Flora Kine

Flora Kine podrazumeva kompleks svih biljnih vrsta na području ove po prostranstvu i broju stanovika velike zemlje, koje čine njen inventar (spisak) biljnih vrsta složen po određenom, najčešće filogenetskom principu. Kina se po visokoj biološkoj raznolikosti i brojnosti vaskularnih biljaka svrstava meću 17 zemalja sveta sa preko 32.000 jediniki, i trećom zemljom sa najvećom biološkom raznolikošću na svetu, odmah iza Brazila i Kolumbije.

Raznolikost biljnih vrsta u Kini ne smo da je izvanredan već i mnogobrojniji. To ilustruje činjenica - da gotovo sa skoro istom geografskom površinom kao što je kontinentalni deo Sjedinjenih Američkih Država, Kina ima skoro dvostruko više biljnih vrsta, ili osminu ukupnog broja biljnih vrsta sveta (32.000), ili 30% više, u poređenju sa samo 20.000 vrsta koliko zajedno imaju SAD i Kanada. zajedno. Ovaj broj uključuje i oko 8.000 vrsta lekovitih i ekonomski značajnih biljaka i oko 7.500 vrsta drveća i grmlja.

Istorija

Jedna od prvih evropskih knjiga o prirodi istočne Azije, Flora Kine, objavljena je 1656. godine kao rezultat posete Kini jezuitskog monaha Mihala Boima. Evropski botaničari koji su dobili priliku da redovno proučavaju floru Kine pre više od 200 godina, kao prvi istraživači, bili su fascinirani raznolikošću, brojnošću i lepotom kineskih biljaka.

Od kraja 1930-tih do 1949, Kina je uglavnom bila nepristupačna i zapadnim i kineskim botaničarima zbog rata sa Japanom i unutrašnjih promena vlasti. U takvim istorijskim uslovima podaci o veličini i složenosti kineske flore rezultovalo je malim brojem botaničkim studijama tako da u ovoj oblasti sveta flora nije bila obrađena na sveobuhvatan način.

Od 1949. godine, međutim, stabilizacijom političke situacije u Kini i sve većim naglaskom na značaj osnovnih bioloških istraživanja od strane kineske vlade, javlja se i veliko interesovanje zajednice botaničara za kinesku floru, koje se zadržalo sve do danas. Pre projekta Flora Kine, pozajmljivanje primeraka, posebno pojedinih vrsta, iz kineskih herbarijuma nije bilo moguće.

Cathaya argyrophylla, endemska biljka Kine koja je biolozima zapad ustupljena tek 1995.

Sve se promenilo nakon najnovijeg sveobuhvatnog rezime vegetacije Kine - kada je međunarodni tim naučnika radeći na zajedničkom projektu, nakon toga objavio kapitalno delo pod nazivom „Flora Kine“ (Flora of China) 2013. godine.

Naučnici na Zapadu u 21. veku mogu da primaju primerke, uključujući vrste iz kineske herbarijuma. Pa je tako npr. naučna razmena, omogućila Botaničkoj bašti u Misuriju da preuzme od Kine oko 800.000 primeraka, uključujući i 100.000 prikupljenih 1930-tih godina sa staništa koja su kasnije uništena. Pored toga, 1995. godine su po prvi put kineske biljke, npr. četinara Cathaya argyrophylla, doneti na zapad.

Nakon kineske objavljena je i engleska revizija dela Flora Republicae Popularis Sinicae (FRPS), u kome je prikazana taksonomija koja odražava aktuelno razumevanje svake grupe. Niz porodica je prikazan po izmenjenom Englerovom sistem (Adolf Engler), i sličan je onom koji se koristi u FRPS; međutim, obim nekih porodica zahteva sadašnje razumevanje grupa. Namera autora je bila da se pokriju sve vaskularne biljke Kine, sa opisima, identifikacionim ključevima, sinonimima od značaja, fenologijom, provincijalnom distribucijom u Kini, kratkim pomenima inostrane distribucije, te beleškama o opsegu problematičnih taksona.

Značaj flore Kine za izučavanje prošlosti

Botanička bašta u kojoj postoji neprekinute veze između tropskih, suptropskih, umerenih biljnih udruženja koja se retko viđaju drugde u svetu.

