Štamparija manastira Rujan
Štamparija manastira Rujan osnovana je 1537. godine u manastiru Rujan u selu Vrutci, okolina Užica. Manastir je imao značajne prihode jer se u sklopu njegovog imanja nalazila banja, pa je zarađivan novac ulagan u otvaranje štamparije. Ipak, povaj prihod nije bio dovoljan za potrebe štampanja, pa su monah Teodosije, igumani i monasi manastira napravili tipove od 250 graviranih drvenih ploča. U manastiru se štampala knjiga nazvana Rujansko četvorojevanđelje.
 Rujansko Četvorojevanđelje | |
| Status | Neaktivna od 1537. |
|---|---|
| Matična država |  Osmansko carstvo |
| Sedište | Vrutci, Užice |
| Ključni ljudi |
|
| Vlasnik | Manastir Rujan |
Rujansko četvorojevanđelje uredi
Štamparija manastira Rujno bila je jedna od najstarijih štamparija na Balkanu. Odštampana je samo jedna knjiga, nazvana Rujansko četvorojevanđelje, a štampao ju je monah Teodosije, koji je koristio drvene tipove za štampanje. Manastir je u međuvremenu izgubio novac, pa je i za dalje štampanje monah Teodosije morao korisiti drvene tipove, štampajući Rujansko četvorojevanđelje u improvizovanoj tehnici, u duborezu izrađenim slovima. Jedini potpuni sačuvan primerak se nalazi U Nacionalnoj biblioteci u Pragu u sastavu Šafarikove zbirke i ima ukupno 300 listova. Drugi, delimično oštećen primerak, sa 296 listova se čuva u Ruskoj nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu. Narodna biblioteka Srbije je posedovala jedan primerak, ali je on uništen u bombardovanju Beograda, 1941. godine. Samo jedan odlomak, od 92 lista se čuva u muzeju Srpske akademije nauka i umetnosti.[1]
Uništavanje štamparije i manastira uredi
Saznavši za štampariju, Turci su spalili manastir do temelja, zajedno sa štamparijom, kako bi sprečili dalje štampanje knjiga, 1537. godine. Rujanski monasi su se spasili odlaskom u manastir Rača. Po jednom zapisu iz 1857. godine, od manastirske crkve je ostao samo kamen časne trpeze, a stubovi su odneseni i uzidani u zgradu medrese, muslimanske srednje škole u Užicu. Po izgradnji brane odnosno pregrađivanjem reke Đetinje 1986. godine, ruševine manastira su potopljene i nalaze se na prostoru današnjeg veštačkog jezera Vrtuci. Novi manastir napravljen je 2006. godine, kao naslednik starog manastira Rujno.[2]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Rujansko Četvorojevanđelje”. Arhivirano iz originala 16. 08. 2017. g. Pristupljeno 16. 08. 2017.
- ^ Tasić, Radoje. „Rujansko jevanđelje dragocjenost srpske kulture”. Glas Srpske. Pristupljeno 25. 12. 2014.
Literatura uredi
- Medaković, Dejan (1958). Grafika srpskih štampanih knjiga XV-XVII veka. Beograd: Naučno delo.
- Medaković, Dejan (1993). „Stare srpske štamparije”. Istorija srpskog naroda. knj. 3, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 425—440.
- Plavšić, Lazar (1959). Srpske štamparije od kraja XV do sredine XIX veka. Beograd: Udruženje grafičkih preduzeća Jugoslavije.
- Aćimović, Dragoljub; Đorđević, Milivoje (1987). Štamparstvo u Užičkom kraju, 1537-1987: povodom 450 godina od Rujanske štamparije.
- Samardžić, Radovina (1993). Istorija srpskog naroda : pt. 1-2. Srbi pod turskom vlašću 1537-1699. Srpska knjiiževna zadruga.
- Đorđić, Petar (1971). Istorija srpske ćirilice: Paleografsko-filološki prilozi (1. izd.). Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika.
- Medaković, Dejan (2006). Izabrane srpske teme: studije i prilozi. Beogradski izdavački-grafički zavod.