Jovan Šorak
Jovan Šorak (Petrovo Selo, novembar 1821—21. mart 1894) bio je srpski sveštenik na Primorju, rodoljub i dobrotvor. Bio je veoma cenjen i poštovan među narodom, pa je zbog toga dobio i nadimak Đedo, na šta je bio izuzetno ponosan.[1]
Biografija
urediZavršio je ondašnju nemačku školu u Korenici, pa je nakon toga tri godine vršio dužnost učitelja u ovoj školi. Godine 1838. prihvatio je posao učitelja u svom rodnom mestu i tu radio pet godina. Godine 1843. odlazi u Plaški, gde je završio bogosloviju 1845. godine.[1] Naredne godine na Lazarevu subotu rukopoložen je za ipođakona, a na Uskrs za đakona. Nakon toga ga je episkop Jevđenije uzeo za svoga ceremonijara đakonskog, a malo kasnije je rukopoložen za sveštenika. Godine 1848. započeo je svoj sveštenički rad u Buniću, ali je iste godine određen za vojnog sveštenika, tako da je dve i po godine proveo sa vojskom u Italiji, a potom isto toliko u Češkoj, Moravskoj, Beču i okolini. Tada se u Beču upoznao sa Šafarikom, Palackim, Hankom, Rigerom i drugima.[1] U jesen 1853. godine vratio se za paroha u narodu, u dubrovačkoj parohiji kraj Ogulina, a potom postaje paroh sadilovački, kako bi bio bliže svom rodnom mestu.
Početkom 1863. godine, u vreme bune Luke Vukalovića, kao i pobune bosanskih Srba protiv nizama, mnogi ugledni Srbi su bili progonjeni ili zarobljeni, a među njima se našao i Jovan Šorak. Nakon pretresa njegove kuće od strane turske vojne komisije, odveden je u Drežnik, a odatle iste noći u istražni zatvor u Ogulinu, iako prilikom pretresa ništa sumnjivo nije bilo pronađeno.[1] Nakon mesec dana premešten je u Belovar, gde je bolestan odležao još osam meseci, ali mu nikakva krivica nije pronađena. Na kraju je ipak bio osuđen na tri godine, a optužba je bila ta da je slao momčad u pomoć Srbiji i Crnoj Gori protiv Turaka.[1]
Nakon ove tri godine ni sloboda mu nije bila ista kao nekada, već je stalno bio pod prismotrom. Kako bi mu pomogao vladika Lukijan Nikolajević predložio ga je za paroha srpske opštine na Rijeci - Fijumi.[1] On je riječku opštinu zatekao na rubu propasti i velike napore je uložio kako bi pomogao narodu koji je u njoj živeo. Ovde je proizveden za protopopa riječkog i na tom položaju ostao do svoje smrti. Svojim radom i svojom ličnošću stekao je ljubav i poštovanje i pravoslavaca i katolika, a najviše riječkih Srba.[1]
Ostavio je legat od 5000 forinti u korist srpske školske omladine. Od 1884. do 1887. godine bio je narodni poslanik na trojedničkom zemaljskom saboru u Zagrebu. Tada je agitovao da se osnuje samostalna srpska stranka i samostalni klub srpski.[1]
O Jovanu Šoraku pisano je ovako:
Dva su popa bila. Bila su do dva popa, koje bi svaki popo trebao u ruku da ljubi. Ruke da im ljubi i Boga da hvali, što nam ta dva popa divno osvetlaše srpski obraz i ostaviše za vazda na čast i diku časnoj haljini svećeničkoj. A oba su popa protopopa, jedno je Jovan Šorak Đedo, a drugo je Begović Nikola. Pa obojica bejahu i vršnjaci. Obojica istih godina i istog uzrasta, i telesnog i duševnog. Obojica golemi i duhom i telom. Pa obojica i službovahu na krajnim ograncima Srpstva: Šorak Đedo moru na Primorju, a Begović na Krajini ljutoj. I obojica službovahu Bogu i narodu svome taman po pola stoleća. Pa obojica nam i umreše na istek slave svoje pedesetogodišnje. I obojicu nam smrt zamance pokosi: jednog za drugim... Obojica zborahu divno srpski i reč im tecijaše kao med i mleko...Obojica se nošahu jednom istom mišlju, i obojica podjednakom ljubavlju služahu istoj svetoj stvari. Pa obojica se i ljubljahu kao pravi Srblji i prava braća u Hristu.[1]