Cocev Kamen

Cocev Kamen je vulkanska stena, arheološko nalazište i geomorfološka pojava u Severnoj Makedoniji, 15 km zapadno od Kratova, sedišta istoimene opštine. Nalazi se u blizini sela Šopskog Rudara i Konjuha, gotovo podjednako udaljen od njih (po 2 km), na desnoj dolinskoj strani povremenog vodotoka Vrlej (ili Vrlej Dol), 1.7 km uzvodno od njegovog ušća u Krivu Reku. Ima oblik plasta sena, sa najmanjom nadmorskom visinom na zapadu, prema dnu doline Vrleja (389 m), a najvišom na severoistoku (440 m). Ime je dobio prema Cocevcima, mahali razbijenog sela Šopskog Rudara.

Cocev Kamen

Arheološko nalazište Cocev Kamen
Prikaz na mapi Severne Makedonije
Mesto	Severna Makedonija
Koordinate
Istorija
Period	neolit

Cocev kamen je relativno pristupačan preko nekoliko puteva koji se odvajaju od regionalnog puta Stracin-Kratovo, odnosno od magistralnog puta Kumanovo-Kriva Palanka.

Sastavljen je od andezitskih ignimbrita i tufova gornjomiocene do donjopliocene starosti (6-10 miliona godina), koji su zbog svoje čvrstine i jače otpornosti, u odnosu na okolne stene, zaostali da štrče u reljefu. U okolini Cocevog kamena zastupljeni su i gornjoeoceni slabo vezani sedimenti, deluvijalni i rečni nanosi. Pre oko 150 000 godina, stena je vodama Vrleja sukcesivno počela da se otkriva u reljefu, kada je nivo rečne terase iznosio 60-70 m. Već pre 50 000 godina stvorena je rečna terasa od 30 m, a deo stene (do nivoa donjeg supstrata) bio je iznad rečnog korita. To znači da su od tog perioda (srednji paleolit) do danas postojali uslovi za njeno naseljavanje. Pre oko 20 000-12 000 godina (kraj Virma, što se poklapa sa krajem kasnog paleolita), kada je Vrlej usekao rečnu terasu od 10 m, Cocev kamen je potpuno ogoljen u reljefu. Tokom holocena intenzitet erozivnih procesa i usecanja Vrleja bili su znatno brži (oko 0,8 mm/god), zbog povoljnije klime i antropogenih uticaja kroz uništavanje šuma u ​​slivu, posebno posle XVI veka.

Cocev kamen je svoj današnji oblik počeo da zadobija tokom srednjeg paleolita, dok savremeni morfološki izgled dobija na prelazu iz kasnog paleolita u mezolit, koji se poklapa sa početkom holocena. Od H veka, a posebno posle XVI veka, njegova okolina postaje skoro potpuno degradirana zbog prekomernog i skoro potpunog uništavanja šuma (usled topljenja rude, proširenja pašnjaka, prodaje drvne mase itd.). U prvi plan izbijaju procesi prekomerne erozije, koji degradiraju zemljište i površinske vode, dovode do pojave suša, povremenih poplava i zasipanja muljem. Ovo drastično pogoršava uslove života u okolini Cocevog kamena, koji se nisu popravili do danas.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Kokino