Crkva Svetog Pantelejmona u Nišu

Crkva Svetog Pantelejmona
Crkva Svetog Pantelejmona
Osnovni podaci
Osnivanje	1878.
Reosnovan	2010.
Mesto	Gradska opština Pantelej, Niš, Srbija

Crkva Svetog Pantelejmona u Nišu je podignuta posle oslobođenja Niša od Turaka. Izgrađena je na desnoj obali Nišave, u predgrađu Jagodin male, kraj ostataka crkve Sv. Pantelejmona srpskog župana Stevana Nemanje. Kamen temeljac postavljen je u aprilu, a 8. avgusta 1878. godine crkva je bila završena. Toga dana je Sv. Pantelejmon, i nastojalo se da se crkva osveti na sam praznik.

Crkva je manjih dimenzija sa polukružnom apsidom, zasvođena poluobličastim svodom, i ne poseduje značajnije arhitektonske vrednosti. Crkva ima i galeriju povezanu drvenim stepeništem. Kada je završena imala je trem na stubovima koji je kasnije zazidan. Trem pominje austrijski putopisac Feliks Kanic, posetivši je 1889. godine.

Prvi zvonik kraj crkve izgrađen je od drveta sa zvonom preuzetim iz turske sahat kule u Niškoj tvrđavi. Tri decenije kasnije, 1928, sagrađen je sadašnji visoki zvonik, sa tri zvona, postavljen ispred crkve.

Živopis u crkvi nastao je u periodu između dva svetska rata. Uljane zidne slike radili su ikonopisci Đorđi Jako Zografski, iz Galičnika, i Dušan Milačić, iz Niša. Zografski je, inače, u okolini Niša radio ikonostas u crkvi Sv. Petke Iverice kod Ostrovice u Sićevačkoj klisuri, sa niškim slikarom Milutinom B. Markovićem, 1898, zatim, ikonostas u Orljanu, 1895, ikone i freske u Azbresnici, 1905, ikone u Balajincu, 1907, i freske u Sabornoj crkvi u Nišu 1914. godine.

Naselje Pantelej sa crkvom bilo je omiljeno izletište Nišlija u periodu između dva svetska rata. Poznato je po veoma dobroj i hladnoj vodi, koju su, u vreme Turaka i posle oslobođenja Niša, raznosile sakanije magarcima po varoši.

Pantelejska crkva je, kao prva izgrađena crkva u oslobođenom Nišu i jugu Srbije, stavljena pod zaštitu države 1990. godine.