Harald Plavozubi
Harald "Plavozubi" Gormson (staronordijski: Haraldr blátǫnn Gormsson; rođen oko 935 – 985/6) je bio danski i norveški kralj. Tokom Haraldove vladavine, Danska je primila hrišćanstvo (oko 960. godine).
| Harald Plavozubi | |
|---|---|
 Krštenje Haralda od strane sveštenika Pope | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Harald Gormson |
| Datum rođenja | verovatno oko 935. |
| Mesto rođenja | Jeling, Danska |
| Datum smrti | 985./6. |
| Mesto smrti | Jomsborg, Danska |
| Grob | Katedrala u Roskildu |
| Porodica | |
| Supružnik | Gyrid of Sweden, Tove of the Obotrites |
| Potomstvo | Sven I Rašljobradi, Tyra of Denmark, Gunhilde |
| Roditelji | Gorm Stari Tira Danska |
| Dinastija | Knitlinga |
| Kralj Danske Kralj Norveške | |
| Period | Danska (oko 958–oko 986) Norveška (oko 970–oko 975) |
| Prethodnik | Gorm Stari |
| Naslednik | Sven I Rašljobradi |
Prelazak na hrišćanstvo
uredi
Harald je bio sin Gorma Starog i Tire Danske. Nije pouzdano utvrđen način na koji je Harald prihvatio hrišćanstvo zbog toga što srednjovekovni pisci poput Vidukinda iz Korveja i Adama iz Bremena daju kontradiktorne priče oko toga kako je do toga došlo. Vidukind u svome delu "Res gestae saxonicae" piše da zasluga za hristijanizaciju Danske pripada svešteniku Popi[1]. Adam iz Bremena, u svom delu "Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum" koje je završio 1076. godine (dakle 100 godina nakon Haraldove smrti) navodi da je Haralda na pokrštavanje primorao nemački car Oton I nakon poraza u bici[2]. Oko 400 godina kasnije, Heimskringla, islandska saga, beleži da se Harald, zajedno sa norveškim kraljem Hakonom Sigurdsonom, pokrstio tokom vladavine nemačkog cara Otona II[3]. Popa koga pominje Vidukind je možda onaj koga Adam iz Bremena pominje u vezi sa Erikom Pobedničkim, švedskim vladarem[4]
Vladavina
urediHarald tokom svoje vladavine nadgleda rekonstrukciju kamenja iz Jelinga i brojne druge javne radove. To je bio način da konsoliduje ekonomsku i vojnu kontrolu nad svojom zemljom. Kružne vikinške tvrđave izgrađene su na četiri strateške lokacije: Treleborg i Borering na Selandu, Nonebaken, Firkat i Agersborg[5]. Šesta slična tvrđava pronađena je u Skaniji. Moguće je da je i nju podigao Harald Plavozubi. Harald je konstruisao najstariji poznati most na jugu Skandinavskog poluostrva. Bio je širok 5 m, a dugačak 760 m. Pritekao je u pomoć Ričardu Neustrašivom prilikom osvajanja Normandije. Nordijske sage predstavljaju Haralda u dosta negativnom svetlu. Od 970. godine nametnuo je svoju vlast i Norveškoj nakon smrti Harolda II Norveškog. Haraldovu vlast uzdrmali su porazi od Nemaca koji su primorali Haralda da napusti tvrđavu Danevirk. Harald je izgubio i kontrolu nad Norveškom. Nemci su se naselili u području između Nemačke i Skandinavije. Harald je uspeo povratiti ove teritorije 983. godine u savezu sa Slovenima koji su podigli ustanak. Međutim, ubrzo je ubijen u pobuni koju je predvodio njegov sin Sven. Smatra se da je umro 986. godine, iako postoje izvori koji 985. godinu navode kao godinu Haraldove smrti.
Nadimak
uredi
Haraldov nadimak "Plavozubi" prvi put se spominje u hronici Roskildensa iz 1140. godine[6]. Razlog za to verovatno je bio taj što je Harald imao upadljivo pokvareni zub koga su nazivali plavim. Drugo objašnjenje je da je Harald bio obučen u plavo. Plava boja je predstavljala znak kraljevske moći[7]. Haraldov nadimak preuzet je danas kao naziv za personalnu bežičnu mrežu Blutut (eng. Bluetooth)[8].
Porodično stablo
uredi| 2. Gorm Stari | ||||||||||||||||
| 1. Harald Plavozubi | ||||||||||||||||
| 3. Tira Danska | ||||||||||||||||
Vidi još
uredi
Reference
uredi- ^ Widukind, Res gestae Saxonicae 3.65, ed. Paul Hirsch and Hans-Eberhard Lohmann, MGH SS rer. Germ. in usum scholarum (Hanover) (1935). pp. 140-141. Translated from Latin by Anders Winroth, © 2006.
- ^ Adam of Bremen; Tschan, Francis Joseph (2002). History of the Archbishops of Hamburg-Bremen. Timothy Reuter. New York: Columbia University Press. str. 55—57. ISBN 978-0-231-12575-8.
- ^ "Heimskringla Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. mart 2016)".
- ^ Adam of Bremen & Tschan 2002, str. 55–57. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFAdam_of_BremenTschan2002 (help)
- ^ Forte, Angelo; Oram, Richard D.; Pedersen, Frederik (2005). Viking Empires. Cambridge University Press. str. 180. ISBN 978-0-521-82992-2.
- ^ Roskildekrøniken - heimskringla.no
- ^ Hvem var Harald Blåtand? – dr.dk/Undervisning/verdensarv
- ^ Kardach, Jim (3 May 2008). "Tech History: How Bluetooth got its name". EE Times. Pristupljeno 9 June 2014.
Literatura
uredi- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka. Beograd.
- Pejnter, Sidni (1997). Istorija srednjeg veka (284—1500). Beograd: Clio.
- Forte, Angelo; Oram, Richard D.; Pedersen, Frederik (2005). Viking Empires. Cambridge University Press. str. 180. ISBN 978-0-521-82992-2.
- Adam of Bremen; Tschan, Francis Joseph (2002). History of the Archbishops of Hamburg-Bremen. Timothy Reuter. New York: Columbia University Press. str. 55—57. ISBN 978-0-231-12575-8.
Spoljašnje veze
uredi- Haraldova biografija u Katoličkoj enciklopediji