Википедија

Jovan Ristić Bečkerečanin

Jovan Ristić Bečkerečanin (1835 — 22. april 1910) bio je trgovac, književnik i prevodilac.[1] Nadimak Bečkerečanin je dobio od Đorđa Popovića Daničara, koji ga je tako prozvao da se ne bi mešao sa istoimenim srpskim državnikom.

Jovan Ristić Bečkerečanin
Datum rođenja1835.
Datum smrti22. april 1910.

Biografija uredi

Rodio se 1835. godine u Velikom Bečkereku (Zrenjanin), kao najstariji sin u staroj trgovačkoj kući. Otac Gligorije bio je imućan i ugledan bečkerečki trgovac, a majka Stefanija (Jelisaveta) je kćerka Marka Drakulića trgovca iz Čente.

Kada mu je bilo sedam godina umire njegov otac Giga. U Bečkereku je nakon završene osnovne škole započeo tamošnju gimnaziju, ali Mađarska buna je prekinula njegovo školovanje. Po smirivanju građanskog rata, učio je trgovačku školu prvo u Pančevu (1850), a zatim i Pešti (1851—1852) — kod poznatog profesora Antona Hampela. Iz peštanske trgovačke škole ušao je po povratku u zavičaj u trgovinu.

Sa majkom ili samostalno se zatim selio po Srpskom vojvodstvu zbog posla. Put ga je vodio kroz Pančevo, Zemun, Beograd, Novi Sad, Čentu, Peštu i Veliki Bečkerek. U Pančevu je prvo stupio u trgovačku radnju Mite Živanovića, a kada je ovaj zatvorio radnju, mladi Ristić se obreo u Novom Sadu. Radio je tamo izvesno vreme u Gvozdenovićevoj trgovačkoj radnji, sve dok gazda nije izvršio samoubistvo.

Jovan je zbog takve situacije nastavio život u Velikom Bečkereku. Preuzeo je trgovačku radnju u rodnom gradu, koju je nastavila da vodi majka udova. Uz put pomagao je kao pisar u tamošnjim advokatskim kancelarijama. Više godina je radio i kao glavni gradski knjigovođa u opštini Bečkerečkoj. Zatim je prešao u službu kod Srpske štedionice u gradu na Begeju. Kada je dr Bogdan Medaković u Novom Sadu pokrenuo list „Napredak”, Ristić stupa u uredništvo gde radi 1863—1866. godine. Pokušao je u vreme kada se intenzivno bavio novinarstvom da pređe u Kneževinu Srbiju, ali nije dobio dozvolu za preseljenje. Vratio se razočaran u rodni grad, gde se bavio na porodičnom imanju. Umro u dubokoj starosti u Velikom Bečkereku.

Dela i posrbe uredi

Učestvovao je na omladinskim skupštinama,[2] i bio aktivan u svojoj sredini. Uz traženje posla počeo se baviti i pisanjem; tokom života se javlja kao plodan stvaralac. Sarađivao sa tadašnjim srpskim listovima i časopisima. Znao je dobro mađarski i nemački jezik, a služio se ruskim i francuskim jezikom; dok je samo kao gimnazijalac učio latinski i grčki jezik. Prevodio je na srpski jezik strane književne radove, koje je (kao i svoja originalna dela) objavljivao često bez potpisa. Radovi su mu izlazili u časopisima „Danica” i „Sedmica”, kao i listovima „Napredak” i „Vidovdan”. Pominje ga u svojoj „Istoriji srpske književnosti” samo Jovan Grčić. Zahvaljujući novosadskom časopisu „Danici”, u kojoj je objavljivao dela postao je poznat u srpstvu. Postoje dva perioda u njegovom životu: novinarstvom se bavio do 1865. godine, a zatim do smrti književnim radom.

Imao je afinitet za prevođenje i adaptiranje stranih dramskih dela na srpski jezik, za potrebe repertoara Srpskog Narodnog pozorišta u Novom Sadu. Bile su to popularne posrbe[3] — pozorišni komadi — predstave koje su prerađene i prilagođene prema domaćem miljeu: sa promenjenim posrbljenim imenima, mestima, menjanim sadržajem. Termin „posrbe” odgovara pojmu lokalizacija koja je postojala u drugim državama i narodima.

Sve njegove radove skupio je objavio 1911. godine Velimir Rajić.[4] Tu su 11 pripovedaka (među kojima najbolja „Krvava svadba”, dve humoreske (Moja ženidba; Lek od ljubavi), jedna rasprava o našim književnicima, tri romanska odlomka. Napisao je četiri dramska teksta.

Prvi njegov rad bila je pripovetka iz 1858. godine „Ispod stola”. Pozorišno delo „Bontonirani ćifta”,[5] objavio je u novosadskoj „Danici”, 1861. godine. Radilo se o preradi Molijerovog komada „Građanin plemić”. Šaljivu igru „Dve varalice”, (preradio J.R.B.) napisanu za dva čina, premijerno je izveo SNP — 6. avgust 1861. godine.[6]// Istu je Ristić adaptirao po Sterijinom komadu „Laža i paralaža”. A šaljivu igru „Bolje je umeti nego imati”, (preradio J.R.B.) koja se igrala u dva čina, premijerno je izvelo SNP — 10. jun 1862. godine. Komad „On i ona”, (prevod J.R.B.) premijeru je imao na vovosadskoj sceni 20. jula 1862. godine. Radilo se ovde o preradi šaljive igre Karla Nereja.

Dela uredi

Pripovetke Jovana Ristića su:

  • Bogataš,
  • Vojislav,
  • Sirota,
  • Krvava svadba,
  • Uskok,
  • Ženomrzac,
  • Crne duše,
  • Neverna žena,
  • Hajduci,
  • Dvor Erdedijev.

Reference uredi

  1. ^ Jovan Skerlić: „Pisci i knjige”, Beograd 1964.
  2. ^ Aleksandar Stanojlović: „Petrovgrad”, Petrobgrad 1938.
  3. ^ Petar Marjanović: „Posrbe”, Beograd 1987.
  4. ^ „Dela J.R. Bečkerečanina”, Srpski književni glasnik, Beograd 1912/28—872.
  5. ^ Adamović Jovan: „Dela Jovana Ristića Bečkerečanina”, Pravda, Beograd 1912/br.253
  6. ^ Monografija „Zrenjanin”, Zrenjanin 1966.

Literatura uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јован_Ристић_Бечкеречанин&oldid=26798261”