Na osnovu ovih i brojnih istraživanja došlo se do zaključka da je Kina jedina država na Zemlji u kojoj postoje neprekinute veze između tropskih, suptropskih, umerenih i borealnih šuma. Ova neprekinuta veza dovela je do stvaranja bogatih biljnih udruženja koja se retko viđaju drugde u svetu. Mnogi rodovi biljaka koji su poznati samo iz fosilnih zapisa u Severnoj Americi i Evropi u Kini su predstavljeni živim članovima. Kina takođe ima najraznovrsniju floru bilo koje zemlje u severnom ili umerenom pojasu na Zemlji.

Iako kopnena Kina i kontinentalni deo Sjedinjenih Američkih Država dele zajedničku širinu i kopnene površine slične veličine, a klima im je u većini ova dva regiona takođe slična, posebno u istočnim polovinama, mnoge biljne vrste koje su nekada bile rasprostranjene na čitavoj severnoj hemisferi uništene su glacijacijom u Severnoj Americi, ali su preživele u Kini. Skoro 120 rodova razvrstanih u 60 porodica biljaka razdvajaju populacije u istočnoj Aziji i umerenoj Severnoj Americi, reliktima nekada raširene flore.

U tom kontekstu treba shvatiti veliko interesovanje za izučavanje kineske flore koje je od suštinskog značaja za razumevanje florističkog sastava i tumačenje fosilnih zapisa Evrope, Severne Amerike i umerene Azije.

Mnogi rodovi (npr Ginkgo, Metasequoia glyptostroboides, Pseudolarix, Cercidiphyllum) koji su poznati samo iz fosilnih zapisa u Severnoj Americi i Evropi, postoje u Kini. Metasequoia glyptostroboides je jedan od najpoznatijih primera taksona koji su nekada bili široko rasprostranjeni, ali sada imaju vrlo ograničenu distribuciju. Ovaj rod je prvi put bio poznat samo iz fosilnih ostataka i smatralo se da je (Sequoia), sve do 1948. godine, kada su ga botaničari prepoznali kao novi rod (Metasequoia) , kad su u centralnoj Kini otkrivena živa stabala. Ovaj rod, koji je nekada pokrivao Aziju, Evropu i Severnu Ameriku, danas u divljini predstavlja samo oko 5.000 jedinki u Kini. Gajena stabla van Kine nastala su iz semena poslatog na Zapad 1947. godine, uključujući neke od njih koje cvetaju u botaničkoj bašti širom sveta kao elegantni podsetnici na zajedničku prošlost dele flore Azije, Evrope i Severne Amerike.

Reliktne vrste Kine
Ginkgo biloba
Metasequoia glyptostroboides
Cercidiphyllum
Pseudolarix (fosil)

Geografske odlike

Satelitski snimak Kine koji oslikava tipološke karakteristike reljefa Kine

Geografski pozicionirana između dve glavne ekozone na zemlji: Paleoarktičke i Indomalajske, Kina poseduje v veliku topološku i klimatsku raznolikost reljefa. To je u Kini stvorilo širok spektar prirodnih vrsta vegetacije, i na toj osnovi s jedne strane omogućili da se kroz evoluciju razvije i velika raznolikost životinjskog sveta, a sa druge strane omogućilo je životinjama da prežive one vrste koje su drugde izumrle.^[1]

Divlji svet u Kini deli stanište i podnosi akutni pritisak najveće svetske populacije Homo sapijensa. Najmanje 840 životinjskih vrsta je u Kini ugroženo, ranjivo ili u opasnosti od lokalno istrebljenja, uglavnom zbog ljudske delatnosti kao što su uništavanja prirodnih staništa, zagađenje i krivolov zbog ishrane, krzna i sastojaka za tradicionalnu kinesku medicinu. Ugroženi divlji svet je zaštićen zakonom, a od 2005. godine zemlja ima preko 2.349 prirodnih rezervata, koji pokrivaju ukupnu površinu od 149,95 miliona hektara, 15% ukupne kopnene površine Kine. Potvrđeno je da je kineski riečni delfin izumro 12. decembra 2006. godine.

Zašto je Kina tako bogata biljnom raznolikošću?^[2]

Na raznolikosti i mešanje tropskih i umerenih biljaka u Kini doprinose sledeći geografski faktori:

uticaj nepremostivih topografskih barijera, poput velikih delova pustinje, između tropskog, umerenog i subalpskog pojasa;
sistemi vetra koji se smenjuju zimi i leti;
česta pojava ciklona.

