Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kijevu

Crkva Uspenja Bogorodice Pirogošča je pravoslavna crkva koju su u Kijevu u blizini Podolske pijace (savremeni Kontraktov trg).

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kijevu
Osnovni podaci
Jurisdikcija	Pravoslavlje
Mitropolija	Kijevska mitropolija
Eparhija	UPC-KP
Osnivanje	Kijevska Rusija
Osnivač	Mstislav I Vladimirovič
Država	Ukrajina

Podigli su je ruski knezovi Mstislav i Jaropolk, sinovi kneza Vladimira Monomaha.1131-1136. godine .Crkva se pominje u Povesti o Igorovom pohodu. Više puta je obnavljan i rekonstruisan, a 1935. godine su ga razorili boljševici. 1998. godine, na temeljima je hramu vraćen prvobitni izgled.

Naziv

Poreklo naziva hrama nije precizno utvrđeno. Prema jednoj verziji, u vreme Kijevske Rusije, u hramu se nalazila vizantijska ikona Majke Božije, zvana Pirogošča (od starogrčkog Πυργοτισσα „pirgotisa“ - „kula“). U Vizantiji su se tako nazivale ikone koje su postavljane u kulama manastira ili tvrđavi. Prema drugoj verziji, naziv "Pirogošča" se sastoji od dva dela: "piro" i "gosšča". "Gošča" dolazi od reči "gost" - trgovac. Značenje reči "piro" (ili "gozba") povezano je sa grčkim prevodom reči "pšenica", staroslovenskim "proso", "proso", staroruskim "pira" - raž, brašno, pita. Ovo tumačenje nam omogućava da zaključimo da je crkva podignuta o trošku trgovaca koji su se bavili trgovinom žitom.

Istorija

Prema Lavrentijevoj hronici, podignuta je 1131-1136. godine za vreme vladavine sina Vladimira Monomaha, Mstislava Velikog, na Podolu, u podnožju Zamkovskog brda. Pominje se u „Priči o Igorovom pohodu” u vezi sa povratkom junaka ovog dela, kneza Igora Svjatoslaviča, u Kijev iz polovskog ropstva. Hram je bio mali trobrodni hram sa kupolom na vrhu. Zidovi svoda bili su ukrašeni freskama, pod glaziranim i mozaičnim pločama.

Godine 1240. hram je skoro uništen tokom mongolske invazije. Do 1474. je obnovljen i praznično osvećen, ali je već 1482. ponovo teško oštećen tokom napada krimskog kana Mengli-Gireja na Kijev. Tokom 1613-1614, posle požara 1611, crkvu je rekonstruisao gradonačelnik Kijeva, italijanski arhitekta Sebastijano Braki.

Crkva Bogorodice Pirogošče služila je kao društveni centar Kijeva, kasnije su se u njoj nalazile škola, sirotište, bolnica za siromašne i gradski arhiv. U 1613-1633, kada su unijati zauzeli hram Svete Sofije tokom međukonfesionalne borbe, crkva Bogorodice Pirogošče je bila jedan od centara Kijevske mitropolije. Godine 1654. na trgu ispred hrama kijevski građani su položili zakletvu caru Alekseju Mihajloviču. Nakon toga, u blizini crkve održane su svečane ceremonije ruskog bratstva.

Pisma hetmana Mnohogrešnog i Samojloviča 1670. i 1672. godine svedoče o pravu Uspenske crkve da prikuplja poreze za prodaju žita na teritoriji Kijeva. U pisanim izvorima iz 16. veka Pirogošča je poznata kao „Uspenska crkva“.

Pojava hrama početkom 20. veka

Hram je 1770-ih godina u ukrajinskim baroknim oblicima rekonstruisao arhitekta Ivan Grigorovič-Barski, koji je verovatno ovde sahranjen. U 19. veku, nakon velikog požara u Podolsku 1811. godine, rekonstruisao ga je gradski arhitekta Andrej Melenski sa elementima klasicizma. Ispred fasade hrama, koji se u 19. veku zvao Uspenski, umesto drvenog zvonika, na jugozapadnoj strani je podignuta kamena kapela u ruskom stilu, a oko hrama podignute prodavnice.

Pirogošča 2019

Sve do početka 20. veka oblik hrama se nije menjao – bio je krstokupolni, troapsidni, šeststubni, jednokupolni. Fasade su se smenjivale sa pilastrima dorskog reda i završavale su trouglastim frontonima sa freskama u timpanonima. Centralni deo zgrade bio je krunisan fasetiranim bubnjem sa poluloptastom kupolom i lanternom. Na zapadnoj strani, na temelju 18. veka, 1835. godine podignut je okrugli trostepeni zvonik sa poluloptastom kupolom i visokim tornjem.

Hram su srušili boljševici 1935. godine. 1976-1979. godine vršena su arheološka istraživanja temelja hrama, koja su dostigla 4 m dubine. Temelj je napravljen od građevinskog materijala preuzetog iz ranije građevine. Tada se pojavila ideja da se zgrada obnovi za muzej Priče o Igorovom pohodu. Crkva je obnovljena 1997-1998 u formama staroruske (vizantijske) arhitekture i osveštana od strane Patrijarha Kijevskog i sve Rusi-Ukrajine UPC KP Filareta. Danas je to jedna od arhitektonskih dominanta Kontraktovog trga. Pitanje istorijske tačnosti ostaje predmet rasprave.