Čtec

Čtec (stsl. чтецъкôд: chu је напређен у кôд: cu ), čitač (lat. lector) ili anagnost (grč. αναγνωστης) je crkveni službeni čin, čiji je glavni zadatak da čita bogoslužbene tekstove Svetog pisma tj. Dela i poslanice apostolske i Parimije (Odlomci iz Starog Zaveta) i molitve tokom bogosluženja. Nazivaju se još i ponomari.

Hirotonisanje učenika poslednje godine Bogoslovije u čin čteca

Istorija

Portret čteca Vasilija Tropinjina

Prema drevnoj tradiciji, čteci nisu samo čitali u hrišćanskim crkvama, već su i tumačili značenje teško razumljivih tekstova, prevodili ih na jezike lokalnog stanovništva (latinski, grčki, aramejski, koptski, sirijski, jermenski, itd.).

Dužnost čteca je bila čitanje Svetog Pisma, iz Staroga i Novoga zaveta. Iz Staroga zaveta čitao je sve knjige, a iz Novoga zaveta Dela apostolska i poslanice. Ovo čitanje se razlikovalo od čitanja jevanđelja koje čita đakon.

Za raliku od sveštenoslužitelja, čteci su crkvenoslužitelji. Oni na bogosluženjima pomažu episkopima, sveštenicima i đakonima. Sveštenoslužitelje na njihove dužnosti postavljaju episkopi hirotonijom ili rukopoloženjem u svetom oltaru na Svetoj liturgiji, dok se crkvenoslužitelji na svoje dužnosti postavljaju hirotesijom od strane episkopa izvan svetog oltara i pre Svete liturgije, tj. u vreme čitanja Časova.

Čteci imaju obavezu da pripreme prosforu, vino, vodu, teplotu, kao i da održavaju red i čistoću u svetom oltaru. U Tipiku se onaj koji obavlja te obaveze naziva paraeklisijarh ili kandilopalitelj, koji ima obavezu i da zvoni.

Čtec je počasno zvanje u samoj crkvenoj jerarhiji. Čteci su bili često i crkveni pojci, tumači Pisma i pisari. Isto tako, u nekim hramovima bilo im je povereno poučavanje katihumena, budućih hrišćana koji se pripremaju za krštenje.

Tokom bogosluženja oni nose sveštenu odeždu koja je pri nadležnosti đakonske službe. U početku su čteci nosili odeždu koja se zove kratki felon, koji se danas stavlja na čteca prilikom njegovog posvećenja. Ovaj felon ima oblik svešteničkog felona, ali razlikuje se time što je mnogo kraći, tako da jedva pokriva pleća. On se stavlja na vrat onoga koga posvećuju u znak toga da ta osoba prilazi pod jaram sveštenstva i posvećuje se na služenju Bogu.

Čteci danas, za razliku od ranijih perioda, svoju dužnost vrše u odeždi koja se zove stihar. Stihar je dugačka odežda sa širokim rukavima, najčešće se pravi od bele ili tkanine svetle boje kako bi onoga koji ga nosi podsećao na nužnost čistog i svetlog života, koji treba da krasi one koji služe Gospodu.