Kina je jedino mesto na Zemlji gde postoji neprekinuta veza između tropskih, suptropskih, umerenih i borealnih šuma. Ovaj vegetativni kontinuum rezultovao je asocijacijama biljaka koje se retko viđaju u drugim delovima sveta. Mnoge biljne vrste koje su nekada bile široko rasprostranjene na severnoj hemisferi, uništene su glacijacijom u Severnoj Americi, ali su preživele u Kini. Skoro 120 rodova u 60 porodica biljaka razdvajaju populacije u istočnoj Aziji i umerenoj Severnoj Americi, reliktima nekada raširene flore.^[2]

Karakteristike flore Kine

Četinarska šuma u okrugu Dege, Hengduan

Vegetacijski pokrivač Kine odlikuje se velikom raznolikošću i bogatstvom oblika, uključuje više od 32.000 vrsta vaskularnih biljaka koje rastu u svim klimatskim zonama Kine, što je gotovo jedna osmina od ukupnog broja poznatih biljnih vrsta, uključujući i hiljade vrsta endemičnih za kontinentalnu Kinu.^[3]

Kina je dom je raznih tipova šuma. Hladne četinarske šume preovlađuju na severu zemlje, i one su dom za životinjske vrste poput losa i azijskog crnog medveda, zajedno sa preko 120 vrsta ptica. Podnožje vlažnih četinarskih šuma može sadržati neprohodne bambuse.

U višim planinskim krajevima nalaze se kleka i tisa, a bambuse zamenjuju rododendroni. Suptropske šume, koje dominiraju srednjom i južnom Kinom, dom su za 146.000 vrsta biljaka. Tropske i sezonske kišne šume, iako ograničene na ostrva Junan i Hajnan, sadrže četvrtinu svih životinjskih i biljnih vrsta u Kini.

Kina ima preko 10.000 zabeleženih vrsta gljiva, a među njima je gotovo 6.000 viših gljiva.

Velika topološka i klimatska raznolikost Kine stvorila je širok spektar prirodnih vrsta vegetacije. Ukupan broj semenskih biljnih vrsta u zemlji je približno 30.000, što predstavlja oko 2.700 rodova; a više od 200 ovih rodova su endemiti Kine.

Ako se, na primer, uporedi vegetacija provincije Heilongjiang na severu i provincije Guangdong na jugu, teško da je moguće pronaći jednu zajedničku biljnu vrstu, sa izuzetkom određenih korova. S druge strane, u zoni tajge (borealne šume) kineskog severnog pograničnog regiona ili u visokim planinama postoji mnogo biljnih vrsta koje se takođe nalaze u zemljama unutar arktičkog kruga, dok u kineskim tropskim predelima postoje vrste koje takođe rastu južno od Ekvatora.

U Kini raste oko 2.500 vrsta šumskog drveća, uključujući oko 95% poznatih vrsta širokolistnog drveća. Mnoga od ovih stabala su od ekonomskog značaja, kao što su tungovo drvo, drveće kamfora, drveće lakova ( Rhus verniciflua ), zvezdasti anis (koji daje ulje koje se koristi kao dodatak za aromatizaciju) i sjajna birovina ( Ligustrum lucidum ).

Sa ekološkog stanovišta, tropske šume Južne Kine uglavnom se ne razlikuju u velikoj meri od onih u Indoneziji i drugim zemljama jugoistočne Azije, a pustinjska i stepska vegetacija severozapadne Kine blisko je slična onoj koja se nalazi u Mongoliji ili Kazahstanu. Dok su tereni kineske tajge pograničnog područja uz Rusiju u osnovi je isti kao i oni u Sibiru.

U Kini praktično postoje sve vrste prirodne vegetacije autohtone severne hemisfere, izuzetak su vrste polarne tundre. Uz obale Južnokineskog mora nalaze se močvare mangrova; prašume na ostrvu Hainan i na jugu Junana ; i pustinje, stepe, livade i savane na drugim mestima, kao i regioni u kojima preovlađuju tropske i umerene četinarske i zimzelene i listopadne širokolisne biljke.

Po prirodi flore i faune, Kina je prilično jasno podeljena na istočni i zapadni deo.

