Crkva Snežne Gospe na Tekijama

Crkva Snežne Gospe na Tekijama je crkva i najveće marijansko svetilište u Srbiji. Arapska reč „tekija“ označava mirno počivalište, obično pored puteva, i uvek pored dobre vode, ako u blizini nije bilo većih hanova. Crkva je rimokatolička.

Crkva Snežne Gospe se nalazi na samom izlasku iz Petrovaradina prema Sremskim Karlovcima na starom putu Novi Sad — Beograd.

Istorijat

Prema predanju, na mestu sadašnje crkve nalazila se srednjovekovna hrišćanska bogomolja posvećena Devici Mariji, koju su Turci srušili 1526. godine. Turci su u 16. veku sagradili drvenu džamiju sa minaretom i malu tekiju sa dva derviša po kojoj je dobila ime (na arapskom: odmorište). Nakon odlaska Turaka , 1687. godine, Petrovaradin postaje stecište vojnika, trgovaca i zemljoradnika. Prvi članovi isusovačkog reda u grad dolaze već 1693. godine gde ne zatiču sačuvane srednjovekovne hrišćanske bogomolje. 26. januara 1699. potpisan je Karlovački mir. Pre nego što je sagrađena crkva Svetog Jurja u Petrovaradinu u podnožju Petrovaradinske tvrđave, isusovci su bili primorani koristiti napuštenu tekijsku džamiju, koju su preuredili u crkvicu i posvetlili je prazniku Bezgrešnog Začeća Marijinog.

Crkva Snežne Gospe podignuta je u znak velike pobede hrišćanstva nad islamom i velike bitke na Vezircu 5. avgusta 1716. god (dakle na isti datum kada je godine 358, za pape Liberija, po hronikama, pao sneg u Rimu, pa je „na mestu gde je sneg našao neugažen“ Liberije sazdao Baziliku sv. Marije Velike, a katolici datum slave kao spomendan Gospe Snežne). Sedamnaest godina nakon što je 1699. potpisan Karlovački mir između austrijskog i turskog carstva, nad Sremom se opet nadvila scena ubijanja i pustošenja. Brojčano nadmoćnija turska vojska, na čelu sa velikim vezirom Damat Ali Pašom, pristigla je 3. avgusta 1716. godine pred zidine Petrovaradina i opsela ga. Austrijska vojska, pod zapovedništvom princa Eugena Savojskog, odgovorila je izlaskom iz Petrovaradinske tvrđave 5. avgusta iste godine i u kraćoj borbi nedaleko od crkvice Bezgrešnog začeća Blažene Device Marije, turska vojska je doživela strahovit poraz. Uveren da je pobeda nad osvajačem izvojevana zaslugom Device Marije, princ Eugen Savojski poklonio je petrovaradinskoj crkvi Bezgrešnog začeća Blažana Device Marije, ikonu Bogorodice sa detetom - Isusom u naručju, koju je do tada kao svetinju nosio u ratne pohode i pred njom se molio za pomoć sa neba za svoju vojsku.

Apsidalna strana crkve

S obzirom da je pobeda u bici izvojevana 5. avgusta, na dan Snežne Gospe, pomenuta crkva je od tada posvećena Gospi Snežnoj, odnosno Gospi Tekijskoj. Zbog svoje čudotvornosti, ova je ikona s vremenom postala predmetom izuzetnog poštovanja, a praznik Snežne Gospe - danom najvećeg hodočašća^[1] u ovo marijansko svetilište u Petrovaradinu kako od strane katolika, tako i pravoslavaca među kojima je ovo svetilište veoma poštovano. U prvim posleratnim godinama crkva Gospe Snežne proširena je o trošku porodice nastradalog austrijskog podmaršala, grofa Zihrida Brunera, kog su Turci bili zarobili i na sam dan bitke pogubili. Drugo proširenje i preuređenje crkve učinili su oci isusovci 1745. godine a na dan Svetih Joakima i Ane, 26. jula iste godine , svečano je u crkvu unesena čudotvorna ikona Snežne Gospe. U znak sećanja na taj događaj Svetilište Gospe Snežne slavi i danas taj dan kao "Male Tekije", dok se praznik Gospe Snežne slavi u svetilištu kao "Velike Tekije"., .^[2]

Sadašnja crkva (u neogotskom stilu, sa dva tornja i tri zvona u jednom) sagrađena je 1881. godine po projektu zagrebačkog arhitekte Hermana Bolea sa bočnim oltarima posvećenim Sv. Ani i Sv. Josipu, zalaganjem opata Ilije Okrugića Sremca i dozvolom Josipa Juraja Štrosmajera.^[3]

Na zadnje kube je postavljen krst i polumesec. Polumesec je položen ispod krsta, kao simbol pobede hrišćanstva nad islamom avgusta 1716. Crkva je renovirana 1976. godine zbog liturgijskih promena drugog vatikanskog sabora kada su uklonjeni stari oltari.