Josif Srdanović
Josif Srdanović (Kragujevac, 18. april 1884 — Niš, 1955) bio je srpski i jugoslovenski pozorišni glumac i reditelj. Svoje najbolje stvaralačke godine posvetio je tada novoosnovanom Narodnom pozorištu kralj Aleksandar Prvi u Skoplju, čiji je upravnik bio Branislav Nušić.
| Josif Srdanović | |
|---|---|
 Josif Srdanović, Skoplje, pre 21. maja 1922. (fotografija je vlasništvo Muzeja pozorišne umetnosti Srbije) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. april 1884. |
| Mesto rođenja | Kragujevac, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 1955. (70/71 god.) |
| Mesto smrti | Niš, SFRJ |
| Zanimanje | Glumac i reditelj |
| Porodica | |
| Supružnik | Živka Srdanović |
| Deca | Rastko Srdanović |
Rani život
urediO životu Josifa Srdanovića nema puno podataka. Rodio se u Kragujevcu, gde je završio srednju školu pri Vojno tehničkom zavodu.
Međutim, još kao vrlo mlad počeo je da se bavi glumom, u početku amaterski, a ubrzo i profesionalno. Na profesionalnu scenu stupio je 1902. u niškom Sinđeliću (kasnije Narodno pozorište u Nišu). Igrao je zatim u trupi Ljubomira Rajčića Čvrge, da bi 1908. dobio angažman u Narodnom pozorištu u Beogradu. Na beogradskoj sceni nije se dugo zadržao, ali je ostvario nekoliko uloga.[1] Posle Narodnog pozorišta ponovo je igrao u trupama Mihaila Lazića Čička i Sime Bunića.[2]
Jedno vreme, tokom 1910. godine, boravio je i u Kruševcu,[3][4] a zatim je, iste godine, otišao u Sremsku Mitrovicu, gde se oženio mladom Kruševljankom Živkom Todorović (kasnije Živka Srdanović), koju je takođe uveo u svet glume. Supružnici Josif i Živka Srdanović dobili su sina Rastka.[5]
Narednih godina supružnici nastupaju po raznim scenama širom Srbije i Vojvodine, sve do početka Prvog svetskog rata.[6]
Prvi svetski rat
urediU Prvom svetskom ratu, tokom 2016. godine, Josif je bio u izbeglištvu na Korzici, gde je nastupao u jednom srpskom vojničkom i zarobljeničkom pozorištu u Ajaču.[7]
Tokom Prvog svetskog rata pozorišta u Srbiji i Vojvodini nisu radila četiri godine, a pozorišni život preneo se van granica Srbije, na Krf i Korziku, na Solunski front, u Bugarsku, Mađarsku, Austrougarsku, Francusku i Afriku. Mnogi srpski glumci, kao vojni obveznici, povukli su se sa srpskom vojskom u izgnanstvo. Drugi su, kao vojni zarobljenici ili kao građani, odvedeni u razne zarobljeničke logore. I jedni i drugi su, najčešće u saradnji s darovitim amaterima, osnivali su vojnička i zarobljenička pozorišta od kojih su neka radila tokom celog trajanja rata.[8]
Makedonsko narodno pozorište
uredi
Godine 1919. godine, odmah po završetku rata, Josif i Živka Srdanović dobijaju angažman u novoosnovanom Narodnom pozorištu kralj Aleksandar Prvi u Skoplju, čiji je upravnik bio Branislav Nušić.[6] Na makedonskoj sceni Josif je proveo svoje najbolje godine kao glumac i reditelj.[2] Na komemorativnoj konferenciji, koja je 21. januara 1938. održana u Makedonskom narodnom pozorištu povodom smrti Branislava Nušića, igrana je Nušićeva komedija Pokojnik u režiji Josifa Srdanovića.
Neke od uloga u MNP
uredi- Dr Oto Sidler, advokat (Kod Belog konja, Gustav Kadelburg i Oskar Blumental)
- Mario Kavaradosi, slikar (Toska, Viktorijen Sardu)
- Oktav (Gospodin Alfons, Aleksandar Dima Sin)
- Dženaro (Lukrecija Bordžija, Viktor Igo)
Neke režije u MNP
uredi- Pokojnik (Branislav Nušić)
- Seoska lola (Ede Tot)
- Na poselu (D. Aleksandrov i Starickin)
- Ajša (Svetozar Ćorović)
- Vojni begunac (Ede Sigligeti)
- Pigalova ulica (A. Bison)
Narodno pozorište u Nišu
urediPo izbijanju Drugog svetskog rata glumački i bračni par Srdanović odlazi u Niš, gde dobijaju angažman u Gradskom povlašćenom pozorištu[10] (današnje Narodno pozorište u Nišu[11]) i tu ostaju do penzionisanja. Josif je umro u Nišu, 1955. godine. Njegova supruga Živka po penzionisanju se preselila u Kikindu, gde je i umrla, 1984. godine.[6]
Neke režije
uredi- Zona Zamfirova (Stevan Sremac)
- Pokojnik (B. Nušić)
- Koštana (Bora Stanković)
- Svet (B. Nušić)
- Ivkova slava (S. Sremac)
- Porodica Blo (Ljubinka Bobić)
- Sumnjivo lice (B. Nušić)
- Nesuđeni zetovi (Slavomir Nastasijević)
- Moji đetići (Jovan Gec i Vladimir Mijušković)
- Jubilej (Momčilo Milošević)
- Vračara Božana (S. Nastasijević)
- Kaplar Miloje (Filip Dimanoar i Adolf Deneri, u adaptaciji B. Nušića)
- Dva cvancika (Milovan Glišić)
- Zla žena (Jovan Sterija Popović)
- Zvonar Bogorodičine crkve (Viktor Igo)[1]
Reference
uredi- ^ a b „Josif Srdanović - predstave”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ a b „Josif Srdanović”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-18.
- ^ „Srdanovic Josif - Fotografija sa autografom; avers. Kruševac, 4.IV 1910.”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ „Srdanovic Josif - Fotografija sa autografom; revers. Kruševac, 4.IV 1910.”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ „Srdanović Živka sa sinom Rastkom. Fotografija sa autografom; avers. Posveta Julki Bakić, glumici. Vrnjci, 20.IX 1913.”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ a b v Dejan (2023-11-12). „Živka Srdanović - Velika kruševačka "tragičarka"”. KruševacGrad (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-07-18.
- ^ „Srpsko vojničko i zarobljeničko pozorište u I svetskom ratu - fotografija snimljena posle predstave "Đido", u Ajačiju, Korzika, mart 1916. Fotografija s autografom Josifa Srdanovića”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ „Srbiju volimo - Otvorena izložba"Srpska vojnička i zarobljenička pozorišta u Prvom svetskom ratu"”. Srbiju volimo. 2014-04-25. Pristupljeno 2024-07-19.
- ^ „Muzejska postavka - NU Makedonski Naroden Teatar, Republika Severna Makedonija”. mnt.mk (na jeziku: makedonski). Pristupljeno 2024-07-18.
- ^ „Srdanović Živka”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije. Pristupljeno 2024-07-18.
- ^ „Vremeplov (11.3.2010)”. RTS :: Društvo. 11. 3. 2010. Pristupljeno 2024-07-18.