pred iznenadnim teškoćama (matica, plima) tonu pod površinu vode. Beznadežna, svesna odbrana u vidu nesvrsishodnih pokreta dovodi do gubitka snage i iscrpljenja, a zatim do opstrukcije vazdušnih puteva tečnošću i asfiksije. U hidrokuciji osnovni uzrok je gubitak svesti, tako da unesrećeni tone i pri pokušaju disanja voda ulazi u disajne puteve i dovodi do udušenja. Utopoljenje je jedan od najčešćih načina oduzimanja života i najčešće se sprovodi skokom sa visine (obala, mostova) u duboku vodu
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Buris L. Forensic medicine. Budapest: Springer Hungarica; 1993.
- ^ a b v D.J. Pounder Torture: Physical Findings, Asphyxia Encyclopedia of Forensic and Legal Medicine (Second Edition) 2016, Pages 572-577
- ^ „Forensic Pathology 2e, Chapter 8: Asphyxia”. web.archive.org. 2016-05-13. Arhivirano iz originala 13. 05. 2016. g. Pristupljeno 2023-07-17.
- ^ Branislav Budakov Asfiktične povrede U: Miloš Tasić, Sudska medicina, Zmaj Novi Sad, str.81-104
Spoljašnje veze uredi
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