Podela Kine na vegetacijske zone

Kina se može podeliti - otprilike duž dijagonale od jugozapada do severoistoka - na dve oštro različite vegetacione zone:

Suvi severozapadni deo

Na severozapadu preovlađuju uslovi poput pustinje. U njemu se nalaze prostrana područja retke vegetacije otporne na sušu; unutar ovih područja, u nizinama i depresijama, nalaze se mrlje biljaka otpornih na so, posebno u regionima Junngar, Kaidam i Gobi. Zaobljeno na južnoj ivici Gobija nalazi se širok pojas travnjaka .

Vlažni jugoistočni deo

Je tropsko područje, koje se graniči sa vlažnim jugoistokom, geografski je više povezano sa jugoistočnom Azijom.

Na savremeni vegetacijski pokrivač na istoku zemlje snažno je uticala dugogodišnja i vrlo intenzivna ekonomska upotreba teritorija. Primarne šume su očuvane uglavnom u planinskim predelima; jer se nizije obrađuju gotovo u potpunosti. Uprkos tome, flora istočne Kine je prilično bogata: postoji više od 25 hiljada vrsta, uključujući mnoge relikvije preostale iz tercijarnog perioda .

Nekoliko prirodnih zona smenjuje se međusobno od severa do juga . Na severu, u basenu Amura , tajga dominira sa buseno-podzolijskim zemljištima , u kojima dominiraju ariš i korejski kedar ; širokolisne vrste takođe rastu među četinarima . Mešovite (četinarsko-listopadne) šume postepeno zamenjuju tajgu pri kretanju na jug, a na padinama grebena Kinling preovlađuju hrast , lipa , javor i orah .

Južno od grebena Kinling započinje pojas suptropskih šuma, predstavljen sa nekoliko vrsta lovora , kamelije , magnolije . Listopadne vrste su brojne u planinskim predelima . Na krajnjem jugu, na crvenoj zemlji i crveno-žuto feritnom zemljištu , tropske šume rastu , a na zapadu Junan tu su savane .

Zapadni deo zemlje je monoton po sastavu vegetacije. Kserofiti dominiraju - pa je zbog višegodišnjih suša pristutno otporno grmlja i žbunje ; vegetacijski pokrivač je oskudan.

Zapadni Prihingan je relativno bogatiji u pejzažima. Prema zapadu (zbog smanjenja padavina), visoke travnate stepe zamenjuju suva stepa, polu-pustinja i konačno, prava pustinja. U ovom delu Kine ogromna područja zauzimaju pokretni peskovi i stenovite pustinje , izuzetno siromašne ili potpuno lišene vegetacije. Od pustinje Alašan do depresije Džungar , samo povremeno, u udubljenjima i duž rečnih dolina (u takozvanim tugajima ), nalaze se mali gajevi raznolikih topola i pustinjskog bresta .

Tibetansku visoravan predstavljaju visokoplaninske hladne pustinje, gde se nalazi vrlo mali broj vrsta, prilagođenih ekstra-sušnim uslovima, zajedno sa jakim vetrovima i povećanim sunčevim zračenjem . Samo u istočnom delu visokogorja, gde klima postaje blaža i vlažnija, pojavljuju se planinske livade , a niže na padinama - čak i četinarske šume .

Kvantitativni sastav

Na teritoriji Kine postoji 31.362 vrste vaskularnih biljaka iz 3.328 rodova i 312 porodica. Nešto manje od polovine vrsta je endemično .

Od ukupnog broja vrsta, 2.129 su paprat i lires, 237 vrsta su golosemenice, i 28,995 su cvetnica Dvadestpet najvećih (po broju vrsta) porodica čine 62% ukupne flore i uključuju 19.494 vrste.

Deset najvećih rodova kineske flore
Naziv porodice	Broj vrsta
Asteraceae	2.364
Poaceae	1795
Fabaceae	1.673
Orchidaceae	1.388
Rosaceae	950
Ranunculaceae	921
Cyperaceae	865
Ericaceae	826
Lamiaceae	807
Liliaceae	726

Gotovo četvrtina (7.624) od ukupnog broja vrsta uključena je u 37 najvećih rodova, od kojih svaki ima više od 100 predstavnika kineske flore.

Najbogatija je biljnom raznolikošću biljaka pet provincija: Junan ( 14.186 ), Sečuan ( 9.383 ), Guangsi ( 6.916 ), Tibet ( 6.756 ), Guejdžou ( 5.588 ).

