Fasces
Fasces (lat. fascis — svežanj, snop)[1] svežanj je pruća dug 5 stopa (1,5 m)[2] od breze ili bresta koji obuhvata sjekiru uvezanu crvenom kožnom trakom, koga su u antičkom Rimu na ramenu nosili liktori pred konzulima, visokim civilnim službenicima i sveštenicima kao znak krivičnog pravosuđa i simbola vlasti. Fascesi careva i komandanata koji bi izvojevali važnu pobjedu, bili bi ukrašeni lovorom. Fasces označava i konzulsku čast. Italijanski fašisti su fasces uzeli kao svoj amblem.[3][4][5]
Porijeklo uredi
Malo je arheoloških dokaza o ranoj prošlosti fascesa. Smatra se da su u antički Rim stigli sa istočnog Mediterana iz Anadolije preko Etruraca. U vrlo oskudnoj zaostavštini Etruraca pronađeno je i nekoliko artefakata sa snopovima pruća i dvoglavom sjekirom.[3][5]
Simbolika uredi
Fasces predstavlja snagu kroz jedinstvo - snop pruća u odnosu na jedan prut. (Lako je slomiti jedan prut- snop teže). Sjekira simbolizuje sudsku vlast nad životom i smću (smrtna kazna). Fasces simbolizuje moć i vlast kroz sve faze državnih i društveno- ekonomskih promjena i kod Etruraca i u starom Rimu.[3][5]
Primjena i korišćenje uredi
Fascesima se označavaju trijumfi u proslavama ratnih pobjeda. Fascesi i njihov broj eksplicitno označavaju status u državno-administativnoj hijerarhiji i Etruraca, i Rimskog carstva i Rimske republike. Fascesi i njihov broj su zadani tradicijom i administrativnim protokolom. Rimski istoričari podsjećaju da etrurskog kralja prati dvanaest liktora. Najveći sudija diktator ima pravo na 24 liktora i 24 fascesa. Konzul do 12, prokonzul 11, pretor 6, propretor 5, sveštenici 1...[3][5] Fasces je našao primjenu sve do današnjeg vremena. Inkorporiran je u mnogim grbovima i simbolima mnogih država, društava i partija. Po njemu je nastala riječ fašizam (Italijanski fašizam, Unija britanskih fašista). Nalazi se i u mnogim simbolima savezne vlade Sjedinjenih Američkih Država (Biro Nacionalne garde, veliki pečat Univerziteta Harvard, veliki pečat Sjedinjenih Država, oznaka uz diplomce Harvarda poginule u jedinicama SAD u Prvom svjetskom ratu, dva fascesa na obe strane zastave Sjedinjenih Američkih Država u Predstavničkom domu, službeni pečat u Senatu SAD, na bazi(osnova) Kipa Slobode u Njujorku, na fasadi zgrade vrhovnog suda SAD ...). Takođe se nalazi i na grborima i simbolima u Francuskoj (grb Francuske, fasces je korišćen kao dekorativni element na mnogim fasadama iz vremena Lujeva, pojavljuje se na državnim pečatima, u vremenu vladavine Napoleona I, na šljemovima francuske vojske...). [3][5]
Galerija primjenjenih fascesa uredi
-
Liktor s fascesom -
Dime (novčić SAD, 1916–1945) -
Simbol američkog predstavničkog doma, Dizajniran po ugledu na fasces -
Pečat senata SAD -
Naslon za ruke na Linkolnovoj stolici stilizovan u fasces -
Pečat administrativne kancelarije SAD -
Oznaka vojske SAD -
Oznaka vojske SAD -
Spomenik Džordžu Vašinktonu -
Oznaka nacionalne garde SAD -
Dva fascesa sa obe strane grba Kraljevine Jugoslavije (na zgradi starog generalštaba u Beogradu)
.svg)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Žepić M, Latinsko-hrvatskosrpski rječnik, Školska knjiga, Zabreb 1961.g.
- ^ Enciklopedija Britanika, Pristupljeno 3. 9. 2013.
- ^ a b v g d Grupa autora, Enciklopedija leksikografskog zavoda, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, 1962.g.
- ^ Vujaklija M, Leksikon stranih reči i izraza, Prosveta, Beograd, 1954.g.
- ^ a b v g d Grupa autora, Opšta enciklopedija Larus, Vuk Karadžić, Beograd, 1967.g.
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Fasces na Vikimedijinoj ostavi