Pokrajine sa najvećim brojem endema su: Sečuan (57,6%), Hubej (46,1%), Junan (43,9%), Guangsi (42,4%), Kinghai (41,5%). Procenat je naznačen na broju vrsta koje raste na teritoriji.

Platani u Kini

Katalogizacija biljaka Kine

Zadatak prikupljanja informacija o kineskim biljkama je od vitalnog značaja za biologiju kao nauku. Pre trideset i pet godina kineski naučnici započeli su ogroman zadatak katalogizacije ogromnog bogatstva znanja o svojim rodnim biljkama. Ovaj poduhvat na kineskom jeziku sa 80 knjiga i 125 svezaka završen je 2004. godine. Ovo izdanje ima ogroman potencijal za one koji žele da prouče medicinsku vrednost određenih biljaka i vrsta ili da saznaju podatke o drevnim komercijalno vrednim biljkama otpornijih na bolesti ili sušu.

Ažurirani engleski prikaz ove flore, prikazan je u kapitalnom delu Flore Kine, koji je učinio dostupnim mnogobrojna znanja o florističkom bogatstvu Kine botaničarima širom sveta. Na donjoj tabeli prikazana je jedna od sistematizacija flore Kine:^[4]

Flora Kine.^[4]
Naziv roda	Broj porodica
Pteridophytes	38
Cycadaceae through Fagaceae	21
Ulmaceae through Basellaceae	24
Caryophyllaceae through Lardizabalaceae	13
Menispermaceae through Capparaceae	11
Brassicaceae through Saxifragaceae	8
Pittosporaceae through Connaraceae	6
Fabaceae	1
Oxalidaceae through Aceraceae	35
Hippocastanaceae through Theaceae	18
Clusiaceae through Araliaceae	33
Apiaceae through Ericaceae	9
Myrsinaceae through Loganiaceae	9
Gentianaceae through Boraginaceae	8
Verbenaceae through Solanaceae	3
Scrophulariaceae through Gesneriaceae	6
Cucurbitaceae through Valerianaceae sa Annonaceae i Berberidaceae	22
Asteraceae	1
Poaceae	1
Acoraceae through Cyperaceae	22
Flagellariaceae through Marantaceae	22
Orchidaceae	1

Ugroženost i zaštita

Divlji svet u Kini deli stanište i podnosi akutni pritisak najveće svetske populacije ljudi. Najmanje 840 vrsta je ugroženo, ranjivo ili u opasnosti od lokalnog izumiranja u Kini, uglavnom zbog ljudskih aktivnosti kao što su uništavanje staništa, zagađenje branje biljaka za hranu i sastojke za tradicionalnu kinesku medicinu.

Hiljadama godina do danas Kina se u velikoj meri oslanjala na drvo za izgradnju i drvo kao gorivo. Krčenje šuma stvorilo je mnoštvo pustinjskih područja na severu i severozapadu Kine. Da-Qing-Shan (Big Green Mountain) izvan Hohhot (Nei Mongol or Inner Mongolia) je pustinja sa pukotinama ispunjenim vazduhom i erozijom tla širokim više od 10 metara. Nekada je na ovom prostoru bila gusta šuma tokom „perioda vladavine“ pre samo 70 godina. Širenje pustinje i smanjivanje prerijskog travnjaka u severoistočnim provincijama i Nova Mongolija dogodili su se tokom 1970-ih kada je vlada odlučila da travnate površine pretvori u zemljište za useve.^[2]

Tokom sastavljanja kineske flore taksonomi su otkrili da je oko 10% (približno 3.000 vrsta) od ukupnog broja svih kineskih vrsta ugroženo. Verovatno je da su neke od njih već izumrle ili su vrlo retke i u velikoj opasnosti od izumiranja, jer se beskrajna seča šuma u Kini i dalje nastavlja.^[2]

U cilju zaštite ovako bogatog divljeg sveta Kina je potpisnica Konvencije o biološkoj raznolikosti u Rio de Žaneiru 11. juna 1992. godine. Na osnovu kovog akta Kina je sačinila Nacionalnu strategiju i akcioni plan za biološku raznolikost, sa jednom revizijom koja je primljena konvencijom 21. septembra 2010. godine.

Ugroženi divlji svet zaštićen je zakonom, a od 2005. godine zemlja ima preko 2.349 rezervata prirode, koji ukupno zauzimaju površinu od 149,95 miliona hektara (578.960 kvadratnih milja), ili oko 15 procenata ukupne površine Kine.